مشکل اصلی بورس، عرضه یا تقاضا؟
کارشناس بازار سرمایه برای حل مشکلات فعلی بازار سرمایه، تقویت هر دو طرف تقاضا و عرضه را ضروری دانست.
اعتمادآنلاین| علیرضا تاجبر کارشناس بازار سرمایه در خصوص منشاء مشکلات بازار سرمایه مبنی بر عرضه یا تقاضا گفت: مشکلی که از سوی تقاضا وجود دارد این است که خدشه‌ای به اعتماد سرمایه گذاران وارد شد و سرمایه گذاران به بورس دعوت شدند و نتوانستند پاسخگوی نیاز مردم باشند و اکثرا با زیان شدیدی از بازار خارج شدند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، وی افزود: از سوی عرضه هم متاسفانه شاهد عرضه‌های شدید و مدیریت نشده از سمت شرکت‌های حقوقی هستیم که امیدواریم در این عرضه‌ها ظن دستکاری قیمت مطرح نباشد و به خاطر تامین مالی باشد. در هر صورت با هر هدفی که انجام شود، این عرضه‌ها مدیریت شده نیست و به نفع بازار سرمایه نخواهد بود.
تاجبر در خصوص لزوم تقویت عرضه یا تقاضا، اظهار کرد: هر دو طرف باید تقویت شود. اگر سمت عرضه مدیریت شود و سهامداران هم بازار سهام را جذاب ببینند، سمت تقاضا هم تقویت می‌شود و در این صورت شاهد بازار متعادل خواهیم بود. در غیر این صورت اگر این عرضه‌های مدیریت نشده ادامه یابد و اعتماد مردم هم بیشتر خدشه دار شود، آشفتگی و خروج بیشتر مردم از بازار را شاهد خواهیم بود که متاسفانه طی چند ماه اخیر شاهد این مسئله بوده ایم؛ بنابراین از یک طرف باید عرضه‌ها کنترل شود و از سوی دیگر تلاش شود که اعتماد به بازار برگردد و بتوانیم سهامداران حقیقی را به بازار برگردانیم.
این کارشناس بازار سرمایه در مورد ابزار‌های تقویت تقاضا اشاره کرد: اولین مورد عرضه‌های دولتی و حقوقی است و دومین مورد پتانسیل‌های بسیار خوبی که در بازار سهام نهفته است. از جمله سهام شرکت‌های بزرگ که سهام بنیادی محسوب میشوند. اما این پتانسیل‌ها به خوبی برای افراد عادی نمایان نشده و باعث می‌شود که مردم بیشتر به سمت عرضه و تقاضا در بورس سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت و سفته بازی روی بیاورند. در حالی که ما شرکت‌هایی داریم که با شرایط بسیار خوبی مواجه هستند. نکته مهم این است که این شرایط باید به خوبی برای مردم توضیح داده شود، تا به کمک مدیریت عرضه شاهد رونق بازار و برگشت حقیقی‌ها به بازار سرمایه باشیم.
او افزود: ما پارامتر‌های مختلفی داریم که بر بازار سرمایه اثرگذار هستند و عموما کسی که ریسک بازار سرمایه را قبول می‌کند، این پارامتر‌ها را هم می‌پذیرد. از جمله نرخ بهره، ریسک سیستماتیک، بودجه، تغییر نرخ خوراک پتروشیمی ها، تغییر نرخ حامل‌های انرژی و تغییر نرخ ارز. مردم اکنون با وجود پذیرش این پارامتر‌های درون و برون سازمانی شاهد دستکاری در بازار هستند. به عنوان مثال عرضه‌های بی مهابای حقوقی که در آن عمدی دیده می‌شود و به ضرر بازار است. این مسئله است که بازار ما را تحت تاثیر قرار داده وگرنه ما همیشه این پارامتر‌ها را داشته ایم و این دخالت صرفا دولتی نیست بلکه با هر سیاسی شدن بازار شاهد آن خواهیم بود و حتی ممکن است بر ضد دولت نیز باشد و بازار سرمایه منتسب به دولت است.
غلبه عرضه بر تقاضا در معاملات بورس
معاملات بازار سهام هفته گذشته در حالی به پایان رسید که در طول این هفته روند منفی قیمت‌ها در بورس و فرابورس وضعیت ناامیدکننده‌ای در میان خریداران و فروشندگان سهام به‌وجود آورد. سمت و سوی منفی که بازار سهام به خود گرفته از هفته‌های قبل آغاز و حالا همراستا با اخبار مرتبط با سیاست خارجی کشور رنگ و بوی جدی‌تری نیز به خود گرفته است. کاهش ارزش روزانه معاملات بورسی و افت آن از یک‌سو و از سویی دیگر تحرکات منفی در بازارهای بین‌المللی سبب قوت‌گرفتن گمانه‌زنی‌ها نسبت به غلبه عرضه بر تقاضا شده است.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،گرچه این وضعیت از برخی احتمالات نسبت به ریزش شاخص بورس از سطح روانی یک‌‌‌‌‌‌‌میلیون و ۵۰۰هزار واحد حکایت می‌کند اما نمی‌توان در مورد سناریوی مزبور با قطعیت اظهارنظر کرد. بازار سهام در هفته گذشته با افت نماگرهای اصلی در سومین هفته خرداد با عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی ۴/ ۱درصدی شاخصکل و کاهش ارتفاع ۹/ ۱درصدی نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نشان داد که این بازار تا چه میزان ریسک‌پذیر است. روز گذشته نیز شاخصکل این بازار یک گام به سمت عقب برداشت. تحلیلگران بورسی بر این باورند که نوسان قیمت دلار به‌عنوان محرک قوی در نوسانات به‌وجود آمده بورس عمل کرده است. شدت گرفتن خروج پول حقیقی در هفته‌های اخیر نیز به درستی بر این موضوع تاکید می‌کند، با این حال از آخرین روزهای هفته گذشته تحولات جدیدی در فضای سیاسی کشور همه بازارهای دارایی را تحت‌تاثیر قرار داده است. برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند سهامداران حقیقی نقش پر‌رنگی درمدیریت بحران به‌وجود آمده ایفا میکنند؛ این در حالی است که افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی در کشور تا حدودی از خوش‌بینی‌های سرمایه‌گذاری‌های مولد کاسته است.
