بازدهی بیشتر با نقدینگی

اقبال دو صنعت بورسی و نمادهای کوچک برای بازدهی و جذب نقدینگی بیشتر

کارشناس بازارسرمایه با اشاره به خروج فعالان از بورس و ورود به بخش ساختمان، پیش بینی کرد دو گروه و نمادهای کوچک، ظرفیت مناسبی برای رشد و بازدهی و جذب نقدینگی داشته باشند.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، رامین زادیوسفی ماسوله با مرور وضعیت سال گذشته بازار سرمایه به روزنامه ایران اعلام کرد: شاخص بورس طی سال قبل بیشتر نزولی بود. بنابراین انتظار می‌‌رفت در سال جاری بازدهی بازار سهام برای معامله‌گران بیشتر شود هرچند در برخی سهم‌‌ها بازدهی معقولی وجود داشته اما این بازدهی مختص بیشتر سهم‌ها نبود.

شاخص بورس در سال جاری بیشتر نوسانی بود و رشد چندانی هم در پی نداشت درحالی که برخی تحلیل‌ها حاکی از این بود تا مرداد ماه شاخص کل، قله قبلی را فتح خواهد کرد که این تحلیل‌ها بر روند بازار اثرگذار بود. با عدم بازدهی مورد انتظار معامله‌گران، بخشی از فعالان بعد خروج از بازار روانه صنعت ساختمان شدند. زیرا صنعت ساختمان کم ریسک‌ترین بازار برای آنها بوده و همواره بازدهی مناسبی در پی داشت.

در ماه‌های اخیر و با خروج بخشی از منابع بازار سهام این منابع راهی بازار مسکن شد و بازدهی مطلوبی هم برای معامله‌گران به دنبال داشت. چون بخش مسکن در تولید ناخالص داخلی سهم بسزایی داشته و 10 درصد اشتغال هم به صنعت ساختمان مربوط می‌‌شود. صنعت ساختمان به عنوان یک رقیب مهم برای بازار سرمایه همواره مد نظر بخشی از معامله‌گران بود. زیرا اگر در این بازار سودی نصیب معامله‌گران نشود، بازار مسکن همواره این جذابیت را برای آنها داشته است.

صنعت ساختمان سال گذشته و با توجه به افزایش نرخ ارز و نهاده‌های تولید، عقب‌ماندگی را نسبت به سایر بازارها جبران کرد. این صنعت در قیاس با بازار سرمایه سود و بازدهی بهتری داشته و برآیند قیمت مسکن در قیاس بیشتر بود. در مرداد ماه عوامل مهمی بر بازار سرمایه و صنعت ساختمان اثرگذار بود که یکی از این موارد، مذاکرات بین‌المللی بود که با پررنگ‌تر شدن این امر و افت قیمت ارز، مراجعه به بسیاری از بازارها از جمله طلا و مسکن تا تعیین تکلیف نتیجه مذاکرات، کاهش یافت.

با رشد صنعت ساختمان در بازار، برخی سهم‌ها همچون بانکی‌ها و خودرویی‌ها ظرفیت مناسبی برای رشد و بازدهی بیشتر دارند. افزایش حجم و ارزش معاملات خرد در هفته اخیر یک علامت مثبت تلقی می شود. بازار سرمایه زمانی رشد مطلوبی خواهد کرد که ورود نقدینگی صورت پذیرد. بنابراین سهم‌های کوچک ظرفیت مناسبی برای جذب نقدینگی به بازار سهام در قیاس با سهم شرکت‌های بزرگ‌تر دارند.

اکنون توجه‌ها بیشتر به سمت سهام‌ خودرویی است. زیرا با عرضه خودرو در بورس کالا این امر توجه معامله‌گران را برای کسب بازدهی بیشتر جلب کرده هر چند که در روزهای اخیر امید به بازدهی بازار سرمایه هم بیشتر بازدهی بیشتر با نقدینگی شده است.

سهام صنایع ساختمانی حاضر در بورس در ماه‌های اخیر رشد شدیدی نداشتند. زیرا بخش مهمی از سود شرکت‌های ساختمانی از محلی غیر از ساخت و ساز بود. بازدهی سهام شرکت‌های ساختمانی در بین 10 صنعت برتر بازار سرمایه در زمره پنج صنعت بورسی پایین‌تر است که تغییر در این میزان بازدهی تا حدودی از ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در قالب نهضت ملی ساختمان هم اثر خواهد پذیرفت.

بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم و برای 5 سال بعد چیست؟

در اقتصاد کشورمان با توجه به اینکه متغیرهای کلان اقتصادی مثل نرخ بهره و نرخ تورم مدام درگیر نوسانات می باشد، موضوع سرمایه‌گذاری اهیمت زیادی پیدا می کند. با توجه به تورم و کاهش ارزش پول ملی، پیدا کردن راهکاری مناسب جهت حفظ ارزش پول و دارایی نقد خود بسیار مهم است و سوال اصلی این است که چطور سرمایه هایمان را از کاهش ارزش ناشی از تورم روزافزون مصون کنیم؟ در واقع بهترین گزینه سرمایه گذاری در زمان تورم بالا چیست؟

تورم چیست؟

از نظر اقتصادی، تورم یا Inflation به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی مشخص گفته می‌شود. تورم را می‌توان افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات بدون پشتوانه و بدون برنامه‌ریزی دانست که باعث کاهش قدرت خرید می‌شود و تعادل میان تقاضای محصولات با نقدینگی موجود برای خرید محصولات را بر هم می‌زند.

با وجود تورم ارزش پول ملی روز به روز کاهش می یابد و قدرت خرید خانوارها نسبت به قبل کاهش پیدا میکند. در صورتی که افراد پول و سرمایه خود را در جایی که نرخ بازدهی آن کمتر از نرخ تورم باشد سرمایه گذاری کنند، عملا از ثروت آنها به مرور زمان کاسته خواهد شد. بنابراین اطلاع داشتن از بازارهای بالقوه برای سرمایه گذاری و مقایسه آنها با یکدیگر و ترجیحات فردی شخص میتواند به تصمیم گیری بهتر برای سرمایه گذاری یاری دهنده باشد.

انواع گزینه های سرمایه گذاری

افراد می توانند در یکی از بازارهای مالی زیر جهت حفظ ارزش پول و دارایی خود در برابر تورم سرمایه‌گذاری کنند:

• بازار مسکن
• بانک
• ارز و دلار
• سکه و طلا
• بازار سهام و سرمایه

در ادامه سرمایه‌گذاری در هریک از این بازارهای را مورد بررسی قرار می دهیم تا بهترین سرمایه‌گذاری در زمان تورم مشخص گردد.

