لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.
نوسان در ساختار سرمایه و نقش متغیرهای کلان اقتصادی (شواهدی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)
نوسان های ایجاد شده در ساختار سرمایه شرکتها تمرکز لازم مدیران را برای ایجاد، حفظ و همچنین افزایش بازدهی و در نتیجه تلاش برای بهبود عملکرد شرکت را مختل کرده است. ازجمله وظایف اصلی مدیران، تصمیم گیری در مورد ترکیبی مناسب از منایع تامین مالی شرکت و به عبارتی ساختار سرمایه است. هدف این پژوهش بررسی نقش متغیرهای کلان اقتصادی بر نوسانات ایجاد شده در ساختار سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه آماری این پژوهش شامل 89 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بین سالهای 1393 الی 1397 است که با استفاده از روش حذف سیستماتیک انتخاب گردیدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد با افزایش نرخ تورم، نوسان ایجاد در ساختار بدهی کوتاه مدت و بلندمدت شرکت ها افزایش یافته و همچنین ساختار بورس اوراق بهادار با افزایش نرخ بهره، این نوسان کاهش خواهد یافت. همچنین نتایج نشان میدهد با افزایش نرخ رشد اقتصادی، نوسان ایجاد شده در ساختار بدهی بلندمدت شرکت ها به میزنان کمی افزایش خواهد یافت.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Capital Structure Volatility and the Role of Macroeconomic Variables (Evidence From the Companies Listed on the Tehran Stock Exchange)
نویسندگان [English]
- Majid Montasheri 1
- Daryush Farid 2
Volatility in companies’ capital structure has disrupted managers’ concentration required to create, maintain, and increase return and, consequently, attempts to improve the company’s performance. One of the managers’ tasks is to decide on an appropriate mix of financial resources of the company, i.e., the capital structure. This research aims to study the role of macroeconomic variables in the capital structure volatility for companies listed on the Tehran Stock Exchange. The sample consisted of 89 companies listed in the Tehran Stock Exchange during the period 2014-2018, chosen by the systematic random sampling method. The results indicate that the volatility of the short-term and long-term debt structure increases with an increase in the inflation rate. Moreover, the volatility decreases as the interest rate increase. Furthermore, the long-term debt structure of the companies rises slightly as the economic growth rate increases.
کلیدواژهها [English]
- Capital structure volatility
- Macroeconomic variable
- Inflation rate
- Interest rate
- Exchange rate
- Economic growth rate JEL Classification: L16
- D25
- N1
مراجع
اشرفزاده، سیدحمیدرضا؛ مهرگان؛ نادر. (1393). اقتصادسنجی پانل دیتای پیشرفته. تهران، نشر نور علم. چاپ اول.
باغومیان, رافیک, عزیز زاده مقدم, کیوان. (1393). رابطه ویژگیهای شرکت و ساختار سرمایه. مطالعات تجربی حسابداری مالی 11(43) صص133-111.
برجی، محمد. (1396). بررسی تاثیر ریسک سیستماتیک، اهرم مالی بانکی و ثبات بانکی بر روی نقدشوندگی بانکها و موسسات مالی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی.
علیقلی, منصوره. (1397). تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر ساختار سرمایه در بازار سرمایه ایران. سیاستهای راهبردی و کلان. 6(23). صص398-413.
قاصدی دیزجی، کیوان. (1396). تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر ساختار سرمایه. پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.
مهدیآبادی، محمد، محمدیپور، رحمتاله. (1398). تعیین اثر غیرخطی نرخ بهره بازار پول بر بازار سرمایه با استفاده از مدل واریانس ناهمسانی شرطی خودهمبسته و مدل رگرسیون انتقال ملایم. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار. دوره10. شماره40. صص126-151.
نظریان، رافیک؛ عزیزیان فرد، رقیه. (1395). بررسی عوامل موثر بر حاشیه نرخ سود بانکها در ایران. فصلنامه سیاستهای مالی و اقتصادی. سال چهارم. شماره14. تابستان1395. صص73-106.
Aligholi, M. (2018). The Effect of Macroeconomic Variables on Capital Structure in Iran. Quarterly Journal of the Macro and Strategic Policies, 6 (3), 398-413.
Azimi Arani, H. (2006). Underdevelopment circuits in the Iranian economy. Tehran. Nashreney Publishers, Seventh Edition.
Baghoomian, R., AzizzadehMoghadam, K. (2015). Company Characteristics and Capital Structure. Empirical Studies in Financial Accounting, 11(43), 111-133.
Borji, M. (2017). Studying the effect of systematic risk, bank’s financial leverage, and bank’s stability on the liquidity of banks and financial institutions listed on the Tehran Stock Exchange. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University.
Campbell, G., & Rogers, M. (2018). Capital structure volatility in Europe. International Review of Financial Analysis, 55, 128-139.
DeAngelo, H., & DeAngelo, L. (2010). Capital structure, payout policy, and financial flexibility. Marshall school of business working paper no. FBE, 02-06.