افزایش ریسک‌های سیاسی و خروج پول حقیقی
بررسی وضعیت بازار سهام نشان می‌دهد بورس تهران مجددا در مسیر نزولی قرار گرفته است. تضعیف بنیه حقیقی‌ها و خروج بخشی از سرمایه آنها از این بازارحاکی از آن است که بازار سهام توان چندانی برای صعود ندارد. اینطور که بهنظر می‌رسد افزایش ریسک‌های سیاسی در کنار هیجانات منفی سهامداران در داد و ستدهای روزانه کار را به‌جایی رسانده که شاهد خروج هرچه بیشتر پول حقیقی از بازار سرمایه به‌سوی بازارهای موازی هستیم؛ این در حالی است که بورس‌بازان اولین‌‌‌‌‌‌‌ماه از قرن جدید را در میان سایر بازارهای دارایی به‌نام خود ثبت کردند و پرونده بازارهای سرمایه‌گذاری با صدرنشینی بورس بسته شد، اما برخی عوامل منجر به عدم‌پایداری در روند به‌وجود آمده شد. در همین رابطه مهدی افنانی، کارشناس بازارسرمایه می‌گوید: وضعیت خروج پول حقیقی به صندوق‌های درآمد ثابت نیز رسیده است. بررسی میزان ورود و خروج پول به بازار سهام نشان می‌دهد این روند وارد فاز جدیدی از تغییرات منفی شده است. این مهم به منزله ریزش سنگین قیمت‌ها در بازار سهام در روزهای آینده نیست. در سنوات گذشته معمولا خروج پول از بازار سهام به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌افتاد اما در این مرحله شاهد یک تغییر بزرگ هستیم.
خروج پول با شدت بیشتری از سوی صندوق‌های با درآمد ثابت به سمت بازارهای دیگر در حال انجام است. وضعیت بازار ارز در روزهای اخیر نشان داده سرمایه‌گذاران رغبت بیشتری به سمت این بازار پیدا کرده‌اند. بازارهای دیگر از جمله مسکن و خودرو نیز تاکنون نتوانسته‌اند جذابیت بیشتری برای سرمایه‌داران ایجاد کنند. بر همین اساس به‌رغم افزایش قیمت در این بازارها شاهد کمترین آثار جذب پول در دو بازار مزبور هستیم. وی ضمن بیان اینکه افزایش ریسک در بازار سرمایه همسو با تحولات سیاسی کشور در مقطع کنونی که منجر به‌شدت گرفتن خروج پول حقیقی از بازار شده، بیان می‌کند: در دو سال‌گذشته بعد از سقوط قیمت سهام در مرداد۹۹ از ابتدای فروردین مشاهده کردیم چندین عامل مهم بازارسهام را به سمت خیز مجدد سوق داد. اتفاقات مثبتی که درمیان صنایع پالایشی رخ داد، در کنار افزایش قیمت کامودیتی‌ها زیر سایه جنگ روسیه و اوکراین، قیمت سهام را به سمت ارزندگی هدایت کرد. این امر به‌عنوان موتور محرک منجر به افزایش حجم معاملات روزانه تا مرز ۸هزارمیلیارد تومان نیز شد.
به عرضه و تقاضا در بورس گفته وی، سرمایه‌گذاران در دو سال‌گذشته بارها بر اساس انتشار اخبار مرتبط با احیای برجام و سرانجام مذاکرات هسته‌ای ایران تصمیمات جدیدی برای سرمایه خود گرفتند. او در همین زمینه تصریح می‌کند: حالا با شرایط جدیدی که کشور در آن قرار دارد وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها متفاوت خواهد بود. بازار سرمایه در دو سال‌گذشته با فراز و فرود بسیاری همراه بوده است. پشت‌پرده این تغییرات نوسان قیمت ارز است. واقعیت امر آن است که تغییرات قیمتی در بازار ارز سمت و سوی جدیدی به بازارسهام خواهد داد، به‌طوری‌که ممکن است سهامداران نسبت به نوسانات اسکناس آمریکایی وارد فاز هیجانی قوی شوند.