سرمایه‌گذاری در مسکن

در کشورمان به دلیل عوامل فرهنگی و اقتصادی، به سرمایه‌گذاری در مسکن اهمیت زیادی داده می شود و بعضی ها معتقدند بهترین سرمایه گذاری در دوران تورم سرمایه گذاری در بازار مسکن است چرا که مسکن هم کالایی مصرفی است و هم قیمت آن به مرور افزایش پیدا می کند، براین اساس بسیاری از مردم بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری در ایران را خرید مسکن می دانند. اما همانطور که گفته شد هر یک از بازارهای مالی مزایا و معایب و همینطور ریسک مخصوص به‌خود را دارند.

مزیت سرمایه‌گذاری در مسکن در زمان تورم:

• ریسک نسبتا پایینی برای حفظ سرمایه دارد
• قابلیت استفاده دارد و همچنین می توان با اجاره دادن درآمدزایی کرد
• قیمت آن به مرور رشد می کند

معایب سرمایه‌گذاری در بازار مسکن:

• یک سرمایه‌گذاری بلندمدت بشمار می رود و سود موردنظر را در کوتاه‌مدت نمی دهد
• طبق مصوبه‌های جدید اگر خالی بماند باید بابتش مالیات پرداخت شود
• نقدشوندگی پایین بازار مسکن یکی دیگر از معایب سرمایه‌گذاری در این حوزه به شمار می رود
• همچنین فردی که قصد ورود به این بازار را دارد باید سرمایه زیادی داشته باشد. حال اینکه عموم مردم چنین پولی در دسترس ندارند.

در حال حاضر وضعیت ملک و خرید و فروش مسکن همگام با تورم در حال افزایش روزافزون است اما به دلیل ناتوانی خریداران در پرداخت قیمت مسکن، بازار ملک دچار رکود است. خانه‌دار شدن در حال حاضر کار ساده‌ای نیست زیرا حداقل بودجه لازم برای خرید خانه یک میلیارد تومان شده است و وام مسکن نیز حتی اگر بخواهیم مشکلات وام اوراق و اقساط نجومی آن را در نظر نگیریم درصد کمی از این پول را پوشش می دهد.

سرمایه‌گذاری در بانک

درصد بالایی از حجم سرمایه‌گذاری‌ها در ایران به سپرده بانکی برمی گردد. سرمایه‌گذاری در بانک به اینگونه است که پول به بانک سپرده می شود، به صورت ماهانه مبلغی به عنوان سود سپرده دریافت می شود. سرمایه‌گذاری در بانک از جمله سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک می باشد زیرا اصل سرمایه حفظ و مبلغی سود در هر ماه به آن تعلق می گیرد. بنابراین این روش برای افرادی که به شدت ریسک‌گریز هستند مناسب می باشد.

مزایای سرمایه‌گذاری در بانک‌:

• به لحاظ افق زمانی می توان سرمایه‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت داشت
• سرمایه‌گذاری بدون ریسک می باشد
• سودآوری آن تضمینی و قطعی است

معایب سرمایه‌گذاری در بانک:

• در سرمایه‌گذاری بلندمدت سپرده بانکی امکان انتقال سرمایه از یک بانک به بانک دیگر وجود ندارد و همینطور اگر فرد سرمایه‌گذار بخواهد پول خود را پیش از زمان سررسید برداشت کند با نرخ سکشت روبه‌رو می شود
• سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت از جمله منابع ارزان قیمت محسوب می شود
• در سپرده بانکی بلندمدت تا پنج سال امکان نقل و انتقال سرمایه به دیگر بازارهای وجود ندارد و این در حالی است که در شرایط اقتصاد تورمی و نوسانی ایران، بلوکه شدن پول در چنین حسابی ریسک بالایی دارد.
• در شرایط تورمی معمولا نرخ بهره بانکی بسیار پایین تر از نرخ تورم موجود است.

بنابراین در شرایط فعلی اقتصاد ایران که تورم دو رقمی و بیش از ۳۰ درصد است، بهره بانکی نمی تواند ارزش پول شما را در برابر تورم حفظ کند و این موجب ضرر شما می شود. بنابراین اگر به دنبال بهترین بازار سرمایه گذاری در زمان تورم هستید سرمایه گذاری در بانک به شما پیشنهاد نمی شود.

سرمایه‌گذاری در بازار ارز و دلار

بازار ارز همیشه علاقه‌مندان مخصوص به خود را داشته و دارد، همچنین می توان گفت یکی از اصلی‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در ایران می باشد و به دلیل نوسانات قیمتی، بازار مطلوبی برای سرمایه گذاری در زمان تورم می باشد اما این بازار نیز مانند دیگر بازارها معایب خود را دارد که به شرح زیر است:

• کار کردن در این بازار با ریسک زیادی همراه است
• از شفافیت معاملات برخوردار نیست
• به نوعی فعالیت در یک بازار سیاه به‌حساب می آید
• یک سرمایه‌گذاری پایدار شناخته نمی شود
• به شدت متاثر از اتفاقات و تحولات داخلی و دنیا
• پیش‌بین نرخ ارز همواره با ابهام روبه‌رو می باشد

شاید بازار ارز و دلار یکی از بهترین انواع سرمایه گذاری در زمان تورم باشد اما به دلیل اینکه تاثیر منفی بر وضعیت زندگی افراد دیگر جامعه می گذارد توصیه نمی شود. خرید و فروش در بازار ارز باعث افزایش قیمت ها و کاهش قدرت خرید مردم می شود.

سرمایه‌گذاری در بازار طلا و سکه

در ایران سرمایه‌گذاری در طلا و سکه همواره مورد توجه عموم مردم، دولت و روش مناسب و قابل اعتمادی برای سرمایه‌گذاری بوده است و می توان گفت مأمن امن سرمایه‌گذاران در هنگام بحران‌های اقتصادی می باشد. افراد زیادی بر این باورند که طلا و سکه هیچ‌گاه ارزش خود را از دست نمی دهند بنابراین سرمایه‌گذاری در این حوزه همواره می تواند سودده باشد. از جمله مزیت‌های سرمایه‌گذاری در این بازار نبود محدودیت زمانی است درواقع در هر زمان می توان اقدام به خرید یا فروش کرد. اما عیب این بازار ریسک تقریبا زیاد آن است چرا که از دو فاکتور داخلی یعنی نرخ برابری دلار به ریال و فاکتور خارجی قیمت اونس جهانی تاثیرپذیر است.

