بازاربورس اوراق بهادار

(دامنه نوسانات انجام معاملات مثبت و منفی 3%) در تابلوی نارنجی(دامنه نوسانات انجام معاملات مثبت و منفی 2%)و در تابلوی قرمز(دامنه نوسانات مثبت و منفی 1%) است

بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار ،بازاری سازمان یافته وخود انتظام ( نهادهای خود انتظام طبق قانون جدید دو نوع اند یكی كانونها، یكی بورسها ) است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله گران مورد داد و ستد قرار می گیرد و در حال حاضر در قالب شرکت های سهامی عام تاسیس و اداره می گردند.که در ادامه به تعریف ومزایای بورس اوراق بهادار می پردازیم.

تعریف بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار در واقع یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت های سهامی عام یا اوراق مشارکت شرکتهای دولتی یا موسسات خصوصی تحت ضوابط و مقررات بازاربورس اوراق بهادار خاص انجام می گردد به عبارتی مرکز جمع آوری پس اندازهای بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری است.دارندگان پس اندازها ی راکد می توانند وجوه مازاد خود را جهت سرمایه گذاری در شرکتهای مطمئن به کار بندازند یا با خرید اوراق مشارکت شرکتهای دولتی ویا معتبر خصوصی ازسود مشخصی برخوردارگردند

نقش بورس اوراق بهادار در اقتصاد کشور

بورس اوراق بهادار باعث جمع آوری سرمایه های پراکنده درجهت تجهیز منابع مالی شرکت ها، تخصیص مطلوب منابع،توزیع عادلانه درآمد ،ایجاد احساس مشارکت درعموم افرادجامعه درفعالیت های تولیدی و تجاری و ایجاد یک بازار رقابتی کامل می شود.

اقسام بازار بورس

دربازار بورس، کالاهای مختلفی مورد معامله قرار می‌گیرد و بر همین اساس بازار بورس به چند دسته کلی تقسیم می‌شود که به قرار ذیل است:

• بورس کالا : بورس کالا جهت رفع موانع و مشکلات بازارهای کالا پا به عرصه گذاشته، بازاری است در این نوع بورس اصولا «مواد خام و مواد اولیه و کالاهای واسطه ای» مورد معامله قرار می‌گیرد.
• بورس ارز : خرید و فروش پول‌های خارجی در این نوع بورس انجام می گردد. هرچند این نوع بورس در ایران فعالیتی ندارد.
• بورس اوراق بهادار : در این نوع بورس،دارایی‌هایی همچون سهام شرکت های سهامی،اوراق مشارکت،اوراق قرضه صادر شده از طرف شرکت ها و شهرداری ها و موسسات وابسته به دولت و خزانه داری کل که قابل معامله و نقل و انتقال باشد و …مورد معامله قرار می‌گیرد.
• فرابورس : سرمایه گذاری در این دسته برای افرادی است که نتوانسته اند وارد بورس اوراق بهادار شوند و یا می خواهند به سرعت وارد بازار سهام شوند به عبارتی سهام شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرا بورس معامله می‌شوند . در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس راحت تر از بورس است

مهم‌ترین وظیفه فرابورس ، سازمان‌دهی شرکت‌هایی است که قصد دارند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند

فرابورس خود به بازارهای اول، دوم، سوم و بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز) دسته‌بندی می‌شود و شرکت‌ها بر اساس ریسک سرمایه‌گذاری، شفافیت صورت‌های مالی، میزان بدهی و … در این دسته‌ها قرار می­گیرند.

• بازار اول، بیشتر سهم‌ها در آن جای دارند.
• بازار دوم، صرفا شامل سهام شرکت‌های سهامی عام است. سهام شرکت‌های زیان‌ده، شرکت های تازه‌تأسیس و شرکت‌هایی که با تزریق سرمایه بیشتر، قصد تبدیل از سهامی خاص به عام را دارند در این بازار پذیرفته می‌شوند.

• بازار پایه، که خود به سه دسته بازار زرد، بازار نارنجی و بازار قرمز تقسیم می‌شود. بازار زرد

(دامنه نوسانات انجام معاملات مثبت و منفی 3%) در تابلوی نارنجی(دامنه نوسانات انجام معاملات مثبت و منفی 2%)و در تابلوی قرمز(دامنه نوسانات مثبت و منفی 1%) است

«عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار اولیه منوط به ثبت آن نزد سازمان بورس با رعایت مقررات قانون بازار اوراق بهادار است. عرضه عمومی اوراق بهادار به هر طریق بدون رعایت مفاد این قانون ممنوع است.عدم ثبت اوراق بهادار نزد سازمان ظرف مهلت شش ماهه، وفق بند الف ماده99 قانون برنامه پنجم توسعه، نوعی تخلف محسوب می شود.بنا به موارد ذکر شده و به تصریح قانون بازار اوراق بهادار ، ثبت اوراق بهادار نزد سازمان می بایست در اعلامیه پذیره نویسی قید گردد.

• بورس انرژی : بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. (منظور از حامل­های انرژی گاز، برق،نفت و سایر حامل‎های انرژی است).

بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال 1391 و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.بورس انرژی دارای دو بازار فعال فیزیکی و بازار مشتقه می باشد که تفاوت آنها درموضوع معامله است درواقع در بازار اولی کالا مورد معامله قرار می گیرد در دومی اوراق مبتنی بر کالا معامله می گردد.

مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می­توانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ % قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌­شود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین ­الملل تا پنج روز بعد دریافت می‌­شود.

در واقع انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاص و ویژه‌ای دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضه­‌کنندگان و خریداران در این بازار ویژگی­‌های خاصی دارند و مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت­‌تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است.

انواع اوراق بهادار

به طور کلی اوراق بهادار به3 دسته کلی تقسیم می شوند مانند:

اوراق بدهی: اوراق بدهی یا اوراق قرضه اوراقی است که شرکت صادر کننده آن متعهد می‌ شود در قبال مبلغی که از خریدار دریافت کرده، مبلغ مشخصی را در دوره‌ های مشخص به دارنده اوراق پرداخت کند. در نهایت و پس از پایان زمان مشخص و فرا رسیدن سر رسید نیز موظف است اصل مبلغ دریافتی از خریدار اوراق را به او برگرداند.