دو سناریو روی میز سهامداران
افنانی با تاکید بر پرهیز از رفتار هیجانی سهامداران در مواجهه با تغییر و تحولات قیمت دلار خاطرنشان می‌کند: قیمت برخی سهام به گونه‌ای است که سهامداران نباید در وضعیت کنونی دست به فروش آن بزنند. وی دو سناریو پیش‌روی بازار سهام ترسیم می‌کند و معتقد است با محتمل‌شدن هرکدام از این دو گزینه بازار واکنش متفاوتی از خود نشان می‌دهد. در صورت توافق ایران با طرفین مذاکرات و ثبات قیمت دلار وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها در بازارهای مختلف قابل پیش‌بینی‌تر خواهد بود. در چنین شرایطی سهامداران بورسی نیز می‌توانند با چشم‌انداز مثبتی به خرید و فروش بپردازند. فرضیه دوم نیز از عدم‌توافق و افزایش قیمت ارز خبر می‌دهد. در این صورت با توجه به این موضوع که دولت دلار ۴۲۰۰تومانی در اختیار ندارد، افزایش قیمت‌ها همگام با انتظارات تورمی وضعیت نسبتا مساعدی بر سر راه بازار سرمایه قرار می‌دهد. این شبهات نهایتا تا دو هفته آینده روشن خواهد شد و بازار بر مبنای این دو سناریو وارد مسیر جدیدی می‌شود.
وی به اثرگذاری رخدادهای سیاسی بر خروج پول حقیقی از بازار سهام اشاره می‌کند و می‌گوید: بهنظر می‌رسد روند منفی که بازارسرمایه درآن قرار گرفته مقطعی باشد و تا یکی دو هفته دیگر وضعیت با‌ثبات‌تری را در این بازار شاهد باشیم. در ماه گذشته نیز شاخصکل بازار سهام شانه به شانه بازارهای رقیب پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفت. عوامل خارجی نیز نشان می‌دهد محرک جدی برای کاهش قیمت‌های جهانی وجود ندارد و تصمیمات فدرال‌رزرو نیز تاکنون برخلاف روند صعودی قیمت‌ها نبوده است. این عوامل در ادامه می‌تواند وضعیت مطلوب‌تری را در بورس تهران ایجاد کند. بهنظر می‌رسد بازار در همین محدوده‌ها به‌زودی متعادل شود.
وی در ادامه تصریح می‌کند: درحالی‌که سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در انتظار احیای برجام به‌سر میبرند، انتشار برخی اخبار در این رابطه ابهاماتی را در آینده بازارهای دارایی به‌وجود آورده اما این موضوع نمی‌تواند دلیل محکمی برای خروج پول‌های حقیقی از بازار باشد. معمولا سهامداران در این شرایط با درنظر گرفتن هیجانات حاکم بر اخبار بین‌المللی نسبت به صنایع پُرریسک با تعقل بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام میکنند. با توجه به این مهم که وضعیت نامطلوب فعلی نمی‌تواند تداوم چندانی داشته باشد سهامداران در معاملات آتی نیز می‌توانند دادوستدهای خود را مدیریت کنند، ضمن اینکه در ماه‌های گذشته صنایع مرتبط همگام با جهش قیمت طلای‌سیاه نتوانستند بر مدار صعودی قرار گیرند؛ این در حالی است که با توجه به عوامل اثرگذار داخلی و خارجی بر بازار، سهام مرتبط احتمالا در مسیر صعودی قرار خواهندگرفت.
ترس سهامداران از زیان بیشتر
برخی کارشناسان نیز بر این باورند که معامله‌گران بورسی با توجه به اتفاقات تلخ مرداد۹۹ دیگر حاضر نیستند به هر قیمتی در این بازار بمانند. این ذهنیت منفی بارها سرمایه‌گذاران را به سمت درهای خروج هدایت کرده است. حسن رضایی‌پور کارشناس بازار سهام نیز عامل مزبور را یکی از دلایل خروج هیجانی سهامداران در هفته‌های گذشته می‌داند. او در همین رابطه می‌گوید: بررسی واکنش سهامداران نسبت به وقایع گوناگون در کشور نشان می‌دهد هرگاه بازار تحت‌تاثیر عوامل بیرونی با چالش مواجه می‌شود، مسیریابی دادوستدهای بورسی سرمایه‌های حقیقی نیز با تغییرات منفی روبه‌رو می‌شود.
فرار از تنگناهای معاملاتی
به گفته وی مهم‌ترین دلیل سنگینی کفه عرضه نسبت به تقاضا در روزهای گذشته ورود مستقیم سهامداران به بورس است، در واقع آن دسته از سرمایه‌گذارانی که تجربه کافی از سرمایه‌گذاری بورسی ندارند نسبت به رخدادهای مختلف و اخبار منفی واکنش سریع‌تری از خود نشان میدهند. معمولا سهامداران حقیقی برای فرار از تنگنای سیر نزولی قیمت دارایی‌شان در معاملات خود با نشان‌دادن رفتارهای ناگهانی و بدون پشتوانه تصمیم به فروش می‌گیرند. گرچه نمی‌توان این رفتار را صرفا از سر ناآگاهی سهامداران حقیقی و سهامداران خرد در انجام معاملات دانست. وی با اشاره به وضعیت غیرقابل پیش‌بینی اقتصادی کشور اذعان می‌کند که شرایط به‌وجود آمده در بازار ارز که از بیانیه ضد‌ایرانی شورای‌حکام نشات می‌گیرد، در ایجاد این شرایط نقش کلیدی ایفا می‌کند. همه بازارهای دارایی در بلاتکلیفی به‌سر میبرند و سهامداران برای گریز از سیر نزولی دارایی‌های ریالی خود آماده‌باش هستند.