Ghasedi Dizaji, K. (2017). The Effect of Macroeconomic Variables on Capital Structure. M.Sc. Thesis, Allameh Tabataba’i University.
Karimi, F., Foroughi, D., Noroozi M., & Madine, S. M. (2014). [Effects of economic and accounting variables on capital structure of firms in Tehran Stock Exchange (Persian)]. Journal of Accounting Knowledge, 5(17), 141-62.
Kochhar, R. (1997). Strategic assets, capital structure, and firm performance. Journal of Financial and Strategic decisions, 10(3), 23-36.
Mehdiabadi, M., Mohammadipour, R. (2019). Determining the Nonlinear Effect of the Money Market Interest Rate on the Tehran Stock Exchange by the Means of Generalized Autoregressive Conditional Heteroscedasticity (GARCH) Model and Smooth Transition Regression (STR) Model. Financial Engineering and Securities Management. 10(40), 126-151.
Myers, S. C. (1989). Still searching for optimal capital structure. Are the distinctions between debt and equity disappearing, 80-95.
Nazarian, R., Aziziyanfard, R. (2016). An Analysis of the Effective Factors on Net Spread in the Banks of Iran, Quarterly Journal of Fiscal and Economic Policies, 4(14), 73-106.
Pao H. T. (2013). “A Comparison of Neural Network and Multiple Regression Analysis in Modeling Capital Structure”. Expert systems with Applications, Vol. 35, pp.720-727.
Rehman, Z. U. (2016). Impact of macroeconomic variables on capital structure choice: a case of textile industry of ساختار بورس اوراق بهادار Pakistan. Pakistan Development Review, 55(3), 227-239.
SAHIN, O. (2018). Firm Specific and Macroeconomic Determinants of Capital Structure: Evidence from Fragile Five Countries. Eurasian Journal of Business and Economics, 11(22), 59-81.
Shekarkhah, J., & Ghasedi Dizaji, K. (2016). [The Effect of macroeconomic variables on management financing decision (Persian)]. Empirical Studies in Financial Accounting, 13(51), 87-120.
بورس چیست؟ همه چیز درباره بورس
بخش مالی اقتصادی هر کشور تامینکننده منابع مالی و فعالیتهای حقیقی اقتصادی محسوب میشود که به دو بخش تقسیم میگردد:
- بازار پولی که عمدتا توسط نظام بانکی یک کشور اداره میشود که مهمترین کارکرد آن تامین اعتبارات کوتاه مدت است.
- بازار سرمایه که کارکرد اصلی آن تامین مالی بلند مدت مورد نیاز در فعالیتهای تولیدی و خدماتی مولد میباشد .
بورس یک نهاد سازمان یافتهای است که از جمله نهادهای عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب میشود و در کنار سایر موسسات و سازمانها ، وظایف چندگانهای را برعهده دارد.
کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و همچنین یکی از کارکردهای مهم آن جمع آوری سرمایهها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است .
تاریخچه بورس
تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند بر میگردد. اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت کرده است در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی بیشتر معاملات در بورس از طریق رایانه صورت میگیرد.
مهمترین مامویت بورس کالایی بر اساس گزارشات آنکتاد کمک به ساماندهی و اصلاح ساختار بازار محصولات بخش کشاورزی از طریق شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، توزیع ریسک و سیالیت در معاملات و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه بازار سرمایه است که اولی در کشورهای درحال توسعه و دومی در کشورهای پیشرفته و صنعتی ملاک عمل قرار میگیرد.
بورس کالا چیست؟
بورس کالا (Commodity Exchamge) یک بازار متشکل و سازمان یافتهای است که بطور منظم کالای معینی با ساز و کاری خاص مورد معامله قرار میگیرند .
امروزه طبقهبندیهای متعددی برای یک بورس کالایی وجود دارد. اما گسترش بازارهای بخش مالی و حقیقی اقتصاد سبب شده چندین نوع از بررسیها در قالب یک تشکل متمرکز قرار داشته باشند. عموما بورسهای کالایی را در مقابل بورسهای اوراق بهادار و بورسهای اسعار تعریف میکنند.
به عبارتی هر آن چیزی که در زمینه:
- فلزات و مواد معدنی (کانی ها)
- انرژی
- محصولات کشاورزی مورد مبادله قرار میگیرد در زمره بورس کالایی میگنجد.
اهمیت قانونی بورسهای کالایی
تا قبل از تصویب برنامه سوم، کشور ما برای راه اندازی بورسهای کالا با خلاء قانونی مواجه بود، تا اینکه دستاندرکاران تدوین لایحه و قانون برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران به تدوین و تصویب قانونی اقدام نمودند که شروع یک سری تحولات با اهمیت اقتصادی را در عرصه مبادلات بازار ایفا خواهد نمود.
در ذیل به متن قانون در برنامه سوم توسعه اشاره میشود:
- الف: نسبت به راهاندازی بورسهای منطقهای در سطح کشور در چارچوب قانون بورس بر اقدام کند.