مزایای سرمایه گذاری در بازار طلا و سکه:

• استهلاک ندارد.
• نقدشوندگی نسبتا خوبی دارد.
• هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی یا کارگزاری چندانی ندارد (هزینه قابل اغماض است).

معایب سرمایه گذاری در بازار طلا و سکه:

• به نرخ دلار واکنش نشان می‌دهد.
• به قیمت جهانی طلا واکنش نشان می‌دهد.
• ریسک تقلب فروشنده در عیار و وزن دارد. (که سکه ریسک کمتری در این بخش دارد)

سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه

سرمایه‌گذاری در بازار سهام یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری محسوب می شود. سرمایه‌گذاری در بورس یکی از مرسوم‌ترین روش­های سرمایه‌گذاری در دنیا و یکی از معقولانه ترین روش های سرمایه گذاری در دوران تورم است. شرکت‌‌های معتبر کشور در صنایع مختلف سهام خود را در بورس عرضه می کنند تا افراد مختلف که قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارند، سهامدار شرکت‌ها شوند .بورس ایران در سال ۹۸ و پنج ماه ابتدایی سال 99 رکورد‌های بی‌نظیر و بازدهی چشمگیری را در کارنامه خود به ثبت رساند و رشد خوب و بی‌سابقه‌ای داشت. در سال قبل دلایلی چون افزایش نرخ ارز، حمایت های دولت، عرضه اولیه های زیاد، واگذاری و فروش سهام دولتی در بازار، افزایش نرخ تورم و اوضاع بد کسب‌وکار در پی شیوع ویروس کرونا و … موجب هدایت و ورود نقدینگی بالایی به بازار سهام شد. از میانه های تابستان اما روند صعودی بورس تهران تغییر مسیر داد و به سمت سراشیبی رکود حرکت کرد و بسیاری از سرمایه گذاران نا امید از کسب بازدهی های نجومی، پول های خود را از این بازار خارج کردند. اما نکته ای که سهامداران تازه وارد از آن غافل ماندند و یک اصل مهم سرمایه گذاری در بازار سرمایه و بورس محسوب میشود، داشتن علم و اطلاعات کافی از بازار بورس و صنایع و شرکتهای فعال در آن است تا یک شخص بتواند به طور مستقیم در این بازار ورود کند. در غیر این صورت سرمایه گذاری در این بازار نیز همانطور که دیده شد بازدهی بیشتر با نقدینگی با ریسک بسیار زیادی همراه است و میتواند سرمایه افراد را به خطر بیاندازد. برای این منظور به سهامداران توصیه میشود که به طور غیرمستقیم به سرمایه گذاری در این بازار اقدام کنند.

بنابراین می توان گفت که از مزایای سرمایه گذاری در بازار بورس در زمان تورم

• عدم نیاز به سرمایه زیاد و کلان. افراد می توانند با مبلغ ۵۰۰ هزار تومان فعالیت خود را در این بازار شروع کنند. البته باید توجه داشت که برای خرید عرضه‌های اولیه نقدینگی کمتری مورد نیاز است.
• نقدشوندگی بالا
• امنیت و شفافیت در سرمایه‌گذاری
• حفظ سرمایه در مقابل تورم
• کسب سود به دو طریق افزایش قیمت‌ها و در پی آن کسب سود و سود نقدی تقسیمی بین سهامداران که بعد از برگزاری مجمع به حساب سهامداران واریز می شود
• معافیت مالیاتی

اما اگر بخواهیم از بزرگترین عیب سرمایه گذاری در بازار بورس در زمان تورم صحبت کنیم باید به ریسک زیاد در صورت نزول شدید بازار اشاره کنیم که اخیرا شاهد آن بودیم. بنابراین برای منتفع شدن از این بازار و مصون ماندن از ریسک نوسانات این چنین بازار بورس توصیه میشود که سرمایه گذاری غیرمستقیم را انتخاب کنید و واحد های (یونیت های) صندوق های سرمایه بازدهی بیشتر با نقدینگی گذاری را خریداری کنید. این کار امکان سرمایه گذاری با نرخی بیشتر از نرخ بهره بانکی و نزدیک به نرخ تورم را به سرمایه گذاران میدهد و علاوه بر آن، افراد از مزایای رشد بازار بورس نیز منتفع میشوند.

سخن آخر

تجربه ثابت کرده است که بازدهی بازار بورس عموما در بلند مدت بیشتر از نرخ تورم بوده است و درواقع یکی از ویژگی‌های مهم بازار بورس حفظ ارزش پول شما در برابر تورم می باشد وحتی بازدهی دارایی شما را از تورم جلو میندارد. بنابراین با در نظر گرفتن معایب و مزایای بازارهای مالی مختلف، می توان گفت سرمایه‌گذاری در بازار بورس با توجه به ویژگی‌هایی که دارد می تواند بهترین سرمایه‌گذاری در زمان تورم باشد زیرا علاوه براینکه پول شما را در برابر تورم بالا حفظ می کند باعث افزایش تورم نشده و برعکس محرک تولید و اشتغال زایی است. و با در نظر گرفتن شرایط حال حاضر بورس صندوق های سرمایه گذاری گزینه های بهتری به نظر میرسند چرا که حداقل نرخ بهره را که بیشتر از نرخ بهره بانکی است را تضمین میکند و در بعضی صندوق ها مانند صندوق های سهامی و مختلط در صورت کسب بازدهی بیشتر، این سود نیز بین سهامداران توزیع خواهد شد.

مقصد نقدینگی سرگردان

تهران- ایرنا- روزنامه ایران در گزارشی نوشت: با رشد انتظارات تورمی و افزایش قابل توجه تورم جاری کشور که طبق تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران در شهریورماه امسال به ۴۵.۸ درصد رسیده است، جریان سرمایه‌گذاری و حرکت نقدینگی سرگردان نیز تغییر قابل توجهی پیدا کرده است.

روزنامه ایران یکشنبه چهارم مهر از پربازده ترین بازارها در نیمه نخست و فصل تابستان گزارش می دهد: سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود و درصورت امکان کسب بازده از شرایط تورمی موجود، همواره به دنبال پربازده ترین بازارها بوده اند، اما طی ماه‌های اخیر، با افزایش نوسان در بازارهای مختلف و ابهامی که سرمایه‌گذاران احساس می کنند، بازدهی بالا تنها ملاک انتخاب بازاری برای سرمایه‌گذاری نیست، چرا که آنها تلاش می کنند تا دارایی خود را از ریسک‌های مختلفی که آن را تهدید می‌کند، در امان نگه دارند.