بر همین اساس نمی‌توان خروج پول از بازار سرمایه را صرفا به دلیل سرمایه‌گذاری مستقیم مردم دانست، اما نباید از کنار این موضوع به‌راحتی عبور کرد که واکنش‌های گروهی و ناگهانی، بازار را در مسیر نزولی قرار می‌دهد. این کارشناس بازارسرمایه به وضعیت قیمت دلار اشاره و بیان می‌کند تا زمانی‌که نرخ دلار در مدار نوسانی حرکت کند بازارسهام نیز در باتلاق نوسان دست و پا می‌زند. برخی گمانه‌زنی‌ها از حرکت رو به جلوی قیمت دلار حکایت می‌کند. وضعیتی که می‌تواند تمام بازارهای سرمایه‌گذاری را تحت‌تاثیر قرار دهد. وی با اشاره به اثر‌پذیری بازار سهام از تحولات بین‌المللی ایران اظهارمی‌کند: بورس تهران در دو سال‌گذشته تحت‌تاثیر این متغیر مهم بارها تغییر رویه داده است، به‌طوری‌که نمی‌توان از نقش وضعیت سیاسی کشور و اخبار مرتبط با برجام در ایجاد بدبینی‌های اخیر گذشت.
این عامل به کرات نشان داده تا چه میزان جو مثبت می‌تواند به معاملات بورسی سمت و سوی دیگری ببخشد. قرارگرفتن در موج هیجانات منفی، بدون‌شک وضعیت نامطلوبی را در تالارهای شیشه‌ای به‌وجود می‌‌‌‌‌‌‌آورد. این درحالی است که خوش‌بینی‌های جدی درمیان بورس‌بازان نسبت به روند صعودی قیمت سهام ایجاد شده بود. در همین راستا نیز سهامداران با دوری از جریانات منفی و عدم‌ورود به وادی عرضه‌های هیجانی تا حدودی می‌توانند از تداوم این روند منفی در روزهای آینده بکاهند.
کشف قیمت در بورس چیست و چگونه انجام می شود؟
قیمت سرمایه گذاری در بورس و اوراق بهادار، با عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. این امر به تقاضاکننده و عرضه‌کننده اجازه می‌دهد تا با توجه به شرایط موجود، قادر به تغییر قیمت‌ها باشند. کشف قیمت فرآیندی است که طی آن قیمت سهم تعیین می‌شود؛ قیمتی که با قیمت واقعی سهم تفاوت دارد. به عبارت دیگر، قیمت بعد از تفاهم بین عرضه‌کننده و تقاضاکننده کشف می‌شود؛ در صورتی که قیمت واقعی، قیمتی است که بر اساس ارزش واقعی سهم یا کالا تعیین می‌شود. در این مقاله مفهوم کشف قیمت در بورس را بررسی می‌کنیم.
منظور از کشف قیمت در بورس چیست؟
در کشف قیمت، عرضه‌کننده قیمت شفافی برای محصولات خود تعیین می‌کند و این کار را با در نظر گرفتن میزان عرضه و تقاضای کالا یا دارایی خود انجام می‌دهد. در بازار بورس برای رسیدن به شفافیت قیمتی از چنین شیوه‌ای بهره میبرند.
کشف قیمت باید به موقع انجام شود. ممکن است قیمت در تمامی سهام حاضر در بازار، به سرعت تعیین شود.
این امر در شرایطی رخ می‌دهد که سرعت انتقال اطلاعات در شرکت‌های مختلف متفاوت باشد بنابراين به موقع بودن کشف قیمت، به سرعت انتقال اطلاعات اشاره دارد.
اطلاعات ناقص یکی از مانع‌هایی است که فرآیند کشف و تعدیل قیمت در بورس را با تاخیر مواجه می‌کند. مسئله مهم این است تعامل عرضه و تقاضا باعث کشف قیمت‌ها می‌شود.
کشف قیمت فرآیندی است که طی آن خریداران و فروشندگان در مورد میزان معینی از کالا، به یک قیمت معاملاتی می‌رسند. چنین توافقی در یک مکان و زمان خاص صورت می‌گیرد.
قیمت‌ها از رابطه تعادلی بین نیروهای عرضه و تقاضا حاصل میشوند. نیروهای عرضه و تقاضا سطح قیمت بازار را مشخص میکنند. فرآیند کشف قیمت نیز تعادل بین قیمت‌های ارائه شده توسط عرضه‌کننده و تقاضاکننده است. بنابراین دو طرف معامله برای یک کالای خاص با یک مقدار مشخص و کیفیت معین، به قیمتی خاص می‌رسند.
انواع روش‌های کشف قیمت در بورس
از آن جا که قطعیتی در آینده وجود ندارد، خریداران و فروشندگان باید با انتظارات خود قیمت را کشف کنند. بنابراين قیمت در محدوده سطح قیمت بازار در نوسان خواهد بود.
کیفیت دارایی مورد معامله، مکان معامله، زمان معامله، تعداد خریداران و فروشندگان، در تعیین میزان این نوسان دخیل هستند. همچنين این فرآیند از عوامل دیگری از جمله میزان و نوع اطلاعاتی که در دسترس عموم قرار دارد نیز تاثیر می‌گیرد. در نتیجه می‌توان فرآیند کشف قیمت را در دسته موضوعات بنیادی و فراتر از عرضه و تقاضا قرار داد.
کشف قیمت با حراج ناپيوسته
در زمان بازگشایی سهم در بازار بورس و از طریق حراج ناپیوسته، کشف قیمت اتفاق می‌افتد. در این شرایط سهم در وضعیتی قرار می‌گیرد که برای کشف قیمت آن، تقاضاکننده و عرضه‌کننده باید شروع به رقابت کنند.