- ب: تمهیدات قانون لازم جهت قابل معامله نمودن سلیر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار، علاوه بر موارد مندرج در بند (۲) ماده (۱) قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب ۲۷/۲/۱۳۴۵ را فراهم کند.
- ج: نسبت به ایجاد بورس کالا با همکاری دستگاههای ذیربط اقدام نماید.
در ادامه آن ماده ۱۱۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت وزارت جهاد کشاورزی را موظف نمود نسبت به راهاندازی بورس محصولات کشاورزی اقدام نماید و این قانون از ابتدای سال ۱۳۸۱ لازم اجراء بود.
ابزارهای داد و ستد پذیر در بورس کالا
مهمترین ابزار مشقه مورد استفاده در بورس کالا، قراردادهای آتی (Contract futures) و قرارداد اختیار معامله (Contract Option) است. در یک قرارداد آتی که بین خریدار و فروشنده با واسطهگری شرکتهای کارگزاری منعقد میگردد نوع کالای مورد معامله، تاریخی که کالا تحویل میشود، قیمت، مقدار، مشخصات کالا از قبیل نوع استاندارد، شاخصها و … نوشته میشود.
در قراردادهای اختیار معامله (برگ اختیار معامله یک نوع اوراق بهادار است) دارنده آن حق دارد، کالا یا اوراق بهادار خاصی (مثل سهم شرکتها ) را ظرف مدت معینی به قیمت توافقی، معامله کند. برگهای اختیار معامله به دو دسته تقسیم میشوند:
برگ اختیار خرید:
دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بخرد.
برگ اختیار فروش:
دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بفروشد. البته در یک بورس کالایی نوظهور و یا شرایط خاص کالا میتوان به صورت حراج حضوری و معاملات نقدی مبادله کالا را انجام داد .
بورس کالا چه منافعی را به دنبال دارد؟
- شفافیت بازار: منظور شفافیت اطلاعات قیمت در بازار است. تصحیح ساختار بازار، منظور استفاده از بازار رقابتی است.
- استاندارد کردن: افزایش کیفیت کالاهای کشاورزی
- برخورداری تولیدکنندگان و تجار کالاهای کشاورزی از مزایای مرتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورس
- افزایش کارآیی بازاریابی یا بهبود شبکه توزیع و کاهش حاشیه بازاریابی
- تغییر الگوی کشت و افزایش توان تولیدی و توان صادراتی
- افزایش اشتغال در بخش کشاورزی
گروههای بهرهمند از بورس
استفاده از بورس در انحصار گروهی خاص در جامعه نمیباشد تمام افراد میتوانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم از بورس استفاده نمایند، گروههای اجتماعی که در بورس فعالیت دارند عبارتند از:
- تولیدکنندگان
- کارگزاران
- صاحبان صنایع فرآوری و تبدیل
- تجار
- مبادلهگران تضمینی
- دلالان و واسطهها
- بازارسازان
- اشخاص عادی و کسانی که مایلند پساندازهای خود را در این بازار به کار اندازند.
ساختار بورس
بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا سیاستهای آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی درهر کشوراعمال میگردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد میشود و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهمترین بخشهای آن محسوب میشود.
فعالیت میکند علاوه برآن واحد نظارت داخلی (در داخل بورس) هیات بازرسین و داوری ارکان اصلی ساختار بورس را تشکیل میدهند.
بورسهای کالایی در جهان
سابقه مدرنترین بورس کالای جهان به محصول برنج در اوساکای ژاپن در قرن ۱۷ بر میگردد؛ همچنانکه از منابع موثق مدرنترین بورس کالا به مبادلات آتی نقل میکنند.
آپشن و فیوچر نیز در آمستردام هلند در قرن ۱۷ استفاده میشده است. بهر حال در جهان امروزی مبادلات آتی با یک ضرورت اجتنابناپذیر تبدیل شده است و اکنون بورسهای بزرگی در بیش از ۲۰ کشور جهان مشاهده میشود.
کشورهای همچون آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، جمهوری کره، برزیل، استرالیا و سنگاپور و بسیاری که از کشورهای در حال توسعه دارای بورس کالا هستند و این روند در یک دهه گذشته شدت بیشتری گرفته است.
در سال ۲۰۰۰ میلادی، نزدیک به ۲ میلیارد قرارداد از نوع آپش و فیوچیر در بورسهای کالایی سراسر جهان مبادله شده است نسبت به سال ۱۹۹۹ حدود ۱۶ درصد افزایش نشان میدهد.