با این حال، به دلیل تحولاتی که در بخش‌های واقعی اقتصاد ایران رخ داده است، میزان بازدهی بازارها نیز درمقایسه با نخستین فصل امسال به طور کامل تغییر کرده است. در بهار امسال، به دلیل رکود موجود در سایر بازارها، سپرده‌های بانکی با بازدهی ۵ درصدی توانسته بود در صدر جدول بازدهی بازارها بنشیند و به ترتیب بازار ارز، مسکن، سکه و بورس رتبه‌های دوم تا پنجم را در اختیار داشتند که تنها دو بازار پول و ارز بازدهی مثبت داشتند و مابقی بازارها با بازدهی منفی روبه رو شدند.

اما در دومین فصل سال جاری، این ترکیب به طور کامل تغییر کرده است؛ یک بار دیگر و به رغم تمام نوسانات بورس پربازده‌ترین بازار شد و پس از آن سکه، ارز، مسکن و سپرده‌های بانکی در جایگاه‌های بعدی قرارگرفتند. بدین ترتیب در حالی که سپرده‌های بانکی در بهار امسال بیشترین بازدهی را داشت، به دلیل افزایش شاخص‌های قیمتی در سایر بازارها بواسطه رشد شدید انتظارات تورمی، این بازار به قعر جدول بازدهی‌ها سقوط کرده است. با این حال، با وجود بازدهی پایین‌تر سپرده‌های بانکی، این بازار به دلیل نداشتن هیچ گونه ریسکی، طرفداران زیادی پیدا کرده است، به طوری که آمارها از رشد قابل توجه سپرده‌های بانکی حکایت می‌کند.

علاوه براین، باتوجه به نوسانات شدید بازارها و روشن نبودن چشم انداز بلندمدت برای سرمایه‌گذاران به نظر می‌رسد، در کنار فرار از ریسک‌های مختلف، بسیاری از سپرده‌گذاران با پارک سرمایه خود در شبکه بانکی در انتظار ثبات نسبی در وضعیت بازارها و سپس ورود با اطمینان بیشتر به یکی از آنها هستند.

شلوغی پارکینگ پول

بر همین اساس، با وجودی که بازدهی بازار پول یا سپرده‌های بانکی درفصل تابستان امسال، در انتهای جدول بازارهای پنجگانه قرار دارد، ولی آمارهای رسمی گویای رشد قابل توجه ورود نقدینگی به شبکه بانکی است. طبق آخرین اعلام رسمی بانک مرکزی در پایان اردیبهشت ماه امسال، مانده سپرده‌های بانکی به بیش از ۴۲۰۹ هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم ۴۷.۳ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل و ۸.۶ درصد نسبت به پایان اسفند ماه سال گذشته افزایش نشان می دهد. مقایسه مانده سپرده‌های بانکی در پایان اردیبهشت امسال با فروردین ماه سال جاری نشان‌دهنده جذب بیش از ۳۱۸ هزار میلیارد تومانی سپرده درشبکه بانکی است که معادل ۸.۱ درصد است.

از سوی دیگر، بررسی گزارش بانک مرکزی از متغیرهای پولی و اعتباری در پایان خرداد ماه امسال نیز، حاکی از سهم غالب شبه پول به عنوان یکی از اجزای اصلی نقدینگی ۳۷۰۵ هزار میلیارد تومانی در این دوره است؛ به طوری که سهم پول از نقدینگی ۱۹.۶ درصد و سهم شبه پول ۸۰.۴ درصد است.

رتبه‌بندی بازارها از نظر بازدهی
همانگونه که اشاره شد، در تابستان امسال، سودآوری و بازدهی بازارهای پنجگانه شامل بازار پول (سپرده بانکی)، طلا (سکه)، ارز(دلار)، مسکن و سهام به طور کامل تغییر کرده است. در دومین فصل سال جاری، دوباره بازار سهام به جایگاه نخست بازدهی بازگشته است و پس از آن بازار طلا بیشترین بازدهی را به سرمایه‌گذاران خود داده است. بازار ارز نیز با اندکی اختلاف در رتبه سوم قرارگرفته است. دراین فصل همچنین بازار مسکن نیز با وجود رکودی که تجربه می کند، در جایگاه چهارم نشسته و سپرده‌های بانکی در آخرین رتبه قرارگرفته است. بنابراین یکی از تفاوت‌های مهم بازدهی بازارها در تابستان نسبت به بهار این است که برخلاف بهار که عمده بازارها بازدهی منفی داشتند، در تابستان، همه بازارها، بازدهی مثبتی داشتند.

بورس اول شد
بورس تهران ازنظر بازدهی در میان بازارها اول شد؛ درحالی که شاخص کل بورس در پایان بهار یک میلیون و ۱۶۸ هزار و ۶۶۴ واحد بود این رقم در آخرین روز تابستان به یک میلیون و ۳۸۶ هزار و ۴۵۰ واحد رسید. بدین ترتیب بازدهی بورس دراین فصل به ۱۸.۶ درصد رسید؛ اما بررسی بازدهی شش ماهه این بازار حاکی از رشد ۶ درصد آن است که به دلیل نوسانات شدید رخ داده است.

هر چند بورس تهران پس از یک دوره ریزش و رکود توانست کانال ۱.۵ میلیون واحدی را پس بگیرد، اما درشهریورماه، با افزایش روزهای منفی دراین بازار مواجه شد به گونه‌ای که برخلاف تیر و مرداد ماه که بازدهی ماهانه بورس به ترتیب ۱۲.۲ و ۱۵.۵ درصد بود در شهریورماه این رقم به منفی ۸.۵ درصد افت کرد. بر همین اساس طی هفته‌های اخیر، گزارش‌های رسمی از افزایش خروج نقدینگی ازاین بازار خبر می‌دهد که به دلیل رشد نااطمینانی در میان سهامداران حقیقی اتفاق افتاده است.