رقابتی که در یک قیمت مشخص به پایان می‌رسد. این قیمت، همان قیمتی است که معامله خرید و فروش در آن قیمت انجام می‌شود.
برای حراج ناپیوسته، در یک بازه زمانی مشخص، هیچ معامله‌ای در سهم صورت نمی‌گیرد. بعد از این مدت زمان، در صورت تعادل بین قیمت پیشنهادی خریدار با قیمت فروشنده، اولین معامله انجام می‌شود. با انجام اولین معامله نیز کشف قیمت صورت می‌گیرد. در فرآیند کشف قیمت با حراج ناپیوسته، هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شود اما امکان ورود، تغییر یا حذف سفارش وجود دارد. به عنوان مثال ناظر اعلام می‌کند که در فاصله زمانی مشخصی، در نمادی خاص حراج ناپیوسته به منظور کشف قیمت انجام می‌شود. بنابراین در این محدوده زمانی، هیچ معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. اگر در این مدت زمان قیمت خریدار با قیمت فروشنده برابر شود، معامله در ساعتی پس از این بازه زمانی، بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود.
اگر خریدار و فروشنده در هیچ قیمتی با هم به تفاهم نرسند، ناظر مجددا معاملات سهم را متوقف و کشف قیمت را در روز دیگری تکرار می‌کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله «انواع حراج و روش‌های مچینگ در بازار سرمایه ایران» را مطالعه کنید.
نحوه کشف قیمت در حراج ناپیوسته
معمولا بنا به دلایل زیر، نمادهای معاملاتی شرکت‌ها مشمول بازگشایی با حراج ناپیوسته میشوند:
۱. برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه یا مجمع عمومی عادی به طور فوق‌العاده:
در صورتی که هدف از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود باشد، بازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان و اگر هدف به غیر از تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود نقدی باشد، بازگشایی نماد با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان انجام می‌شود.
در مجمع فوق‌العاده نیز تغییر میزان سرمایه شرکت باعث بازگشایی نماد معاملاتی آن با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان، به منظور کشف قیمت هر سهم می‌شود.
۲. افشای اطلاعات با اهمیت:
اگر شرکت افشای اطلاعات با اهمیت در گروه الف داشته باشد، به منظور کشف قیمت، نماد معاملاتی آن با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. افشای اطلاعات گروه ب نماد معاملاتی را با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌کند.
۳. قانون نوسان ۵۰ درصد:
در صورتی که نماد معاملاتی توسط این قانون متوقف شود، حراج ناپیوسته حداکثر ۲ روز کاری پس از توقف، با محدودیت دامنه نوسان برای کشف قیمت بازگشایی می‌شود.
۴. گره معاملاتی:
به منظور کشف قیمت سهم در زمانی که نماد شرکتی مشمول گره معاملاتی شود، روز معاملاتی بعد با حراج ناپیوسته و محدودیت دامنه نوسان، نماد سهم بازگشایی خواهد شد. در خصوص رفع گره معاملاتی و نحوه گشایش سهام وارد شوید.
۵. مظنون بودن معاملات به استفاده از اطلاعات نهانی یا دستکاری قیمت:
بازگشایی نماد معاملاتی در این شرایط پس از بررسی‌های لازم، با حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان برای کشف‌قیمت نماد صورت خواهد گرفت.
در صورتی که در حراج ناپیوسته به دلیل برابر نبودن قیمت پیشنهادی خریدار با قیمت فروشنده معامله‌ای صورت نگیرد، به تشخیص سازمان بورس و پس از اطلاع رسانی توسط ناظر بازار، حراج ناپیوسته یک بار دیگر در همان جلسه معاملاتی یا در ۹۰ دقیقه ابتدایی جلسه بعد تکرار می‌شود. چنان چه مجدد کشف قیمت صورت نگیرد، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی، مرجع قیمت حراج پیوسته خواهد بود.
در کشف قیمت حق تقدم سهام پس از افزایش سرمایه یا در زمان عرضه حق تقدم‌های استفاده نشده، حراج ناپیوسته تا کشف قیمت تکرار می‌شود. زمان عرضه حق تقدم‌های استفاده‌نشده مدت حراج ناپیوسته تا پایان جلسه معاملاتی ادامه خواهد داشت.
تفاوت کشف قیمت و قیمت واقعی
کشف قیمت مستلزم به تفاهم رسیدن خریدار و فروشنده است. برای مثال دارایی شما ۵۰۰ گرم طلا است. زمانی می‌رسد که بنا به دلایلی قصد فروش طلای خود را دارید. با این که قیمت طلای جهانی تغییری نکرده است اما به دلیل عرضه زیاد طلا و کشف قیمت پایین‌تر از ارزش واقعی آن، طلافروشی چند درصد کمتر از قیمت جهانی طلا را از شما خریداری می‌کند. در بازار بورس و اوراق بهادار نیز دقیقا همین اتفاق رخ می‌دهد.
کشف قیمت فرآیندی کلی است که برای تعیین قیمت‌های تحویل آنی یک کالای خاص یا یک برگ از اوراق بهادار انجام می‌گیرد. قیمت وابسته به شرایط و احوال بازار است. زیرا شرایط بازار ابتدا بر عرضه و تقاضا تاثیر و از این طريق بر قیمت‌ها اثر می‌گذارد. نوسان قیمت معاملاتی در محدوده بالا و پایین سطح عمومی قیمت بازار انجام می‌شود.