برنامههای در دست اقدام بانک
اهم طرحهای در دست اجرا و در حال مطالعه این بانک عبارتند از:
- تلاش در جهت فرهنگسازی و آشنایی فعالان بخش کشاورزی با مقوله بورس
- تلاش در جهت فراگیر شدن بورس کشاورزی در سراسر کشور (گسترش جغرافیایی) و امکان حضور همه گروههای بهرهمند از طریق شبکه گسترده شعب بانک
- تلاش در جهت جاری شدن مزایای بورس در تمامی سطوح و لایههای فعالان بازار و بازیگران عرصه تولید، توزیع و مصرف و تحقق اهداف اصلی بورس کشاورزی
- اعطای خطوط اعتباری به کارگزاران در جهت بازسازی در بورس کشاورزی
- تلاش برای گسترش موضوعی بورس و پذیرش تولیدات یا محصولات سایر زیر بخش کشاورزی در بورس
- روشهای تامین مالی خرد برای بهرهبرداران کوچک و برقراری امکاناتی جهت حضور این قشر عظیم از جامعه بهرهبرداران چند میلیونی بخش کشاورزی با استفاده از ابزارهای متعدد نظیر تبدیل کردن قرارداد تسهیلات اعطایی سلف به کشاورزان به معاملات بورسی
- تلاش برای حضور مشتریان این بانک در بورس کشاورزی که زمینه فعالیتشان کالای بورسی است و برقراری امتیازات و تشویقهای خاص برای این گروه
تاریخچه بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ تاسیس گردید.
این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با ساختار بورس اوراق بهادار انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد.
در پی آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی واوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند.
اعطای معافیت های مالیاتی شرکتها و موسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها نقش مهمی داشته است.
طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکتها و بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۲/۶ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال درسال ۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال سرمایه در سال۱۳۵۷افزایش یافت.
در سالهای پس از انقلاب اسلامی وتا پیش از نخستین برنامه پنج سال توسعه اقتصادی ، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادارتهران را نیز در بر گرفت . نخستین رویداد ، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهار چوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.
چندی بعد و در پی آن شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند وبه مالکیت دولتی در آمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند.
به گونه ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت و موسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.
بدین ترتیب در طی این سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ادامه یافت.
از سال ۱۳۶۸، در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی، مورد توجه قرار گرفت.
بر این اساس سیاست گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پارهای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گرد آوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیتهای اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد.
در هر حال، گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس ، افزایش چشمگیر شمار شرکتهای پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت که بر این اساس طی سال های ۱۳۶۷ تا نیمه اول سال جاری تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۳۲۵ شرکت افزایش یافت .شرکتهای پذیرفته شده و شرکتهای فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند:
- شرکت های تولیدی
- شرکت های سرمایه گذاری
شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند و در سازمان بورس با نام شرکت و کد خاص خود، مشخص می شوند.
اما شرکتهای سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت میکنند. که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند ویا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس ۱۹ شرکت است و شرکت های تولیدی ۲۹۸ شرکت می باشند.
همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است.
۵ نکته مهم در بازار بورس
برای سرمایه گذاری در بورس توجه به برخی نکات می تواند مفید باشد و مارا در رسیدن به اهدافمان یاری دهد.
موارد زیر از جمله نکات مهمی هستند که برخی از آنها از اصول مهم و پایه ای سرمایه گذاری در این حیطه اند:
انتخاب صنعت برتر:
در میان صنایع مختلف صنایعی هستند که میانگین بازده آنها از میانگین بازده بازار بیشتر است.
پس چرا آنها را انتخاب نکنید؟!
انتخاب شرکت برتر:
پس از گزینش صنعت برتر حالا به سراغ شرکتهایی بروید که بازده آنها از میانگین بازده صنعت بالاتر است(منظور از بازده، کلیه سودهای منتفع از شرکت اعم از EPS، اختلاف قیمت، سهام جایزه و… در یک مدت معین می باشد).
میزان نقد شوندگی:
هیچگاه سهمی نخرید که در فروش آن دچار مشکل شوید.
نقد شوندگی عامل بسیار مهمی است که هرگز نباید مورد غفلت قرار گیرد. این فاکتور متاثر از پارامترهایی مثل حجم معاملات شرکت، تعداد سهام معامله شده، دفعات معامله، تعداد خریدار و… می باشد. نقد شوندگی به صورت رتبه ای مطرح می شود و رتبه ۱ به معنای بالاترین میزان نقد شوندگی است و رتبه های ۲ و ۳ و ۴ و ….. به ترتیب نقد شوندگی کمتری دارند.
برخی از افراد تا رتبه ۱۰۰ را قابل قبول می دانند. بعضی ها بیشتر از ۵۰ نمی روند و عده ای هم به بیشتر از ۲۰ رضایت نمی دهند. به هرحال بسته به استراتژی و هدف سرمایه گذاری تان، ملاکی را برای خودتان قرار دهید.
لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.
میزان سهام در دست سهامداران عمده:
هر چه این میزان کمتر باشد و سهم یک شرکت بیشتر در دست مردم و سهامداران جز باشد، بهتر است.
چرا که در اینجا عرضه و تقاضای و اقعی است که میزان قیمت را تعیین می کند. در صورتیکه قسمت اعظمی از سهام یک شرکت در دست سهامداران عمده باشد به همان نسبت آنها می توانند کنترل بیشتری را بر آن سهم اعمال کنند. و در این بین سهامدار جز است که ضرر می کند.