طلا در جایگاه دوم

درحالی که در بهار امسال، بازار طلا (سکه) بازدهی منفی به همراه داشت، در تابستان و با افزایش قیمت‌ها دراین بازار، سکه به جایگاه دوم بازدهی بازارها ارتقا یافت. درآخرین روز تابستان، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به ۱۱ میلیون و ۹۶۶ هزارتومان رسید که نسبت به ۱۰ میلیون و ۳۲۳ هزارتومان پایان بهار، بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزارتومان معادل ۱۵.۹ درصد رشد نشان می دهد. بازدهی شش ماهه سکه نیز به دلیل رکودی که در این بازار وجود داشت به ۶.۴ درصد می‌رسد. همچنین هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز در پایان تابستان به یک میلیون و ۱۵۲ هزار و ۳۰۰ تومان رسید که نسبت به پایان بهار ۱۱.۳ درصد و در مقایسه با انتهای سال گذشته ۶.۱ درصد رشد نشان می‌دهد.

ارز، سومین بازار پربازده

بازار ارز به عنوان منشأ اصلی رشد شاخص‌های قیمتی سایر بازارها در فصل تابستان با بازدهی ۱۴.۱ درصدی در رتبه سوم قرار گرفته است. در آخرین روز تابستان هر دلار امریکا در بازار آزاد به ۲۷ هزار و ۵۲۱ تومان رسید که نسبت به ۲۴ هزار و ۹۹ تومان انتهای بهار، رشد ۳ هزار و ۴۲۲ تومانی داشته است. این در حالی است که بازدهی ارز درشش ماهه سال بیش از بازدهی تابستانی آن بوده است به طوری که در نیمه اول امسال رشد دلار به ۱۴.۸ درصد می‌رسد.

البته یورو به عنوان ارز پرطرفدار دیگر در تابستان با ۱۵.۹ درصد، بازدهی به اندازه سکه داشته است و بازده شش ماهه آن نیز به ۱۴.۲ درصد رسیده است.

مسکن چهارم شد

براساس گزارش رسمی بانک مرکزی، متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران در انتهای مرداد ماه امسال به ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان رسیده است که این رقم نسبت به رقم ۲۹ میلیون و ۶۷۰ هزار تومانی انتهای بهار، ۴.۳ درصد و نسبت به انتهای سال گذشته ۶.۲ درصد رشد نشان می‌دهد.

هر چند، هنوز آمار تحولات بازارمسکن در شهریورماه منتشر نشده است، با لحاظ رشد ۳ درصدی قیمت که در مرداد ماه اتفاق افتاده است، می‌توان انتظار داشت که متوسط قیمت در این بازار به ۳۱ میلیون و ۸۹۹ هزار تومان برسد که در این صورت بازدهی مسکن در فصل تابستان به ۷.۵ درصد و بازدهی شش ماهه آن به ۵.۳ درصد می‌رسد.

در مردادماه امسال، تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران به حدود ۵.۵ هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل ۸.۴ درصد افزایش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۹.۴ درصد کاهش نشان می دهد. در این ماه متوسط قیمت خرید و فروش یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان بود که نسبت به ماه قبل ۳.۱ درصد و درمقایسه با ماه مشابه سال قبل ۳۴ درصد افزایش نشان می دهد.

سپرده بانکی در انتها

همانگونه که اشاره شد با وجودی که بازدهی سپرده‌های بانکی کمتراز سایر بازارهاست، اما شواهد آماری نشان می‌دهد که تمایل سرمایه‌گذاران برای سپرده‌گذاری دارایی خود افزایش یافته است. طبق تصمیم شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده‌های بانکی یک ساله ۱۶ درصد و سود سپرده‌های دو ساله ۱۸ درصد است، با این حال طی سال‌های اخیر، عمده سپرده‌گذاران، صندوق‌های با درآمد ثابت بانک‌ها را انتخاب می‌کنند که متوسط سود پرداختی آنها بیش از ۲۰ درصد است. بر این اساس ماهانه سود سپرده‌های بانکی ۱.۶ درصد و در هر فصل ۵ درصد است.

در تابستان امسال نیز همانند بهار، سپرده‌گذاران بانکی ۵ درصد سود دریافت کرده‌اند که در شش ماهه امسال این رقم به ۱۰ درصد می‌رسد. هر چند با توجه به تورم ۴۵.۸ درصدی شهریورماه امسال، سپرده گذاران بانکی، بیش از ۲۵ درصد سود منفی دریافت می‌کنند، اما ثابت و بدون ریسک بودن سپرده، سرمایه‌گذاران کم ریسک را جذب خود می‌کند، ضمن اینکه عده ای نیز در دوره انتظار برای بازگشت آرامش به بازارها، ترجیح می‌دهند که پول خود را نزد بانک‌ها پارک کنند.

بررسی بازدهی شش ماهه

در حالی که بازدهی تابستانه بازارهای پنجگانه نشان از قرار داشتن بورس، طلا، ارز، مسکن و سپرده بانکی در رتبه‌های اول تا پنجم دارد، بازدهی شش ماهه بازارها ترکیب دیگری را به تصویر می‌کشد.

بر این اساس، در صدر بازدهی شش ماهه، بازار ارز قراردارد که در این مدت ۱۴.۸ درصد سودآوری به همراه داشته است. برخلاف اینکه سپرده بانکی در فصل تابستان در انتهای جدول بازدهی قرارگرفته است، در نیمه نخست امسال با ۱۰ درصد دومین بازار پربازده بوده است، یعنی همان موضوعی که باعث افزایش جذابیت بانک‌ها برای سرمایه‌گذاران شده است. در واقع با وجود بالا بودن بازدهی برخی بازارها در دوره‌های کوتاه مدت، به دلیل نوسانات شدیدی که درآنها وجود دارد، در نهایت ممکن است سود کمتری در مقایسه با سپرده بانکی به همراه داشته باشند.

در شش ماهه امسال، بازار طلا (سکه) نیزبا ۶.۴ درصد رتبه سوم بازدهی را ازآن خود کرده است و پس از آن بازار سهام با ۶ درصد در جایگاه چهارم نشسته است. بدین ترتیب بازارمسکن با ۵.۳ درصد بازدهی در نیمه نخست امسال به انتهای جدول بازدهی بازارها منتقل شده است.

بازدهی مثبت شاخص با خروج نقدینگی

شاخص کل در آخرین روز کاری هفته به رقم یک میلیون و 448 هزار واحد رسید و نسبت به آخرین روز معاملاتی هفته قبل 11 هزار و 109 واحد بالاتر ایستاد تا بازدهی هفته شاخص بورس مثبت 77 صدم درصد شد.