اوراق حقوق صاحبان سهام :سهام یکی از مهمترین و متداول‌ ترین انواع اوراق بهادار است. بیشترین حجم معاملات در بورس به معاملات سهام اختصاص دارد.

ابزارهای مشتقه :یکی دیگر از انواع اوراق بهادار، اوراق مشتقه هستند. اوراق مشتقه در بازاری کاربرد دارند که معاملات آن بر اساس یک کالای فیزیکی یا دارایی پایه صورت بازاربورس اوراق بهادار می‌ پذیرد. این دارایی پایه می‌ تواند به شکل سهام، کالا، نرخ‌ های بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد که ارزش اوراق مشتقه را تعیین می‌ کنند.

تخلفات در معاملات بورس چگونه صورت می‌گیرد؟

موارد زیر از جمله مصادیق تخلف و دستکاری در معاملات بورس محسوب می‌ گردند:

• دستکاری قیمت بازگشایی نماد (Top) و حذف سفارش در زمان پیش گشایش
• ثبت کردن سفارش با قیمتی بالاتر یا پایین‌تر از نرخ جاری بازار بورس
• حذف سفارش در پیش‌گشایش و اقدام به سفارش‌گذاری در سمت مقابل در زمان معاملات پیوسته
• پوشاندن مظنه‌های بازار با ارسال بیش از دو سفارش خرید یا فروش با قیمت‌هایی متفاوت
• ارسال سفارش با حجم‌های نامتناسب نسبت به سایر مظنه‌ ها
• سفارش‌چینی یا مظنه‌چینی گسترده
• ثبت سفارش در صف‌های خرید و فروش با هدف افزایش حجم صف
• انجام معامله بدون تغییر مالکیت نهایی
• انجام معاملات هماهنگ در راستای تغییر قیمت‌ها

مراجع رسیدگی به تخلفات انضباتی فعالان بازار

• کمیته رسیدگی به تخلفات
• هیات مدیره بورس مربوطه
• هیات رسیدگی به تخلفات
• هیات مدیره سازمان

در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص بورس اوراق بهادار میتوانید در این راستا با وکیل متخصص بورس در موسسه حقوقی دادپویان حامی مشورت و از تجارب و اطلاعات و دانش حقوقی آنها بهره مند شوید.

عملکرد شرکت بورس اوراق بهادار تهران در سال مالی ۱۳۹۹

سال ۱۳۹۹ برای بورس اوراق بهادار تهران دوره‌ای ویژه و کم‌سابقه بود. بورس تهران در این سال روندی پر فراز و نشیب را پشت سرگذاشت به گونه‌ای که از ابتدای سال تا ۱۹ مرداد ماه، شاخص کل روندی صعودی را در پیش گرفت و پس از آن روندی کاهنده را شاهد بود. ورود نقدینگی فزاینده توسط سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار سهام، نقش مهمی در رشد شاخص کل بورس تهران داشت به گونه‌ای که در این سال حدود ۱۱ میلیون کد معاملاتی جدید برای علاقمندان ورود به بازار سهام صادر شد. پس از آن و با خروج هیجان‌آلود نقدینگی از بازار، روند قیمت سهام و شاخص کل نزولی شد و این روند تا پایان سال ۱۳۹۹ نیز ادامه یافت. با وجود روند نوسانی شاخص کل بورس تهران در سال ۱۳۹۹، این متغیر مهم بازار سرمایه سال یادشده را با رشد قابل توجه ۱۵۵ درصدی به پایان رساند. دیگر متغیرهای بورس اوراق بهادار تهران نیز سال ۱۳۹۹ را با نرخ‌های رشد مناسبی به انتها رساندند. ارزش بازار سهام بورس تهران در این سال با رشدی ۱۷۹ درصدی از ۱۸,۷۳۲ به ۵۲,۲۳۰ هزار میلیارد ریال افزایش یافت. ارزش معاملات سهام نیز سال ۱۳۹۹ را با رشد چشمگیر ۴۲۴ درصدی به پایان رساند و از ۴,۶۷۴ به ۲۴,۴۹۱ هزار میلیارد ریال رسید. معاملات اوراق بدهی نیز رشد ۱۱۹ درصدی را تجربه کرد و صندوق‌های قابل معامله نیز رشد ۴۵۳ درصدی سال ۱۳۹۸ را به خوبی ادامه دادند و با رشد ۵۵۹ درصدی ارزش معاملات خود را به ۲,۲۷۰ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۹ رساندند. بازار مشتقه که سال گذشته رشد ۳۱۱ درصدی را تجربه کرده بود نیز سال ۱۳۹۹ را با رشد کم‌نظیر ۸۷۸ درصدی به انتها رساند. تداوم رشد معاملات ابزار مشتقه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بیانگر توجه سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به ابزارهای نوین مالی و بهره‌‌گیری سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای از نهادهای مالی برای حضور غیرمستقیم در بازار سرمایه است و رشد متوازن این دو می‌تواند به توسعه‌ی پایدار بورس اوراق بهادار تهران بیانجامد. در کنار رشد متغیرهای کلیدی بورس تهران، پذیرش ۶۸ شرکت، ۱۵ اوراق بهادار با درآمد ثابت و ۸ صندوق سرمایه‌گذاری از دیگر اقدامات مؤثر بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۹۹ بوده است.
با افزایش درخورملاحظه‌ی حجم و ارزش معاملات، رشد تنوع ابزارهای مالی قابل معامله و رشد فزاینده سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بورس اوراق بهادار، سازوکار نظارت بر معاملات در این بازار مالی نیز با راه‌اندازی سامانه‌ی نظارتی جامع بورس اوراق بهادار تهران (سنجش) وارد مرحله‌ای جدید شد. این سامانه‌ی نوین نظارتی که راه‌اندازی آن از سال گذشته در برنامه بورس تهران قرار داشت، با بهره‌مندی از فناوری روزآمد، امکانات بسیاری برای ناظران بازار اوراق بهادار فراهم می‌آورد و پس از تکمیل مراحل پایانی، افزون بر بهبود توان نظارتی، امکان پیشگیری به موقع از وقوع تخلفات را به صورت هوشمندانه و مبتنی بر الگوریتم‌های پیشرفته در اختیار بورس قرار می‌دهد.
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۹۹ نیز همچون سال‌های گذشته به روند فزاینده‌ی خود در تأمین مالی اقتصاد ملی ادامه داد. میزان تأمین مالی از طریق بورس اوراق بهادار تهران با رشدی ۱۴۷ درصدی به ۹۶۳ هزار میلیارد ریال رسید. ظرفیت بالا و رو به رشد بورس اوراق بهادار تهران در تأمین مالی پایدار اقتصاد ملی برای فعالان و مسئولان اقتصادی به اثبات رسیده و توجه به بهره‌مندی از این توانمندی، افق‌های جدیدی پیش‌روی بورس اوراق بهادار تهران و بازار سرمایه ایران گشوده است.
پروژه ملی سهام عدالت که نزدیک به یک دهه از آغاز آن می‌گذرد در سال ۱۳۹۹ با آزادسازی بخش مهمی از آن در بورس تهران وارد مرحله‌ای جدید و مهم شد. با آزادسازی سهام عدالت، بورس تهران پذیرای نزدیک به ۵۰ میلیون سهامدار شد که بیشتر آنها برای نخستین بار حضور در بازار سرمایه را تجربه می‌کردند. در همین ارتباط پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بورس تهران به گسترش جغرافیایی سهامداران و افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در میهن عزیزمان انجامید. پذیرش دو صندوق دارا یکم و پالایشی یکم در سال ۱۳۹۹ رویدادی مهم برای اقتصاد ملی، بازار سرمایه و بورس تهران بود که زمینه جذب سرمایه‌گذاران بیشتری را در بازار سهام فراهم آورد و فرآیند خصوصی‌سازی را با رویکرد و روشی جدید رونق بخشید.
هیأت مدیره بورس اوراق بهادار تهران با سپاس از تمامی کنش‌گران اقتصادی به ویژه فعالان بازار سرمایه، سهامداران و کارکنان شرکت که با تلاشی خستگی‌ناپذیر و دلی پرامید برای توسعه‌‌ی ایران می‌کوشند، امیدوار است که روند رو به رشد بورس اوراق بهادار تهران و توسعه‌ی زیرساخت‌ها، ریزساختارها و ابزارهای مالی این بازار کمکی برای رونق تولید، سربلندی و آبادانی ایران باشد.