اخبار اقتصادی-سیاسی:
همواره به اخبار داخلی و خارجی توجه داشته باشید.
فکر نمی کنم روزانه ۱۵ دقیقه گوش دادن به اخبار یا مطالعه روزنامه ها وقت زیادی بگیرد اما کمک بزرگی به شما خواهد کرد تا بتوانید در برخی موارد روند بازار را پیش بینی کنید و همینطور صنایع خاصی را مورد توجه قرار دهید.
بورس اوراق بهادار چیست؟
موضوع اوراق بهادار با معامله و تریدینگ گره خورده است. هرگاه نام اوراق بهادار میآید، به یاد بورس و دیگر بازارهای مالی میاُفتیم. اما اینکه اوراق بهادار و بهخصوص بورس اوراق بهادار چیست و این اوراق شامل چه انواعی هستند، جای بحث و گفتگو دارد. به همین خاطر در این مطلب میخواهیم بهصورت جامع موضوع بورس اوراق بهادار دار بررسی کنیم. اگر شما نیز نسبت به چنین مفهومی کنجکاو هستید و میخواهید بدانید بازار اوراق بهادار، چگونه بازاری است، این مطلب را تا انتها دنبال نمایید.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار یا «Securities» به اوراق و اسنادی گفته میشود که دارای ارزش مالی بوده و توسط صاحب آن اوراق، قابل داد و ستد و واگذاری به غیر هستند. در واقع چنین اوراقی را میتوان یکی از ابزارهای مالی قابل انتقال در نظر گرفت که شامل انواع گوناگونی است و به صورت گسترده در سطح جهان مورد معامله قرار میگیرد. این اوراق میتوانند به صورت گواهی صادر شده یا بدون صادر شدن، در بسترهای الکترونیکی ثبت شده و قابل ارائه باشند.
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار تنها به یک صورت خاص عرضه نمیشوند و دارای انواع خاص هستند که برخی از اوراق بهادار ساختار بورس اوراق بهادار شناخته شده به قرار زیرند:
- اوراق بدهی (مانند اوراق قرضه و سهام قرضه)
- اوراق سهام (مانند سهام عادی و سهام ممتاز)
- اوراق مشتقه (قرارداد اختیار معامله، قراردادهای آتی و قرارداد پایاپای)
انواع مختلف اوراق بهادار در بازارهای سرمایه مورد معامله قرار میگیرند. این معاملات با ریسک همراه است که گاهی سود بسیاری را نصیب معاملهگران و گاهی نیز زیان بسیاری را به سرمایه افراد وارد میکنند. در ادامه به شیوه معامله برخی از این اوراق در بازار سرمایه خواهیم پرداخت.
بورس اوراق بهادار چیست؟
بورس یا «Bourse» بازاری است که در آن، انواع داراییهای مالی، اعم از اوراق بهاداری مانند سهام شرکتها، قراردادهای آتی و دیگر انواع اوراق بهادار در آن معامله میشود. البته بازار بورس میتواند به خرید و فروش کالا نیز اختصاص یابند که به آن بورس کالا میگویند. اما در بازار بورس اوراق بهادار، صرفاً اوراق بهادار نامبرده مورد معامله قرار میگیرند.
بورس بازاری است که خرید و فروش سهام در آن، بر طبق اصول، قوائد و ضوابط خاصی انجام میگیرد. به طوری که ناظر اصلی بازارهای بورس اوراق بهادار، حکومتها هستند و امکان تقلب، اختلاس و دیگر مشکلات مالی در آن وجود ندارد. هر شرکتی که بخواهد سهام (اوراق بهادار سهامی) خود را از طریق این بازار عرضه کند، باید صورتهای مالی و اطلاعات حقیقی خود را در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار کشور قرار دهد تا صداقت و مقبولیت آن برای سازمان بورس ثابت شده و مورد تأیید قرار بگیرد.
تاریخچه تشکیل بورس اوراق بهادار در جهان
در گذشته، تجار و بازرگانان بزرگ، زیانهای بسیاری را در طول معاملات خود تجربه میکردند. این افراد همواره به دنبال شرکای تجاری بودند تا سود و زیان خود را با آنها تقسیم کنند. همین ایده باعث شد تا کمکم مفهوم بورس – نه به شکل امروزی، بلکه به شکل قدیمی و ساختار نیافته – در بازارهای بینالمللی بهوجود بیاید. اما بازار بورس رسمی و ساختار یافته، برای اولین بار در سال ۱۴۶۰ میلادی در کشور بلژیک تأسیس شد. پس از آن نیز در اوایل قرن هفدهم، بورس آمستردام ایجاد شد. به دنبال این بازارها، در سایر کشورهای جهان نیز، بازارهای بورس تشکیل شده و بورس اوراق بهادار، به یکی از بازارهای اصلی نقل و انتقالات مالی کشورها تبدیل شد.