شاخص کل در آخرین روز کاری هفته به رقم یک میلیون و 448 هزار واحد رسید و نسبت به آخرین روز معاملاتی هفته قبل 11 هزار و 109 واحد بالاتر ایستاد تا بازدهی هفته شاخص بورس مثبت 77 صدم درصد شد. روند شاخص کل بورس در هفته اخیر صعودی بود. در اولین روز کاری هفته شاخص رشد 11 هزار و 562 واحدی را بازدهی بیشتر با نقدینگی پشت سر گذاشت. روز سه‌شنبه نیز شاخص برای پنجمین روز کاری متوالی رشد کرد و 3 هزار و 19 واحد بالا آمد. در روز چهارشنبه روند صعودی شاخص متوقف شد و 3 هزار و 472 واحد نزول کرد. با این حال شاخص در آخرین روز کاری هفته بالاتر از سطح هفته قبل ایستاد. شاخص کل در آخرین روز کاری هفته به رقم یک میلیون و 448 هزار واحد رسید و نسبت به آخرین روز معاملاتی هفته قبل 11 هزار و 109 واحد بالاتر ایستاد تا بازدهی هفته شاخص بورس مثبت 77 صدم درصد شد. شاخص هم وزن در پایان هفته نسبت به هفته پیشین 5 هزار و 548 واحد بالاتر ایستاد و بازدهی مثبت 1.4 درصدی را ثبت کرد. براساس گزارش اکو ایران در هفته اخیر میانگین ارزش معاملات بازدهی بیشتر با نقدینگی کل هفته 57 هزار و 452 تومان بود که نسبت به رقم 40 هزار و 909 میلیاردی هفته پیشین، رشد 40 درصدی داشته است. در این هفته، میانگین ارزش معاملات خرد بورس 2 هزار و 525 میلیارد تومان بود که نسبت به رقم 2 هزار و 242 میلیاردی هفته پیشین، افزایش 13 درصدی داشته است. میانگین ارزش صف‌های فروش در هفته اخیر 17 میلیارد تومان بود و میانگین ارزش صف‌های خرید به رقم 106 میلیارد تومان بالغ شد. بالاترین رقم صف فروش پایانی در هفته اخیر 30 میلیارد تومان بود که در روز چهارشنبه ثبت شد و پایین‌ترین رقم به روز شنبه برمی‌گردد که ارزش صف‌های فروش پایانی 1.4 میلیارد تومان بود. بالاترین رقم ارزش صف خرید هفته نیز 184 میلیارد تومان بود و در روز‌ شنبه ثبت شد و پایین‌ترین رقم به روز سه‌شنبه برمی‌گردد که 43 میلیارد تومان بود. در هفته اخیر شاهد توقف روند خروج پول حقیقی بودیم. روز شنبه 185 میلیارد تومان سرمایه حقیقی وارد بازار شد. اما در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه ارزش خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار منفی بود. در مجموع کل هفته 261 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد و میانگین روزانه خروج پول حقیقی 87 میلیارد تومان بود که نسبت به هفته گذشته کاهش 69 درصدی داشته است. درباره تزریق پول حقیقی‌ها به اوراق بدهی و صندوق‌ها، این هفته دو روز ورود پول اتفاق افتاد و یک روز خروج پول. در روز شنبه حقیقی‌ها 130 میلیارد تومان به این ابزارهای مالی نقدینگی تزریق کردند.سه شنبه 120 میلیارد تومان خروج پول به ثبت رسید و در روز چهارشنبه مجددا 190 میلیارد تومان پول به این اوراق و صندوق‌ها وارد شد. در بخش شاخص قدرت خریداران حقیقی نیز این هفته یک روز مثبت وجود داشت. در روز شنبه عدد شاخص قدرت خریداران حقیقی به 1.17 رسید که قدرت بیشتر خریداران حقیقی در مقابل فروشندگان حقیقی را نشان می‌داد. البته در روزهای سه شنبه و چهارشنبه دوباره این عدد به زیر یک برگشت و رقم‌های 0.84 و 0.86 ثبت شد. با این حساب قدرت گرفتن خریداران حقیقی بسیار کوتاه‌مدت بود و نتوانست ادامه‌دار باشد. این هفته خریداران حقیقی با توجه به اخباری که از مذاکرات هسته‌ای مخابره می‌شد، توجه زیادی به دو گروه خودرو و بانک داشتند. البته مثبت و منفی بودن خبرها درباره نتایج مذاکرات باعث می‌شد که حقیقی‌ها یا در سمت تقاضا یا در سمت عرضه‌ای دو گروه فعال باشند اما در کل این دو گروه را می‌توان از صنایع پرمعامله در هفته جاری دانست.

چقدر اوراق فروخته شد؟

طبق داده‌های وزارت اقتصاد و دارایی در سومین هفته مرداد ماه مجموع اوراق فروخته شده از سوی دولت برابر با 166 میلیارد و 700 میلیون تومان بوده که نسبت به هفته قبل در حدود تقریبا 94.7 درصد کاهش پیدا کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این کمترین مشارکت مشتریان اوراق در بازار اولیه بوده است. به طور کلی در این معاملات اوراق در دو بازار پول و بازار سرمایه فروخته می‌شود. در این هفته آمارها نشان می‌دهند هیچ اوراقی از سوی بانک‌ها خریداری شده و برای سومین هفته سهم بانک‌ها از مشارکت در این بازار پایین بوده است. در عوض تمام اوراق را بورسی‌ها خریداری کرده‌اند که به عبارتی صد درصد فروش دولت در این مقطع بوده است. آنچه برخی تحلیل گران در رصد معاملات اوراق در هفته قبل عنوان کرده بودند علت مشارکت پایین بانکی‌ها را می‌توان به وخامت اوضاع نقدینگی در این نهاد نسبت داد. موضوعی که در بازار‌های بین بانکی نیز قابل مشاهده است. از سوی دیگر طبق شنیده‌های اکو ایران نیز تضعیف خرید اوراق ازسوی بورسی‌ها نیز به ویژگی اوراق بدهی ارایه شده از سوی دولت ارتباط دارد. طبق اخبار رسیده به اکو ایران، این ماجرا ریشه در بده بستان بورس‌ها و بانکی‌ها دارد که نهادهای تامین سرمایه با سپرده‌گذاری یک ساله و نرخ سود 23 درصد جذابیت مشارکت برایشان در بازار اولیه کمتر خواهد بود. در بازاری که بیشترین نرخ سود 22 درصد و کمترین تاریخ سررسید نیز 14 ماهه بوده است. به تفکیک اوراق فروخته شده در بازار تعلق دارد. در این بازار به‌طور کلی دو دسته اراد 107 و 109 فروخته شده که البته مشتری تمام آن بورسی‌ها بوده‌اند. فروش 69 میلیارد تومانی اراد 107 با نرخ سود 22 درصد و 97 میلیاردی اراد 109 با نرخ سود 21.5 درصد موجب شد تا نرخ سود موزون افزایش پیدا کرده و از هفته قبل 0.2 واحد درصد بیشتر شود.