کلیاتی درباره شرکت

۱ تاریخچه

شرکت بورس اوراق بهادار تهران (سهامی عام) به موجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب اول آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی و مجوز ثبت شماره ۱۲۱/۳۳۵ سازمان بورس و اوراق بهادار، در تاریخ ۱۳۸۵/۹/۱۵ تحت شماره ۲۸۶۵۰۲ نزد مرجع ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید و فعالیت عملیاتی خود را از اوایل دی‌ماه همان سال آغاز کرد. نماد بورس اوراق بهادار تهران در تاریخ ۱۳۹۵/۷/۲۳ در فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران درج و در تاریخ ۱۳۹۵/۷/۶ پذیرش و در تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱ در بازار اول – تابلوی اصلی بازگشایی و معامله شد.

۲ موضوع فعالیت

موضوع فعالیت شرکت مطابق اساس‌نامه، به شرح زیر تعیین‌شده است:

. تشکیل، سازمان‌دهی و اداره بورس اوراق بهادار به‌منظور انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس توسط اشخاص ایرانی و غیر ایرانی مطابق قانون و مقررات.
. پذیرش اوراق بهادار از جمله اوراق بهادار ناشران خارجی مطابق قانون و مقررات.
. تعیین شرایط عضویت برای گروه‌های مختلف از اعضا، پذیرش متقاضیان عضویت، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا، تعیین وظایف و مسئولیت‌های اعضا و نظارت بر فعالیت آن‌ها و تنظیم روابط بین آن‌ها مطابق قانون و مقررات.
. فراهم آوردن شرایط لازم برای دسترسی عادلانه اعضا به‌منظور انجام معاملات اوراق بهادار.
. همکاری و هماهنگی با سایر نهادهای مالی که بخشی از وظایف مربوط به دادوستد اوراق بهادار یا انتشار و پردازش اطلاعات مرتبط با بورس اوراق بهادار را به عهده‌دارند، از جمله شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.
. انجام تحقیقات، آموزش و فرهنگ‌سازی مرتبط با اوراق بهادار برای تسهیل، بهبود و گسترش دادوستد و سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار.
. همکاری با بورس‌های دیگر در ایران و خارج از ایران به‌منظور تبادل اطلاعات و تجربیات، یکسان‌سازی مقررات و استانداردها و پذیرش همزمان اوراق بهادار مطابق قانون و مقررات.
. نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار.
. تهیه، جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات مربوط به سفارش‌ها و معاملات اوراق بهادار.
. نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته‌شده مطابق قانون و مقررات.
. اجرای سایر وظایفی که مطابق قانون و مقررات به عهده شرکت گذاشته شده یا می‌شود.

۳ ترکیب سهامداران

تعداد سهام و ترکیب سهامداران شرکت در جدول شماره ۱ نشان داده‌شده است. بر اساس ماده ۵۴ قانون بازار اوراق بهادار هیچ سهامدار حقیقی یا حقوقی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم نمی‌تواند بیش از ۲/۵ درصد از سهام شرکت را در اختیار داشته باشد. بر اساس ماده ۹ اساسنامه، سهامداران شرکت به سه گروه کارگزاران، نهادهای مالی و سایر اشخاص تقسیم می‌شوند که در هر زمان، حداکثر درصد سهام گروه‌های مذکور و تغییرات بعدی آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود.