در فرآیند کشف قیمت درجه تمرکز بازار، محدود شدن عرضه به چند فرد، اطلاعات ناقص بازار و… از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار هستند.
در کشف قیمت در بورس، خریداران و فروشندگان قیمت معاملاتی دارایی را با کمیت و کیفیت معین، در زمان و مکان تعیین شده کشف میکنند. تعیین قیمت از تعامل نیروهای عرضه و تقاضا به دست می‌‌‌‌آید؛ تعاملی که تعیین‌کننده سطح قیمت در بازار است.
کشف قیمت در عرضه‌های اولیه
عرضه اولیه سهام از دو طریق ثبت دفتری و عرضه عمومی به روش حراج صورت می‌گیرد. در عرضه اولیه از هر دو روش، تعیین قیمت عرضه در مرحله اصلی عرضه عمومی اوراق بهادار، در میزان موفقیت عملکرد عرضه اولیه تاثیر بسیاری دارد. میزان موفقیت در قیمت‌گذاری، با اندازه‌گیری بازده قابل ارزیابی است.
هدف از کشف قیمت، تعیین قیمت عرضه با ماکزیمم کردن ارزش اوراق‌بهادار منتشر شده توسط شرکت است. ناشر و پذیره‌نویس با جمع‌آوری تقاضای بازار توسط جمع‌آوری درخواست‌ها از نهادهای مالی مختلف، به درک مناسبی در زمینه تقاضای بازار دست می‌یابند. پذیره‌نویس با این اطلاعات می‌تواند نمودار تقاضا را ترسیم کند.
در کشف قیمت از روش حراج نیز مشابه روش ثبت دفتری اقدام می‌شود. البته در کشف قیمت از روش حراج منحنی تقاضا درخواست‌های تمامی سرمایه‌گذاران را شامل می‌شود.
کشف قیمت در بورس کالا
بورس‌های کالایی فعالیت خود را در ابتدا با معاملات فیزیکی و کشف قیمت آغاز کردند و پس از مدتی، به سمت تغییر و تبدیل به بورس و فرصت تأمین مالی به حرکت درآمدند. امروزه مهم‌ترین نقش بورس کالا، تامین مالی برای شرکت‌های تولیدی و ایجاد فرصتی برای سرمایه‌گذاری مشتاقان سرمایه‌گذاری است. بنابراین بورس کالا فرصت سرمایه‌گذاری، ایجاد شفافیت در قيمت‌ها، مدیریت ریسک قیمت کالاها و محصولات و… را به وجود آورده است.
سخن آخر
کشف قیمت فرآیندی برای به تفاهم رسیدن خریداران و فروشندگان در خصوص میزان معینی از کالا است که در یک مکان و زمان خاص صورت می‌گیرد. بورس محل شفافیت قیمت‌ها است. محلی که خریداران و فروشندگان کالا یا دارایی خاص، قیمت محصول مورد نظر را بر اساس عرضه و تقاضا محاسبه و مشخص میکنند. بازارهای بورس یکی از بهترین گزینه‌ها برای رسیدن به شفافیت قیمتی در جهان هستند و کشف قیمت در بورس فرایندی شفاف و قانونمند است.
تشدید عرضه نسبت به تقاضا در بورس تهران
گروه اقتصادی: بورس تهران امروز بار دیگر شاهد افت قیمت سهم‌ها بود در این روزها تشدید عرضه‌ها نسبت به تقاضا باعث شده قیمت سهم ها روند نزولی را طی کنند.
در طی روزهای گذشته با پیشی گرفتن عرضه نسبت به تقاضا روند قیمت سهم ها در بورس تهران شاهد افت است. کم تحرکی خریداران می تواند عوامل متعددی داشته باشد که یکی از آن ها شرایط کلی اقتصاد است.در این روزها قیمت سهم های شاخص ساز شاهد افت آرام و مستمر است. همچنین در شرایطی که ریسک سرمایه گذاری ها بالارفته بسیاری ترجیح میدهند سرمایه خود را در اوراق قرضه با سود ثابت یا در بانک ها به سپرده بگذارند.امروز شاخص کل بازده نقدی و قیمتی بورس اوراق بهادار تهران ۱۲۰ واحد افت کرد و به رقم ۹۵ هزار و ۴۰۹ رسید. همچنین شاخص کل هم وزن با کاهش ۵۲ واحد به رقم ۱۷ هزار و ۲۴۷ رسید.شاخص آزاد شناور نیز با ۷.۶۲ واحد رشد رقم ۱۰۴ هزار و ۳۹۵ واحد را تجربه کرد و شاخص بازار اول با ۲۰.۹۳ واحد رشد عدد ۶۸ هزار و ۴۱۳ را دید. اما شاخص بازار دوم با ۸۲۷ واحد کاهش تا رقم ۱۹۹ هزار و ۷۵۰ پایین رفت.