چه خبر از معاملات بورس کالا؟

در بازار گواهی سپرده کالایی در بورس کالای ایران در هفته سوم مرداد، ۴ میلیون و ٨٧٣ هزار و ٢٢٩ ورقه بهادار مبتنی بر کالا به ارزش نزدیک ١٨٧ میلیارد و ۵٣٠ میلیون تومان دست به دست شد. ارزش معاملات هفته منتهی به ١۴ مرداد بیش از ٨٠٧ میلیارد و ٣۶٩ میلیون تومان برای ١٨ میلیون و ٢٢۵ هزار و ۶٢۴ ورقه بهادار مبتنی بر کالا بود. در جریان معاملات هفته گذشته در بازار مالی بورس کالا، ٧١٨ هزار و ١٠٠ اوراق گواهی سپرده سکه طلا در حالی دست به دست شد که این دارایی پایه با ثبت ارزش بیش از ١٠٧ میلیارد و ٩٠ میلیون تومان به لحاظ ارزشی صدرنشین شد و با کسب سهم ۵٧ درصدی در ارزش معاملات و سهم ١۵ درصدی در حجم معاملات، جایگاه نخست از لحاظ ارزش و جایگاه سوم از لحاظ حجم را از آن خود کرد. سیمان با ثبت معامله ٢ میلیون و ۶١٠ هزار گواهی سپرده رتبه اول را از نظر حجم از آن خود کرد و ارزش معاملات این دارایی بیش از ٢ میلیارد و ٢٩ میلیون تومان شد. سهم این دارایی از حجم کل معاملات ۵۴ درصد بود و از لحاظ حجم در جایگاه نخست ایستاد. در هفته سوم مرداد، یک میلیون و ٢٣٧ هزار و ٩٧۶ گواهی سپرده زعفران نیز به ارزش بیش از ۵٢ میلیارد و ١٢١ میلیون تومان دست به دست شد که این دارایی پایه رتبه دوم در حجم و ارزش معاملات به خود اختصاص داد. سهم زعفران از حجم کل معاملات ٢۵ درصد و از ارزش کل معاملات ٢٨ درصد برآورد شد. ارزش معاملات ٣٠۷ هزار و ١٢۴ گواهی سپرده شیشه نیز از رقم ٢۶ میلیارد و ٢٨۶ میلیون تومان فراتر رفت و این دارایی توانست مقام سوم را از لحاظ ارزش بعد از سکه و زعفران به نام خود کند. این دارایی پایه سهم ١۴ درصدی را از ارزش کل معاملات از آن خود کرده بود. در بازار گواهی سپرده کالایی بر مبنای ٢ دارایی نخود و زیره سبز در هفته قبل در مجموع ٢٩ قرارداد دست به دست شد که ارزش نزدیک ٢ میلیون و ٢۴٨ هزار تومان را به ثبت رساند. در هفته‌ای که گذشت، در بازار قراردادهای آتی برای سه دارایی پایه زعفران نگین، صندوق طلا و نقره به ارزش ١۶٨ میلیارد و ٢۶٧ میلیون تومان، ٢٧ هزار و ۶٧٠ قرارداد دست به دست شد.در جریان معاملات هفته قبل، ٢٢ هزار و ٣٨٣ قرارداد آتی زعفران به ارزش بیش از ١١٢ میلیارد و ٣٧٣ میلیون تومان دست به دست شد. این دارایی پایه با سهم ٨١ درصدی در حجم و ۶٧ در ارزش قراردادها در سه سررسید شهریور، آبان و دی ۱۴۰۱ رتبه نخست معاملات هفتگی را از آن خود کرد. در جریان معاملات هفته قبل همچنین، تعداد ۴ هزار و ٩٢۵ قرارداد آتی صندوق طلا منعقد شد که ارزش بیش از ۵۵ میلیارد و ٢٠۴ میلیون تومان برای آن به ثبت رسید. صندوق طلا توانست از لحاظ حجم و ارزش پس از زعفران در جایگاه دوم بایستد. سهم صندوق طلا از حجم کل معاملات ١٨ درصد و ارزش معاملات ٣٣ درصد بود. معامله گران این تعداد قرارداد را در ۳ سررسید مرداد، مهر و آذر ۱۴۰۱ منعقد کردند. در ۲ سررسید تحویل مرداد و مهر امسال نیز ٣۶٢ قرارداد آتی نقره در بازار منعقد شد که ارزش نزدیک ۶٩٠ میلیون تومان برای آن به ثبت رسید.

رکوردشکنی بخش مذاب نقدینگی

فردای اقتصاد: بانک مرکزی روز گذشته (یکشنبه، ۱۳ شهریور ۱۴۰۱) ارقام تفصیلی پولی تیرماه سال جاری را منتشر کرده است. به دلیل تشدید اضافه برداشت بانک‌ها در تیر ماه عملا سایر قسمت‌های این داده‌ها چندان مورد توجه قرار نگرفت و حتی بعضا سوء برداشت‌هایی نیز در مورد آن ایجاد شد. یکی از این مسائل رشد مجدد نسبت پول (بخش غیرسودده نقدینگی) به شبه پول (بخش‌ سودده سپرده‌های بانکی) بود که مجددا در سال جدید سقف‌شکنی کرده و از ۲۲.۱ درصد در انتهای خرداد ۱۴۰۱ به ۲۲.۵ درصد رسیده است. از آنجا که نسبت پول به شبه پول یکی از مهم‌ترین معیارهای مورد استفاده برای سنجش سرعت گردش پول بوده، گمانه‌زنی‌ها و نگرانی‌هایی مبنی بر افزایش سرعت گردش پول و در نتیجه امکان ایجاد تورم بیشتر را ایجاد کرده و حتی برخی افراد گفته‌اند که پول‌ها از بانک خارج شده است. اگر چه عبارت خارج شدن پول از بانک‌ها کاملا غلط است (چرا که منطقا پول از بانک‌ها خارج نمی‌شود و تنها در میان آن‌ها حرکت می‌کند)؛ اما شواهد تجربی در این مورد چه چیزی می‌گویند؟