۴ فهرست سهامداران
فهرست سهامداران شرکت در هر یک از گروه‌های سهامداری در پایان سال ۱۳۹۹ در جدول زیر به نمایش درآمده است.

۵ سرمایه و تغییرات آن
سرمایه شرکت در بدو تأسیس مبلغ ۱۵۰ میلیارد ریال بوده که طی چند مرحله به مبلغ ۴,۰۰۰ میلیارد ریال در پایان سال مالی منتهی به ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ افزایش‌ یافته است. تغییرات سرمایه شرکت از بدو تأسیس تاکنون به شرح جدول زیر است.

۶ وضعیت معاملات سهام بورس اوراق بهادار تهران

نماد بورس اوراق بهادار تهران از تاریخ ۱۳۹۰/۶/۱۳ در سه‌ طبقه کارگزاران، نهادهای مالی و سایر اشخاص (مطابق با مفاد اساسنامه شرکت) بازاربورس اوراق بهادار به ترتیب با نمادهای «ذبورس ۱»، «ذبورس ۲» و «ذبورس ۳» در بازار پایه فرابورس ایران درج و به‌صورت توافقی، از طریق کارگزاران فعال در فرابورس معامله می‌شد. از تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱ با احراز شرایط انتقال شرکت به بورس اوراق بهادار تهران، سهام شرکت برای هر یک از دسته‌های سهامداری یادشده به ترتیب با نمادهای «کبورس»، «نبورس» و «بورس» منتقل و مورد معامله قرار گرفت. جدول زیر میزان معاملات سهام بورس اوراق بهادار تهران را در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نشان می‌دهد.

۷ نیروی انسانی

نیروی انسانی به‌عنوان سرمایه اصلی و ارزشمند شرکت، نقش مهمی در اجرای برنامه‌های جاری و توسعه‌ای بورس اوراق بهادار تهران دارد. ترکیب نیروی انسانی شرکت در پایان اسفندماه ۱۳۹۹ در جدول زیر ارایه شده است.

۸ ساختار سازمانی

آخرین ساختار سازمانی شرکت در نمودار زیر نشان داده شده است. بر اساس این ساختار اداره امور اجرایی شرکت بر عهده مدیرعامل منتخب هیأت مدیره است. مدیران شرکت زیر نظر مدیرعامل در شش حوزه مدیریت عامل و حوزه‎های معاونت نظارت بر بازار، معاونت عملیات بازار، معاونت ناشران و اعضا، معاونت توسعه و راهبرد و معاونت اجرایی طبق ساختار پیش‌بینی‌شده وظایف محوله را انجام می‌دهند.

عملکرد مالی شرکت

۱ اطلاعات عملکرد

خلاصه‌ای از نتایج عملیات و عملکرد مالی شرکت در سال مالی منتهی به ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ در جدول زیر ارایه شده است.

۲ اطلاعات وضعیت مالی

مهم‌ترین اقلام وضعیت مالی شرکت بورس اوراق بهادار تهران برای سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به شرح جدول زیر است.

۳ نسبت‌های مالی

مهم‌ترین نسبت‌های مالی شرکت بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به شرح جدول زیر است.

۴ تأمین مالی از طریق بورس

در سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۳۴ شرکت پذیرفته‌شده در بورس به افزایش سرمایه اقدام کرده‌اند که مجموع افزایش سرمایه آن‌ها بالغ بر ۶۴۰,۵۵۰ میلیارد ریال بوده است. جدول زیر جزئیات تأمین مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را در سال ۱۳۹۹ نشان می‎دهد.

بورس اوراق بهادار

بهابازار (به فرانسوی: bourse) یا بورس اوراق بهادار بازار رسمی و سازمان یافتهٔ سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها و اوراق بهادار تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می شود. تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می گیرد. در بورس اوراق بهادار، یک سرمایه گذار می تواند با سرمایه هرچند کوچک خود، در شرکت های پذیرفته شده در بورس سرمایه گذاری نماید. سرمایه گذاران بورس، برای خرید و فروش سهام می بایست این کار را از طریق شرکت های کارگزاری بورس انجام دهند.بورس نیویورک در وال استریت شهر نیویورک، بزرگترین بورس جهان بر پایه ارزش بازار شرکت های پذیرفته شده تالار بورس نیویورک بورس لندن بورس توکیو ساختمان بورس اوراق بهادار تهران در خیابان حافظ
بورس نیویورک در وال استریت شهر نیویورک، بزرگترین بورس جهان بر پایه ارزش بازار شرکت های پذیرفته شده
تالار بورس نیویورک
بورس لندن

بورس اوراق بهادار تهران چیست و تاریخچه آن مربوط به چه زمانی است؟

در بازرگانی داخلی ایران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای یا مصرفی نسبت داده می‌شود که در یک محدوده جغرافیایی قرار گرفته‌اند و تعداد زیادی از عناصر عمده‌فروشی و خرده‌فروشی آن کالای خاص را – مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و… – در خود جای داده‌اند. در واقع بازار بورس اوراق بهادار مرجع و بازاری رسمی و مطمئن است که به جذب سرمایه افراد و بخش‌های خصوصی می‌پردازد تا از این راه بتواند منابع مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت را تامین کند.

منظور از بورس اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که تضمین کننده حقوق مالی قابل‌ ارائه برای مالک آن باشد. به بیان دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل‌ و‌‌ انتقال به شمار می‌رود. این اوراق از هر نوعی که باشند مانند سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و حتی صکوک، ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارند. شرکت یا نهادی که اوراق بهادار را صادر می‌کند، به‌ عنوان صادرکننده (توزیع‌کننده) شناخته می‌شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام» و «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شوند. در این میان بورس اوراق بهادار بازاری منصفانه، کارآ، متشکل، خودانتظام و شفاف بازاربورس اوراق بهادار با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان است که ارزش افزوده را برای ذی‌نفعانش ایجاد می‌کند. اوراق بهادار در این بازار و توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون، ضوابط و مقرراتی خاص، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بازار بورس اوراق بهادار در قالب شرکت‌های سهامی با مسئولیت محدود یا شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت مورد معامله قرار می‌گیرد. مشخصه مهم این بازار، حمایت قانونی از صاحبان پس‌اندازها یا سرمایه‌های راکد است.