تاریخچه تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران
اولین اقدامات برای تشکیل بازار بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد؛ در آن سالها شخصی به نام «وان لوترفلد» مأمور بررسی بورس اوراق بهادار کشور شد و در نهایت توانست طرح قانونی و اساسنامه بورس ایران را تنظیم کند. اما متأسفانه به دلیل وقوع جنگ، طرح بورس اوراق بهادار ایران رها شده و ناتمام باقی ماند. تا اینکه در سال ۱۳۳۳، تحقیق و بررسیها در مورد این بازار دوباره شروع شده و پس از ۱۲ سال به نتیجه رسید.
خوشبختانه کشور ما از سال ۱۳۴۶، به صورت رسمی معاملات بورس را استارت زده و از آن زمان، شرکتهای زیادی سهام خود را برای معامله به این بازار ملی سپردهاند. بورس ایران در طول سالیان گذشته، فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته، اما همچنان پایدار باقی مانده است.
چطور میتوان وارد بازار بورس اوراق بهادار شد؟
هرکسی که مایل باشد سرمایه خود را به خرید اوراق بهادار اختصاص دهد، میتواند در بورس تهران ثبتنام کرده و اقدام به خرید سهام نماید. افراد بالای ۱۸ سال، باید ابتدا به سامانه سجام (sejam.ir) – سامانه جامع اطلاعات مشتریان – مراجعه کرده و اطلاعات هویتی خود را ثبت کنند. سپس یک کد ۱۰ رقمی برای افراد ارسال میشود که میتوانند از طریق آن کد اقدام به ثبتنام در بورس نمایند. آنگاه باید به یکی از شعب کارگزاریهای بورس ارواق بهادار شهر خود رفته و فرمهای مربوطه را تکمیل نمایند.
در نتیجه این اقدامات، ثبتنام ورود به بورس تکمیل شده و افراد میتوانند از طریق یوزرنیم و پسوردی که تعیین کردهاند، به پنل بورسی خود دسترسی داشته باشند. افراد میتوانند سرمایه خود را وارد پنل کارگزاری خود کرده و سهام موردنظرشان را خریداری نمایند.
سود اوراق بهادار
مقدار سود سرمایهگذاری در بازارهای مالی، به خصوص بازار بورس اوراق بهادار، بهصورت قطع مشخص نیست. در واقع مقدار سود اوراق بهادار، به مقدار سرمایه و دانش مالی هر شخص بستگی دارد. اگرچه ورد به بازار بورس آسان است، اما سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار، کار چندان راحتی نبوده و با ریسک بالایی همراه است. به همین خاطر به معاملهگران و افراد مبتدی توصیه میشود تا سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار را با سرمایههای اندک شروع کنند. آنگاه اگر با شرایط بازار آشنا شده و دانش خرید سهام را کسب کردند، سرمایههای بیشتری را به این بازار تزریق کنند.
این در حالی است که افراد حرفهای که با دانش تحلیل تکنیکال یا بنیادی در بازارهای مالی آشنا هستند، میتوانند سودهای کلانی را از بورس اوراق بهادار به دست بیاورند. پس مقدار سود این اوراق و سهام شرکتها در بورس مشخص نیست؛ این مقدار سود، برای هرکس به صورت متفاوتی رقم میخورد. افراد تنها با گذراندن آموزش ۰ تا ۱۰۰ بورس، به سطح قابل قبول برای انجام معاملات بزرگ و پی در پی در این بازار خواهند رسید.
حداقل سرمایه لازم برای ورود به بورس اوراق بهادار چقدر است؟
در حال حاضر کف سرمایهای لازم برای خرید سهام در بازار بورس تهران، برابر با مبلغ ۵۰۰ هزار تومان است. یعنی هر فرد میتواند با سرمایه ۵۰۰ هزار تومانی به بورس وارد شده و اولین سهام خود را خریداری نماید. به همین خاطر، بازار بورس، پذیرای کمترین مقدار سرمایهها است و یکی از بهترین بسترهای سرمایهگذاری محسوب میشود. (سرمایهگذاری بلندمدت در بورس، اغلب با سود بسیاری همراه است، اما سرمایهگذرایهای کوتاهمدت و مقطعی در بورس، به دانش مالی نیاز دارد. در غیر اینصورت ممکن است افراد مبتدی را دچار زیانهای فراوانی کند!)
سخن نهایی
با توجه به پتانسیلهایی که بازار بورس دارد، شما میتوانید سرمایههای خود را به این بازار بسپارید تا در طول زمان رشد کرده و چند برابر شوند. البته بیشتر سرمایهگذاران تنها به قرار دادن سرمایه در بورس و خرید سهام راضی نشده و اقدام به ترید و معامله در این بازار میکنند. شما نیز میتوانید با فراگیری دانش مالی، از فراز و نشیبها و نوسانات قیمت در بورس، سودهای خوبی دریافت کرده و یک منبع درآمد فعال داشته باشید. شما میتوانید در انواع دوره آموزش بورس شرکت کرده و شیوه معامله در این بازار را یاد بگیرید. کاشناسان باتجربه دلفین وست، آموزش بورس را به شیوهای بسیار ساده و کارآمد در اختیار دانشجویان خود قرار میدهند. اگر مایلید دانش مالی خود را ارتقا داده و با قدرت بیشتری به معامله در بورس بپردازید، همین حالا در دوره آموزش مقدماتی بورس دلفین وست شرکت کنید.