چرا نسبت پول به شبه پول اهمیت دارد؟

آخرین باری که نسبت پول به نقدینگی افزایش سه واحد درصدی را تجربه کرد نیمه اول سال ۱۳۹۹ بود که همگان وضعیت خاص آن را به یاد دارند. رشد تدریجی قیمت دلار از ابتدای سال ۱۳۹۹ و رونق سرسام‌آور بازار سهام توانسته بود انتظارات تورمی را تحریک کند که طبیعتا ترکیب سپرده‌های بانکی را به نفع سررسیدهای کوتاه‌مدت تغییر می‌داد. خروج منابع از سپرده‌های بلندمدت و حرکت آن به سمت بازارهای مختلف توانسته بود بخش غیرسودده نقدینگی را افزایش دهد، چرا که افراد شانس کسب بازدهی در سایر بازارها را بیشتر می‌دانستند و تمایل داشتند میان بازارهای مختلف حرکت کنند. نقطه اوج چنین چرخشی را در مهر ۱۳۹۹ مشاهده می‌کنیم، که افزایش شدید انتظارات تورمی نسبت پول به نقدینگی را به ۲۰.۸ درصد رساند و بعد از غیرمنتظره بودن نتیجه انتخابات آمریکا و افت انتظارات تورمی شاخص مذکور نیز کاهش یافت و تا حدود ۱۹ درصد رسید. همانطور که در نمودار بالا می‌بینیم، نسبت پول به نقدینگی از ۱۹.۷ در انتهای فروردین ۱۴۰۱ به ۲۲.۵ درصد تا انتهای تیرماه سال جاری رسیده است و سوالی که وجود دارد آن است که آیا باید منتظر شدت‌گرفتن نوسانات در اقتصاد باشیم؟

انتظارات تورمی چه تغییراتی کرده است؟

واقعیت آن است که پاسخ به سوال بالا وابستگی نسبتا بالایی دارد به تحولات انتظارات تورمی و منطقی است که اگر انتظارات تورمی افزایش یابد باید منتظر چنین اتفاقی باشید. اما چگونه می‌توانیم انتظارات تورمی را اندازه‌گیری کنیم؟ در اقتصادهای دنیا معمولا انتظارات تورمی بر اساس نظرسنجی یا بر اساس اختلاف نرخ بازده اوراق دولتی با اوراق پوشش تورمی (TIPS) در سررسیدهای مختلف اندازه‌گیری می‌شوند که در ایران چنین سازوکارهایی فعلا توسعه نیافته است. یکی از راه‌هایی که معمولا سیاست‌گذار پولی بر اساس آن انتظارات تورمی را برآورد می‌کند بازدهی‌ای است که بازارهای مختلف داده‌اند. بر این اساس، شواهد دو بازار اصلی اقتصاد ایران احتمال افزایش انتظارات تورمی را تایید نمی‌کند. همانطور که در نمودار زیر می‌بینیم، دلار در تیرماه ۱۴۰۱ بازدهی منفی داشته و بازار مسکن تهران نیز (به عنوان یکی از مهم‌ترین بازارهای ایران) اگر چه با افزایش قیمت مواجه بوده، اما با کاهش شدید حجم معاملات همراه شده است. در نتیجه منطقا انتظارات تورمی در ماه مذکور افزایشی نبوده و دلیلی ندارد از این محل نسبت پول به شبه پول افزایش یابد.

آیا پول در دست مردم با سرعت بیشتری گردش می‌کند؟

به علاوه اگر نسبت پول به شبه پول را در کنار حجم معاملات بازار بین بانکی بگذاریم، متوجه می‌شویم که همبستگی نسبتاً بالایی دارند. به عنوان مثال در همان دوره هفت‌ماهه اول سال ۱۳۹۹ همزمان با موج تبدیل شبه پول به پول، حجم معاملات بازار بین بانکی افزایش یافته بود و حتی در برخی روزها تا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان نیز رسید. واقعیتی که خلاف آن را در بازار بین بانکی مشاهده می‌کنیم؛ چنانکه بانک مرکزی نیز در تحلیل خود از تحولات اقتصاد کلان تیر ماه اشاره کرده بازار بین بانکی با کاهش نسبی معاملات مواجه شده و حتی افزایش نرخ سود بین بانکی و رشد اضافه برداشت بانک‌ها نیز آن را تایید می‌کند. در نتیجه منطقی است که سناریوی افزایش سرعت گردش پول را در شرایط فعلی نادرست بدانیم. اما باز هم سوال اصلی سرجای خود باقی است: چرا نسبت مذکور افزایش یافته است؟

رد پای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی

شاید یکی از دلایل افزایش نسبت مذکور به افزایش پول در دسترس مردم بازگردد. منطقا در شرایطی که از ابتدای سال تا کنون بالای ۲۰ درصد تورم وجود داشته، مردم عادی برای خرید کالاهای قبلی نیز نیاز به منابع نقد بیشتری دارند و بخش بیشتری از سپرده‌های خود را برای تهیه مایحتاج خود کنار خواهند گذاشت. این مساله با وجود شوک حذف ارز ۴۲۰۰ نیز جدی‌تر بوده، چرا که شوک مذکور عملا از سمت عرضه رخ داده و در صورتی که با حمایت سمت تقاضا (با محوریت افزایش نقدینگی) مواجه نشود، عملا بخشی از مردم مجبور به تغییر ترکیب سپرده به نفع بخش غیرهزینه‌زا می‌شود. رشد نقدینگی از ابتدای سال تا کنون کم‌تر از تورم بوده است. داده‌ها نشان می‌دهد نقدینگی از ابتدای سال حدود ۸ درصد رشد داشته، حال آن که رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده حدود ۲۰ درصد بوده است. این شکاف از حقیقت فوق پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، می‌دانیم دولت در ازای حذف ارز ۴۲۰۰ مبلغ یارانه‌ای را به ۹ دهک اعطا می‌کند که عملا اندازه بخش غیرسودده در ترازنامه بانک‌ها را افزایش می‌دهد و عاملی برای افزایش نسبت مذکور می‌شود. در نتیجه، نسبت مذکور این بار افزایش انتظارات تورمی را نشان نمی‌دهد؛ بلکه عدم رشد سمت تقاضا (بنا به دلایل کنترل نقدینگی) و نیاز بیشتر مردم به منابع نقد را نشان می‌دهد.