گذری کوتاه بر تاریخچه شکل‌گیری بازارهای سرمایه

در گذشته به دلیل ریسک‌های بالای تجارت، تجار همواره به دنبال شرکایی بودند که سود و زیان خود را با آن‌ها تقسیم کنند و هر کس بنا به سرمایه‌ای که آورده در سود و زیان شریک شود. فرم تکامل‌ یافته این روش به‌صورت سهام عام بود که به عموم مردم فروخته می‌شد و شرکت کار خود را با سرمایه مردم انجام می‌داد. اولین کمپانی که از این روش استفاده کرد کمپانی «هند شرقی» بود که در تاریخ تجارت دنیا ثبت شد. اما بعدها با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و ارتباط هر چه بیشتر مردم و صاحبان سرمایه‌ها، بازارهای سرمایه به وجود آمدند. در این بازارها سرمایه‌داران با متقاضیان استفاده از نقدینگی تماس پیدا می‌کردند و به دادوستد می‌پرداختند. در تاریخ ۱۴۶۰ میلادی و در شهر «آنورس بلژیک» اولین تشکل بورس اوراق بهادار جهان ایجاد شد. گفتنی است که این شهر، موقعیت تجاری قابل ملاحظه‌ای داشت. بعد از آن نیز «بورس آمستردام» بود که در اوایل قرن ۱۷ شکل گرفت. امروزه بورس آمستردام یکی از مهم‌ترین منابع تأمین سرمایه در سطح بین‌الملل است. همچنین بورس لندن در سال ۱۸۰۱ با عضویت ۵۰۰ نفر و به دنبال آن نیویورک، زوریخ و… پدید آمدند.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در تهران

ایده اولیه ایجاد بازار بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد. در آن سال به درخواست دولت ایران، یک فرد به نام «وان لوترفلد» درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و حتی طرح قانونی تاسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. البته در همان زمان، بانک ملی ایران نیز به‌ عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ، تمام کارهای انجام‌ شده متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، ماموریت تشکیل بازار بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بازار بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران با ورود سهام «بانک صنعت و معدن» و «نفت پارس» فعالیت خود را آغاز کرد.

دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد:

1. دوره نخست ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷
2. دوره دوم ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷
3. دوره سوم ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳
4. دوره چهارم از ۱۳۸۴ تاکنون

دوره نخست ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷

بورس اوراق بهادار از پانزدهم بهمن سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انجام چند معامله روی سهام بانک «توسعه صنعتی و معدنی» آغاز کرد. در پی آن، «شرکت نفت پارس»، «اوراق قرضه دولتی»، «اسناد خزانه»، «اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی» و «اوراق قرضه عباس‌آباد» به بورس تهران راه یافتند. در این دوره، گسترش فعالیت بازار بورس اوراق بهادار بیشتر مرهون قوانین و مقررات دولتی بود که از بین آنها می‌توان موارد زیر را معرفی کرد:

تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحدهای تولیدی در اردیبهشت که به‌موجب آن موسسات خصوصی و دولتی موظف شدند به ترتیب ۴۹ درصد و ۹۴ درصد سهام خود را در آن عرضه کنند.
تصویب قانون معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۵۴
این مطلب را حتما بخوانید: هر آنچه می‌خواهید از بورس بدانید (قسمت اول)
طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران، تعداد شرکت‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۶.۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافتند. همچنین، ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۳۴ میلیارد ریال طی سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.

دوره دوم ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷

در سال‌های پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونی‌های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز برگرفت. نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک‌ها در تاریخ ۱۳۵۸/۳/۱۷ توسط شورای انقلاب بود که به‌موجب آن بانک‌های تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد، شرکت‌های بیمه نیز در یکدیگر ادغام شده و به مالکیت دولتی درآمدند. تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیرماه سال ۱۳۵۸ باعث شد تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند، به‌گونه‌ای که تعداد آن‌ها از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت. حجم معاملات سهام در این دوره از ۲/۳۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ به ۹/۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۶۷ کاهش یافت و میانگین نسبت حجم معاملات سهام به GDP به کمترین میزان در دوران فعالیت بورس رسید که از مهم‌ترین دلایل آن شرایط جنگی و روشن نبودن خطوط کلی اقتصاد کشور بود. بدین ترتیب در طی این سال‌ها، بورس اوراق بهادار تهران دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه یافت.

دوره سوم ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳

با پایان یافتن جنگ، در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تجدید فعالیت بازار بورس اوراق بهادار تهران به‌ عنوان زمینه‌ای برای اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس، سیاست‌گذاران در نظر داشتند که بورس اوراق بهادار با انتقال پاره‌ای از وظایف مانند تصدی‌های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس‌اندازی پراکنده و هدایت آن به‌سوی مصارف سرمایه‌گذاری در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثربخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد. در هر حال، گرایش سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی به استفاده از سازوکار بورس، باعث افزایش چشمگیر تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت؛ به‌گونه‌ای که حجم معاملات از ۹/۹ میلیارد ریال سال ۱۳۶۷ به ۱۰۴/۲۰۲ میلیارد ریال در پایان سال ۱۳۸۳ رسید و تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۴۲۲ شرکت افزایش یافت.