صنایع پتروشیمی خلیج فارس، مخابرات ایران و گسترش نفت و گاز پارسیان به ترتیب با ۶۲، ۵۰ و ۳۷ واحد بیشترین تاثیر کاهنده را روی بازار سرمایه داشتند و در طرف مقابل توسعه معادن فلزات، معدنی و صنعتی گل‌گهر و ملی صنایع مس ایران به ترتیب با ۶۲، ۴۵ و ۶۳ واحد تاثیر سعی کردند شاخص‌ها را به سمت بالا هدایت کنند.در گروه محصولات شیمیایی قیمت‌ها عمدتا با کاهش مواجه شد. در گروه استخراج کانه‌های فلزی نیز نیمی از سهم‌ها با کاهش قیمت روبه‌رو شدند. در گروه مخابرات نیز روند قیمت‌ها کاهشی بود و در گروه کانه‌های فلزی نوسان قیمت سهم‌ها عمدتا کمتر از دو درصد بود. با وجود اینکه روند قیمت‌ها در اکثر قیمت‌ها کاهشی بود اما در گروه فلزات اساسی بیشتر سهم‌ها با افزایش قیمت مواجه شدند.
هرچند این مقدار افزایش قیمت زیاد نبود.در گروه خودرو عمده سهم‌های پرمعامله و شاخص‌دار با روند کاهش قیمت مواجه شدند. در این گروه ۱۴۶ میلیون سهم و نزدیک به ۱۴ میلیارد تومان مورد داد و ستد قرار گرفت. ارزش معاملات بورس تهران به رقم ۳۴۷ میلیارد تومان رسید که این رقم ناشی از دست به دست شدن ۸۶۲ میلیون سهم و اوراق مالی ناشی از ۴۸ هزار و ۳۱۳ نوبت داد و ستد بود.آیفکس نیز با افت ۲.۹ واحد به رقم ۱۰۹۹ واحد رسید ارزش معاملات بورس ایران رقم ۲۵۵ میلیارد تومان را تجربه کرد که این رقم ناشی از دست به دست شدن ۲۷۱ میلیون سهم و اوراق مالی بود.
عرضه و تقاضا در بورس
دسترسی کارگزاران بورس به عرضه و تقاضا و محدودیت سهامداران باعث فساد می‌شود
به گزارش مرکز رسانه قوه قضائیه، در پی دستور اخیر رئیس دستگاه قضا به سازمان بازرسی کل کشور مبنی بر به‌روز کردن گزارشات پیشین در مورد مسائل بورس و تخلفات احتمالی، هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با رئیس قوه قضائیه دیدار کردند.
در ابتدای جلسه رئیس قوه قضائیه مطالبی با اشاره به اهمیت بازار سرمایه و بورس گفت: با استقبال مردم از بورس فرصت خوبی برای دولت و مردم پیش آمد و نباید این فرصت با عملکرد ناصواب از بین برود و لازم است با شفاف نمودن فرآیند‌ها در بورس دغدغه مردم هرچه زودتر رفع شود و مردم با امیدواری بتوانند کماکان در بورس فعالیت نمایند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای با بیان اینکه بدیهی است بازار سرمایه نیز مانند بسیاری از بازارهای دیگر دادوستد دارای سود و زیان است، افزود: طبعاً افراد با اختیار و آگاهی و آشنایی با بازار باید وارد آن شوند لکن رشد فوق‌العاده شاخص بورس در سال‌های ۹۸ و ۹۹ غیرمتعارف و غیرمنطقی بود و به همین جهت خیلی از دلسوزان و سازمان بازرسی کل کشور و عرضه و تقاضا در بورس دادستانی کل کشور به مسئولین ذی‌ربط به‌صورت کتبی و شفاهی هشدار دادند و موارد خلاف را متذکر شدند.
محسنی اژه‌ای با اشاره به دغدغه‌های موجود درخصوص ریزش بورس در کشور بیان داشت: باید تلاش و ابعاد نظارتی بازار سرمایه تقویت شود تا فرصت بازار سرمایه به ضد آن تبدیل نشود.
وی، همچنین از آمادگی کامل قوه قضائیه برای کمک به دولت و سازمان بورس برای رفع آسیب‌ها و مشکلات بورس خبر داد.
اثرات افزایش غیرمتعارف شاخص بورس
و تبلیغات صورت گرفته در سال‌های ۹۸ و ۹۹
رئیس دستگاه قضا با بیان اینکه با افزایش غیرمتعارف شاخص بورس و تبلیغات صورت گرفته در سال‌های ۹۸ و ۹۹ جمع کثیری از مردم بدون اطلاع و آشنایی کافی حدود ۶۰ میلیون کد بورسی گرفتند، گفت: در آن مقطع زمانی سازمان بورس هم اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی مناسبی انجام نداد و در این فضا بعضی افراد کل موجودی را وارد بورس کردند و حتی بعضی از مردم با شرایط پیش آمده از بستگان و آشنایان خود نیز وجوهی را اخذ کرده و وارد بورس شدند و در حال حاضر برای این دسته مشکل مضاعفی به‌وجود آمده است.
در این نشست رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز گفت: ورود سرمایه مردم به بازار بورس طی سال‌های ۹۸ و ۹۹ یک فرصت استثنائی برای شرکت‌های بورسی و رونق‌دهی به اقتصاد کشور ایجاد کرد، اما متأسفانه از آن جهت که زیرساخت‌های فنی، حقوقی و نظارتی متناسب با این هجوم سرمایه به بورس تعبیه نشده بود موجب پدید آمدن مخاطراتی شد.
مجید عشقی، همچنین «آزادسازی بخش دوم سهام عدالت»، «مهیا نبودن زیرساخت‌های فنی و حقوقی کامل»، «فروکش کردن نقدینگی موجود با اقدامات دولت وقت» و برخی عوامل دیگر را از جمله دلایل ریزش بورس عنوان کرد.