اوراق بهادار چیست؟ — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)
پیشتر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسانگیری و حجم مبنا آشنا شدیم. در این آموزش، مطالبی را درباره اوراق بهادار و انواع آن بیان میکنیم.
فیلم آموزش رایگان آشنایی با اوراق بهادار
فیلم آموزش رایگان اوراق بهادار به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص اوراق بهادار و انواع آنها، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ میدهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.
اوراق بهادار چیست؟
اصطلاح «اوراق بهادار» (Securities) یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. اوراق بهادار میتواند نمایانگر ایفای مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد.
اوراق بهادار علاوه بر سرمایهگذاری، یکی از راههای تأمین مالی است که برای آشنایی کامل با آن، پیشنهاد میکنیم به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در لینک زیر مراجعه کنید.
برای مشاهده فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه + اینجا کلیک کنید.
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار را میتوان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد: اوراق سهام (Equity Securities)، اوراق بدهی (Debt Securities) و اوراق مشتقه (Derivative Securities). با این حال، اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities) نیز وجود دارند که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.
اوراق بهادار سهام
اوراق سهام، نشان دهنده منافع مالکیتی سهامداران در یک نهاد (شرکت یا تعاونی) است و به شکل سهام سرمایه تحقق مییابد که شامل سهام عادی و ممتاز نیز میشود. دارندگان اوراق بهادار عادی معمولاً سود سهام خود را دریافت میکنند و هنگام فروش اوراق بهادار میتوانند از سرمایه سود ببرند (با فرض اینکه ارزش آن سهام افزایش یافته باشد). اوراق بهادار سهام از طریق حق رأی، به دارنده آن این حق را میدهد تا در مدیریت شرکتی که سهامدار آن است نقش داشته باشد. در صورت ورشکستگی شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، این سهامداران فقط در باقیمانده سهم شریک هستند. برای آشنایی بیشتر با سهام و انواع آن، پیشنهاد میکنیم مطلب «سهام چیست و سهامدار کیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.
اوراق بهادار بدهی
اوراق بدهی بیانگر و گواهی پولی است که صادرکننده آن اوراق وام گرفته است و باید بازپرداخت کند، البته با شرایطی که در آن مقدار وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است. اوراق بدهی، که شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهیهای سپرده و اوراق وثیقهدار هستند، به طور کلی صادرکننده خود را به پرداخت منظم بهره و بازپرداخت اصل آن (صرف نظر از عملکرد صادرکننده) ملزم میکنند، البته همراه با سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست). این اوراق معمولاً برای مدت معینی صادر میشوند و در پایان، صادرکننده میتواند آنها را بازخرید کند. اوراق قرضه میتوانند با تضمین (یا وثیقه) یا بدون تضمین (یا بیوثیقه) باشند.
فیلم آموزش اوراق قرضه
اوراق قرضه، یکی از انواع اوراق بهادار بدهی و یک روش سرمایهگذاری است. در این فیلم آموزشی، مفهوم اوراق قرضه، ساز و کار و چگونگی سرمایهگذاری با استفاده از آن تشریح شده است.
اوراق بهادار مشتقه
اوراق بهادار مشتقه در حقیقت قراردادهایی مالی هستند که ارزش آنها بر مبنای برخی از کالاها و داراییهای پایه مشتق شده است و به همین دلیل به آنها مشتقه میگویند. این دارایی پایه میتواند هر چیز باارزشی مثل کالا، سهام و… باشد. اوراق مشتقه در بورس یا بازارهای خارج از آن انجام میشود.
چهار نوع قرارداد مشتقه رایج امروز به شرح زیر است:
- قرارداد سَلَف: نوعی قرارداد است که در زمان معامله، خریدار مبلغ را پرداختی میکند، ولی فروشنده آن را در آینده تحویل خواهد داد.
- قرارداد آتی: در قرارداد آتی، فروشنده و خریدار متعهد میشوند که یک دارایی پایه را در زمان آینده با قیمت مشخصی داد و ستد کنند. در زمان مورد توافق، خریدار باید هزینه مشخص شده در قرارداد را پرداخت کرده و فروشنده باید کالا را تحویل دهد.
- قرارداد اختیار معامله: این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در قرارداد اختیار خرید، به خریدار اختیار (و نه اجبار) داده میشود که یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا زمان مشخصی بخرد. فروشنده این قرارداد نیز اجبار دارد تا قبل از اتمام مهلت، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشته باشد، دارایی معین را در قیمت مشخص معامله کند. برعکس، در قرارداد اختیار فروش، فروشنده ملزم ساختار بورس اوراق بهادار به فروش کالا نیست.