دولت در این دوره، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات را در راستای گسترش بازار بورس اوراق بهادار وضع کرد که تأثیر بسزایی در افزایش حجم معاملات داشت. مثلا:

تبصره ۳۵ قانون بودجه سال ۱۳۷۸ کل کشور که در آن به وظیفه دولت نسبت به تعیین تکلیف همه شرکت‌های بخش دولتی از راه ادغام، واگذاری و فروش سهام به بخش‌های خصوصی و تعاونی اشاره شد.
ماده ۹۴ قانون برنامه سوم توسعه ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ که بر اساس آن شورای بورس موظف شد تا کارهای لازم را برای ایجاد شبکه رایانه‌ای بازار سرمایه ایران به‌منظور انجام گرفتن دادوستد الکترونیک اوراق بهادار در سطوح ملی و پوشش دادن خدمات اطلاع‌رسانی در سطح ملی و بین‌المللی انجام دهد. همچنین بر اساس ماده ۹۵ برنامه سوم توسعه، شورای بورس مجاز شد تا دست به راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای در سطح کشور بزند و راهکارهای لازم را برای قابل معامله شدن دیگر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار فراهم نماید.
از سال ۱۳۶۹ محاسبه بهای سهام در بورس اوراق بهادار تهران آغاز شد که مقدار آن از ۴۷۲ واحد در سال ۱۳۷۰ به ۱۲.۱۱۳ واحد در سال ۱۳۸۳ رسید.

دوره چهارم (از سال ۱۳۸۴ تاکنون)

در سال ۱۳۸۴، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار – در ادامه حرکت نیمه دوم سال ۱۳۸۳ – همچنان به دلیل رویدادهای مختلف داخلی، خارجی و افزایش بی‌رویه شاخص‌ها در سال‌های قبل، روندی کاهشی داشتند. این روند کاهشی، به‌جز دوره کوتاهی که در آذر ماه اتفاق افتاد تا پایان سال قابل ملاحظه بود.
به‌‌ هرحال از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث شد تا روند کاهش معیارهای فعالیت بورس، کند شود. در حالی ‌که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹.۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰.۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان همان سال ۹.۸۲۱ واحد را تجربه کرد. با توجه به اقدامات مؤثر انجام شده در ۱۳۸۴ کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید؛ به نحوی که ارزش معاملات سهام و حق تقدم در سال ۱۳۸۴ در حدود ۵۶.۵۲۹ میلیارد ریال و در سال ۱۳۸۵ معادل ۵۵.۶۴۵ میلیارد ریال ارزیابی شد. تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به بازاربورس اوراق بهادار ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت. بازار بورس اوراق بهادار تهران (شرکت سهامی عام) به‌موجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مصوب آذرماه ۱۳۸۴ تأسیس شده است.

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است
اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که یا موقعیت مالکیت فرد را در شرکت‌هایی که به‌طور عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام) نشان می‌دهد؛ یا نشان‌دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک‌ نهاد دولتی یا شرکت است‌ (اوراق مشارکت)؛ یا نماینده حقوق مالکیتی است که به‌صورت اختیار خرید یا فروش نمایش داده می‌شود. در واقع اوراق بهادار ابه هر شکلی – سهام، اوراق قرضه و مشارکت یا اختیار معامله – که باشد، نوعی ارزش مالی را به نمایش می‌گذارد. در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام، متداول‌ترین ورقه بهادار محسوب می‌شود.

تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و بازاربورس اوراق بهادار تقاضا صورت می‌گیرد. در بازار بورس اوراق بهادار، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با سرمایه کوچک خود، در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس سرمایه‌گذاری کند. سرمایه‌گذاران بورس، برای خرید و فروش سهام باید این کار را از طریق شرکت‌های بورسی انجام دهند. افرادی که در بازار بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند، معمولا از دو راه کلی سود کسب می‌کنند:

از محل افزایش قیمت سهام خریداری‌ شده
مثلاً اگر سهام شرکت «الف» در زمان خرید ۲۰۰ تومان باشد و سرمایه‌گذار بتواند این سهم را به قیمتی بیش از مبلغ خرید بفروشد، از این معامله یا سرمایه‌گذاری، سود کرده است. به این روش، کسب عایدی سرمایه نیز گفته می‌شود.

از محل سود خود شرکت
این روش کسب سود، متأثر از سیاست‌هایی است که مدیران شرکت‌های بورسی و فرابورسی برای تقسیم سود اتخاذ می‌کنند؛ یعنی درصدی از سود خالص سالانه را بین سهامداران بازاربورس اوراق بهادار تقسیم می‌کنند.

منظور از کد بورسی یا کد سهامداری چیست؟
اولین گام برای خرید و فروش سهام در بازار بورس اوراق بهادار، دریافت کد بورسی است. کد بورسی، شناسه‌ای واحد است که شامل سه حرف اول نام خانوادگی و یک عدد‌ پنج‌رقمی می‌شود. مثلا کد بورسی شخصی با نام خانوادگی ابراهیمی، شبیه کد زیر خواهد بود: « ابر ۱۲۳۴۵»

اهداف کلان در بازار بورس اوراق بهادار

• ارتقای سهم بازار بازاربورس اوراق بهادار سرمایه در تأمین مالی فعالیت‌های مولد اقتصادی
• به‌ کارگیری مقررات و رویه‌های مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
• تعمیق و گسترش بازار با بهره‌گیری از فناوری و فرایندهای به‌روز و کارآمد
• توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری و سهامداری در کشور
• توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
• رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاری‌ها و تعاملات با ذی‌نفعان
• توسعه مستمر دارایی‌های فکری و سرمایه انسانی شرکت

ساعت انجام معامله در بازار بورس

معاملات سهام بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته – به‌ جز روزهای تعطیل عمومی – از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می‌شود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه به شمار می‌رود، قابل انجام است. دارندگان سهام نمی‌توانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر «تالار حافظ» که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت‌های کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شده‌اند. سهامداران می‌توانند با مراجعه به آن‌ها از تسهیلات مستقر در این تالارها استفاده کنند؛ امکاناتی مانند سیستم‌های نمایشگر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی پیش‌بینی شده. یادآوری می‌شود که خرید و فروش اوراق بهادار نیازمند حضور سهامداران در تالارها نیست و آنها می‌توانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ است.

بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه به انواعی از بازارهای مالی بازاربورس اوراق بهادار یا Financial Market می‌گویند که به پل ارتباطی میان خریداران و فروشندگان اوراق بهادار تبدیل می‌شوند. این بازار را معمولاً با نام بازار بورس اوراق بهادار می‌شناسند. سرمایه مورد نیاز شرکت‌ها و سازمان‌ها و بودجه لازم برای راه‌اندازی، تکمیل یا توسعه پروژه‌های مختلف دولت را می‌توان به‌ واسطه سرمایه‌گذاری‌های میان مدت و بلند مدت (یک سال یا بیشتر) در بازار بورس تأمین کرد.

بازار سرمایه چیست

در تعریف بازار سرمايه بازاری برای سرمایه گذاری های بلندمدت است.در واقع خریداران و فروشندگان در بازار سرمايه مشغول تبادل و معامله دارایی هایی مانند سهام و اوراق قرضه هستند. وجه مشترک این دارایی ها، سررسید بیشتر از یک سال آن هاست.
بازار سرمايه در ایران با نام بازار بورس نیز شناخته می شود. بازاری که کارکرد اصلی آن، خرید و فروش سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است.
بزرگترین محصولات بازار سرمايه یا ابزارهای قابل معامله در آن سهام و اوراق قرضه هستند.

انواع بازار سرمایه کدام است؟

همانطور که گفته شد در بازارهای سرمایه به خرید و فروش دارایی هایی با سررسید بیشتر از یک سال پرداخته می شود. شرکت ها، سازمان ها و سرمایه گذاران حقیقی اصلی ترین معامله کنندگان در بازار سرمایه هستند.
به صورت کلی بازار سرمايه به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود.
این تقسیم بندی بازار سرمايه بر اساس زمان سررسید اوراق بدهی بوده که در ادامه آن را بررسی خواهیم کرد.

بازار اولیه

بازار اولیه بازاری است که ناشران و شرکت ها، اوراق مشارکت و سهام خودرا برای اولین بار در آن عرضه عمومی می کنند. از مزایای عرضه در بازار اولیه، کسب نقدینگی مورد نیاز شرکت بدون استقراض و وام است.
زمانی که عرضه اولیه سهام شرکتی را خرید می کنید، شما در بازار اولیه شرکت کرده اید.

بازار ثانویه

پس از اتمام عرضه اولیه عمومی، معاملات در بازار ثانویه انجام می پذیرد. وقتی شما اقدام به خرید و فروش سهام شرکتی می کنید، در بازار ثانویه معامله انجام داده اید. نوسانات قیمت در این بازار بالاست ولی درعوض با نقدشوندگی مناسبی نیز روبروست. فعالیت در این بازار نیازمند تخصص و مهارت بالاست.

معاملات توسط چه کسانی انجام می شود؟ معاملات در این بازار ها بین اشخاص حقیقی و حقوقی انجام میگیرد و هیچ محدودیتی در خرید و فروش برای اشخاص وجود ندارد.

ویژگی‌های بازار سرمایه چیست؟

شاید برای شما هم سوال باشد که مزایای بازار سرمايه چیست؟حال که با تعریف بازار سرمايه و انواع آن آشنا شدیم، بهتر است مهم ترین ویژگی ها و کارکرد های بازار سرمايه را نیز بشناسیم:

مقاله پیشنهادی : بازار مالی چیست و انواع آن کدام است؟

تشکیل سرمایه

یکی از مهم ترین کارکردهای بازار سرمايه، هدایت نقدینگی و سرمایه های بلا استفاده به سمت بخش تولید اقتصاد است. شرکت ها از طریق بازار سرمايه می توانند اقثدام به تامین مالی برای گسترش و نوسازی خطوط تولید خود کنند.

دسترسی آسان

امروزه تمام سرمایه گذاران نیاز به بازاربورس اوراق بهادار بازارهایی با کارکرد های متفاوت از گذشته و دسترسی آسان تر دارند. به عنوان مثال فرض کنید که شما برای سرمایه گذاری قصد خرید اتومبیل دارید. حتما می دانید که شما باید زمان زیادی را صرف پیداکردن اتومبیل مناسب خود کرده و بعد از آن هم مراحل طولانی و وقت گیر نقل و انتقال را طی کنید. اما بازار سرمایه می تواند در کوتاه ترین زمان ممکن، سرمایه گذاری شما را آسان کند.

رشد اقتصادی

با تسهیل فرایند تامین مالی و خرید و فروش، شرکت ها در زمان کمتر و راه های آسان تر می توانند سرمایه مورد نیاز خودرا فراهم کرده و اقدام به سرمایه گذاری آن در طرح های مورد نظر کنند. به همین دلیل است که بازار سرمایه در هر کشوری، یکی از اصلی ترین بخش های اقتصادی آن کشور است. مهم ترین هدف بازارهای سرمایه رشد اقتصادی و کمک به تولید در شرکت ها است.

نقد شوندگی سرمایه

یکی از ویژگی های مهم بازار سرمایه، نقدشوندگی آن مخصوصا در قسمت سهام است. شما به راحتی می توانید به طور روزانه سهام مورد نظر خودرا خرید و فروش کنید.

تنظیم قیمت ها

یکی دیگر از کارکرد های بازار سرمایه، متناسب سازی قیمت ها است. قیمت یک سهم می تواند به واسطه اخبار خوب وبد، اتفاقات سیاسی و طبیعی و یا فروش و قرار دادهای بزرگ به سرعت تنظیم شود.
در عین حال، قیمت اوراق قرضه نیز به دلیل عرضه و تقاضا می توانند نوسان داشته و به طور موثرتری پاسخ دهند. به عنوان مثال، اوراق قرضه معمولاً به عنوان سرمایه گذاری مطمئن تری دیده می شوند، بنابراین معمولاً توسط سرمایه گذاران در دوران رکود اقتصادی بازاربورس اوراق بهادار ترجیح داده می شوند.

شفافیت اطلاعاتی

در بازار سرمایه به واسطه قوانین پذیرش شرکت ها در بورس، این شرکت ها موظفند که اطلاعات مالی و تولیدات خودرا همواره و به روز منتشر کنند.