عشقی در ادامه، وضعیت فعلی بازار سهام را مثبت و امیدوارکننده ارزیابی کرد و گفت: در مدت اخیر سود‌های شرکت‌های بورسی افزایش یافته است و مؤید این موضوع، صورت‌های مالی ماهانه‌ای عرضه و تقاضا در بورس است که شرکت‌های بورس در اختیار سازمان بورس قرار میدهند و این فرآیند، ما را به این نتیجه می‌رساند که نباید نگران بود.
رئیس دستگاه قضا پس از اظهارات رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار این سؤال را مطرح کرد که این سازمان برای تقویت زیرساخت‌ها و بطور خاص نظارت و اعتمادسازی مردم چه برنامه‌ای دارد؟
عشقی نیز در پاسخ گفت: تا پایان سال با ارتقاء و تقویت سامانه‌های فنی و نظارتی تمام جریان‌های مالی اثرگذار در بازار سرمایه در سریع‌ترین زمان ممکن مورد رصد و شناسایی قرار خواهند گرفت و از این طریق از بسیاری آسیب‌ها و مخاطرات پیشگیری خواهد شد.
بخش حقوقی سازمان بورس
کارآمدی لازم را ندارد
در این نشست دادستان کل کشور نیز اظهار داشت: از سال ۹۷ به بعد تذکرات و اخطار‌هایی به مسئولین ذی‌ربط بورس از جمله وزیر اقتصاد وقت داده‌ایم و بهنظر می‌رسد بخش حقوقی سازمان بورس کارآمدی لازم را ندارد.
حجت‌الاسلام منتظری ساماندهی مجامع شرکت‌های سهام عدالت را ضروری دانست و گفت: در جلسه اخیر شورای عالی بورس فرصت سه ماهه برای این امر تعیین شد.
معاون رئیس سازمان بازرسی کل کشور نیز در این نشست طی سخنانی به تذکرات و گزارشات این سازمان به مسئولین ذی‌ربط سازمان بورس طی دو سال اخیر اشاره کرد.
ابهاماتی که در بورس به رانت دامن می‌زند
رئیس قوه قضائیه در ادامه گفت: مسائل مطرح شده از سوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و دادستان کل کشور جای بررسی و اقدام دارد لکن اینجانب با ملاحظات گزارشات رسمی و مردمی تفاوت‌هایی بین فرآیند بورس در کشور خودمان و سایر بورس‌های دنیا می‌بینم که می‌تواند باعث رانت و سوءاستفاده عده‌ای و متضرر شدن عده دیگری گردد لذا به بعضی از موارد اشاره می‌کنم و امیدوارم سازمان بازرسی کل کشور و مسئولین سازمان بورس و اوراق بهادار به‌طور دقیق این موضوعات را بررسی کرده و اقدام مقتضی را به عمل آورند.
اژه‌ای با اشاره به «نمایش صف خرید و فروش در بورس»عرضه و تقاضا در بورس ، «دخالت‌های ناظرین بورس در فرایند خرید و فروش سهامداران» و «خرید سهام با کد بورسی افراد حقیقی از سوی صندوق‌های حقوقی» افزود: این موارد ابهاماتی است که اعضای هیئت‌مدیره سازمان بورس باید در رابطه با آن شفاف‌سازی و رفع ابهام کنند.
وی همچنین درخصوص نمایش صف خرید و فروش در بورس اظهار داشت: با وصف اینکه در بورس‌های متعارف دنیا صف خرید و فروش به نمایش گذاشته نمی‌شود چرا در بورس ایران صف خرید و فروش نمایش گذاشته می‌شود؟
رئیس دستگاه قضا ادامه داد: از طرف ناظرین بورس دخالت‌های غیرمتعارف در امر خرید و فروش سهام صورت می‌گیرد و اموری بر سهامداران حقیقی و حقوقی تحمیل می‌شود و فرضاً نمادی بدون ضابطه بسته می‌شود بدون اینکه توضیحی داده شود.
اژه‌ای با اشاره به دسترسی کارگزاری‌ها و سازمان بورس به کلیه ردیف‌ها و سفارشات عرضه و تقاضا گفت: این در حالی است که سهامداران عادی به‌صورت آنلاین حداکثر پنج ردیف از سفارشات را می‌توانند مشاهده کنند.
وی بیان داشت: همچنین دیده شده که صندوق‌ها به جای کد بورسی خود صندوق، با کد‌های حقیقی که در صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اند در بورس شرکت میکنند و یا کد‌های حقیقی صندوق را در اختیار دیگران قرار میدهند و آنها در بورس شرکت میکنند.
رئیس عدلیه با بیان اینکه همه این موارد می‌تواند ایجاد رانت و فساد کند، گفت: باید درخصوص همه این موارد شفاف‌سازی شود.
در پایان این نشست رئیس قوه قضائیه از سازمان بازرسی خواست مسائل را به‌صورت جدی دنبال کند و به هیئت‌مدیره سازمان بورس نیز گفت: شما موظف هستید آسیب‌ها و کمبود‌ها را شناسایی، جمع‌بندی و رفع کنید و اگر نیاز به کمک قوه قضائیه است حتما کمک می‌کنیم و اگر معتقد هستید مجازات‌ها در این زمینه ناکافی است به‌صورت موردی اعلام کنید که اقدام لازم به عمل آید.
گفتنی است، تسلط و اشراف رئیس قوه قضائیه به جزئیات فنی و ابعاد مختلف مسئله بورس از جمله موارد بارز در این جلسه بود.
دیدگاه شما