- قراردادهای معاوضه: در قرارداد معاوضه، یک دارایی یا تعهد در مقابل یک دارایی یا تعهد دیگر، به منظور تمدید یا کاهش سررسید معامله میشود.
اوراق بهادار ترکیبی
اوراق بهادار ترکیبی، همانگونه که از نامش مشخص است، برخی از مشخصههای اوراق بدهی و سهام را با هم دارد. مثالهایی از اوراق بهادار ترکیبی عبارتند از: گواهی سهام (ساختار بورس اوراق بهادار از اختیارات اعطایی خود شرکت است که به سهامداران حق خرید سهام در یک بازه زمانی مشخص و با قیمت مشخص را میدهد)، اوراق قابل تبدیل (اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی شرکت صادر کننده) و سهام ممتاز (سهامی که شرکت پرداخت بهره، سود سهام یا بازده سرمایه را در اولویت نسبت به سایر سهامداران قرار داده است).
هرچند سهام ممتاز از لحاظ فنی به عنوان نوعی سهام طبقهبندی میشود، اما اغلب به عنوان اوراق بدهی نیز در نظر گرفته میشود، زیرا «مانند اوراق» سهام ممتاز نرخ سود ثابتی دارد و ابزاری محبوب برای سرمایهگذارانی است که در جستوجوی درآمد هستند. این سهام در اصل اوراقی با درآمد ثابت است.
سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار
نهادی که اوراق بهادار را ساختار بورس اوراق بهادار برای فروش منتشر میکند، به عنوان صادرکننده شناخته میشود و اشخاصی که آنها را میخرند، سرمایهگذار هستند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان دهنده یک سرمایهگذاری و ابزاری است که توسط آن، شهرداریها، شرکتها و سایر بنگاههای تجاری میتوانند سرمایههای جدید را جذب کنند. شرکتها میتوانند با مراجعه به مردم پول زیادی به دست آورند؛ برای مثال سهام را با عرضه اولیه عمومی بفروشند. نهادهای کشوری، استانی و شهری میتوانند با صدور اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه زیادی جذب کنند. بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمتگذاری یک مؤسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار میتواند یک جایگزین مناسب برای تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.
از طرف دیگر، خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که با نام خرید در حاشیه شناخته میشود، یک روش سرمایهگذاری محبوب است. در اصل، یک شرکت ممکن است حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیشفرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد. امروزه این تصفیه دیون وثیقهای، به ویژه در بین سرمایهگذاران نهادی افزایش یافته است.
اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار فهرست شدهاند و صادرکنندگان آن میتوانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت میکنند، به دنبال جذب سرمایهگذار باشند. سیستمهای تجارت الکترونیکی در سالهای اخیر رواج بیشتری یافتهاند و اکنون اوراق بهادار در بسترهایی مانند بورس، فرابورس یا مستقیماً در بین سرمایهگذاران به صورت آنلاین معامله میشود. برای آشنایی با تفاوتهای بورس ساختار بورس اوراق بهادار و فرابورس، پیشنهاد میکنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایهگذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهرهبرداری از این نوشتار با هدف سرمایهگذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، میتوانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
ساختار بورس اوراق بهادار
ساختار سرمایه شرکتها در تصمیمهای سرمایهگذاری نقشی تعیینکننده ایفا میکند. پژوهشهای پیشین بیانگر وجود رابطه بین ساختار سرمایه و عواملی همچون نرخ بازده داراییها، اندازه شرکت، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و خالص اموال، ماشینآلات و تجهیزات شرکت است. برخی از پژوهشهای اخیر نیز تأثیر معیارهای نظام راهبری شرکتی را بر ساختار سرمایه مورد بررسی قرار دادهاند. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه بین ساختار سرمایه و ساختار بورس اوراق بهادار معیارهای نظام راهبری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش تعداد 170 شرکت از جامعه آماری شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در سالهای (1388-1381) مورد بررسی قرار گرفته است. برای آزمون فرضیههای پژوهش از روش رگرسیون دادههای ترکیبی استفاده شده است. آزمون معنادار بودن الگوها با استفاده از آمارههای t و F صورت گرفته است. نتایج حاصل از آزمون فرضیهها نشان میدهد که حدود 95 درصد تغییرات در ساختار سرمایه از طریق متغیرهای نرخ بازده داراییها، اندازه شرکت، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، خالص اموال، ماشینآلات و تجهیزات و معیارهای نظام راهبری شرکتی توضیح داده میشود.
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Saeedi A, Foroughi D, Rasaiian A. The Corporate Governance System and Capital Structure: Evidence from Iranian Companies. qjerp. 2011; 19 (58) :189-212
URL: http://qjerp.ir/article-1-210-fa.html
سعیدی علی، فروغی داریوش، رسائیان امیر. نظام راهبری شرکت و ساختار سرمایه در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراقبهادار تهران . فصلنامه پژوهش ها وسیاست های اقتصادی. 1390; 19 (58) :212-189
دیدگاه شما