ویژگی‌های یک بازار سرمایه پر بازده چیست؟

یک بازار سرمایه پربازده باید دارای کارایی و شفافیت اطلاعاتی، مستقل بودن نهادهای نظارتی، فراگیری، عضویت شرکت های بزرگ، نقدشوندگی باشد.

اهمیت بازار سرمایه در اقتصاد چیست؟

همانطور که گفته شد یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی هرکشور، بازار سرمایه است.
بازار سرمایه نقش پررنگی در به کار اندازی پس اندازها و هدایت سرمایه به بخش تولید دارد.
بازار سرمایه به‌عنوان واسطه‌ای بین پس‌انداز‌کننده‌ها و سرمایه‌گذارها به کار می‌رود. پس‌انداز‌کننده‌ها افرادی هستند که سرمایه را قرض می‌دهند و سرمایه‌گذارها هم افراد یا شرکت‌هایی هستند که این بودجه را قرض می‌گیرند. سرمایه‌هایی که از طرف افراد و واسطه‌های مالی به بازار سرمایه جریان پیدا می‌کنند، توسط شرکت‌های تجاری، صنایع و دولت جذب می‌شوند. در نتیجه بازار سرمایه، حرکت جریان سرمایه را به‌منظور استفاده‌ی بهینه و افزایش درآمد ملی تسهیل می‌کند.
به طور کلی در بازار سرمایه از 2 طریق این تامین مالی انجام می پذیرد. از طریق عرضه سهام خود یا زیرمجموعه های شرکت و یا انتشار اوراق قرضه.

تفاوت بین بازار سرمایه بازاربورس اوراق بهادار و بازار پول چیست؟

نباید معنی پول و سرمایه را با بازار سرمایه و بازار پول اشتباه بگیریم. مهم ترین تفاوت های بازار سرمایه و بازار پول در جدول زیر آورده شده است:

مقاله پیشنهادی : بازار پول چیست؟

تاریخچه بازار سرمایه در ایران

• نخستین گام برای تاسیس بورس در ایران در سال ۱۳۱۵ برداشته شد. یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی، جهت تنظیم مقررات قانونی ناظر بر فعالیت بورس، در این سال به ایران سفر کردند. با آغاز جنگ جهانی دوم در سال ۱۳۱۸، مطالعات این افراد متوقف شد.
• در سال ۱۳۳۳، پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، ماموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی آن‌زمان، محول شد.
• در سال ۱۳۴۵ قانون معاملات سهام توسط مجلس ایران تصویب شد و بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶، برای اولین بار، فعالیت‌های رسمی خود را آغاز کرد.
• در دهه ۱۳۵۰، رشد اقتصادی افزایش و بازار سرمایه گسترش یافت. در سال ۱۳۶۸، پس از پایان یافتن جنگ ایران و عراق، معاملات در بورس تهران، مجدداً از سر گرفته شد.
• در دهه ۱۳۷۰، شرکت‌های بیشتری در بورس اوراق بهادار پذیرفته شدند و بازار سهام به رشد خود ادامه داد. در سال ۱۳۸۴، قوانین جدیدی بر بازار سرمایه وضع شدند.
ارکان بازار سرمایه در ایران
تا قبل از سال 84، سازمان کارگزاران بورس تنها رکن اجرایی بازار بورس بود. اما پس از آن قوانین و سازوکارهای جدیدی برای ساماندهی و مدیریت بازار بورس تعریف گردید.طبق آخرین قانون بازار بورس اوراق بهادار، معرفی برخی ابزارها و نهادهای بازار سرمایه به شرح زیر است:
• شورای عالی بورس اوراق بهادار
• سازمان بورس و اوراق بهادار
• شرکت بورس اوراق بهادار تهران
• شرکت فرابورس ایران
• شرکت بورس کالای ایران
• شرکت بورس انرژی

ارکان نظارتی بازار سرمایه

قوانین و مقررات بازار‌های سرمایه بین‌المللی همواره توسط ارکان نظارتی وضع می شود. در ایران نیز با توجه به بزرگ تر شدن و فراگیرشدن بازار بورس یا همان بازار سرمایه، نیاز به ابزار و ارکان های نظارتی در این بازار نیز بیشتر حس شد. به همین جهت ارکان نظارتی نیز برای نظارت بر معاملات تا شفافیت های اطلاعاتی و عملکرد سازمان ها نیز تعریف گردید. قوانین و مقررات بازار سرمایه در ایران نیز در همین ارکان شکل میگیرد.
به میزانی که نظارت بر بازار قوی‌تر باشد، بازار سرمایه سلامت‌تر خواهد بود. از آذر ماه سال 1384 در ایران با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار، ارکان نظارتی بازار دگرگون شدند. طبق این قانون، سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد شد تا تحت نظر شورای عالی بورس، بر تنظیم، تدوین و اجرای قوانین، نظارت داشته باشد.

شورای عالی بورس اوراق بهادار

شورای عالی بورس اوراق بهادار در رأس ارکان بازار سرمایه قرار دارد. این شورا به عنوان بالاترین و مهمترین رکن، اتخاذ کلیه تصمیم‌های مهم و اساسی بازار را بر عهده دارد.

سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس اوراق بهادار (سبا) تحت نظارت شورای عالی بورس، به اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و سایر وظایف تعیین‌ شده در قانون می‌پردازد. در واقع، دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار، ارکان ناظر بازار سرمایه هستند. این سازمان یک موسسه عمومی غیردولتی با شخصیت حقوقی و مالی مستقل است.
برخی ارکان نظارتی و حقوقی دیگری برای نظارت بر پولشویی و دعاوی حقوقی نیز در بازار سرمایه تشکیل شده که وظیفه نظارتی در بازار سرمایه را نیز به دوش می کشند.

سخن پایانی

بازار سرمایه نقش بسازایی در اقتصاد هرکشور دارد. شرکت ها می توانند از طریق این بازار اقدام به تامین مالی و فراهم آوردن منابع موردنیاز خود کرده و سرمایه گذاران نیز می توانند با شناسایی موقعیت های جذاب سرمایه گذاری در این بازار شرکت کنند.