نحوه محاسبه شاخص داو جونز

فایل اکسل نهایی پس از استخراج داده‌های مربوط به سهام و شاخص کل

چیستی شاخص

شاخص INDEX در کل، به معنای نمودار یا نشان دهنده، یا نماینده میباشد . شاخص وسیله ای برای اندازه گیری و مقایسه پدیده ها است و کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می باشد که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند؛ بر مبنای آن میتوان ، تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره ، بررسی نمود . محاسبه شاخص برای هر صنعت، شرکت یا گروهی امکان پذیر است و می توان آن را محاسبه نمود .

برای محاسبه شاخص، یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پساز تقسیم ارزش جاری، بر ارزش مبنا ( ارزش سال پایه(، آن را در عدد ۱۰۰ ضرب می کنیم . عدد بدست آمده، شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می دهد .در هر بازار بورس اوراق بهاداری، میتوان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود . در تمام بورس های دنیا نیز، شاخص های زیادی برای گروهها و شرکتهای مختلف محاسبه می شود

بازار سهام امریکا شاخص داو جونز تغییرات ۳۰ شرکت صنعتی ۲۰ شرکت حمل و نقل و ۱۵ شرکت خدماتی را نشان میدهد ویا شاخص نزدک تغییرات سهام خارج از بورس را نشان می دهد در بورس اوراق بهادار تهران نیز، شاخص های زیادی محاسبه می گردد، که هر شخص یا گروهی بنا به نیاز خود از آنها استفاده میکند .

شاخص کل قیمت (TEPIX )

شاخص کل قیمت ، که مخفف کلمه TEHRAN PRICE INDEX می باشد، یکی از اصلی ترین شاخصهایبورس اوراق بهادار تهران است که روش محاسبه آن بر اساس فرمول زیر (فرمول لاسپیرز) انجام می‌گیرد

ارزش جاری بازار*تعداد سهام منتشره تقسیم بر ارزش سال پایه سهام*تعدادسهام درسال پایه * عدد۱۰۰

در بورس تهران برای سه گروه محاسبه می شودکه عبارتند از:

شاخص قیمت کل بازار : که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده تاثیر داده میشود

شاخص قیمت تالار اصلی: که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده می شود .

شاخص قیمت تالار فرعی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده می شود .

موزون بودن : بدین معنا که، چون در محاسبه آن، ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب میگردد ، پس تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشر شده شرکتها ، در شاخص تاثیر گذار است . یعنی هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بیشتر باشد، تغییرات قیمت سهم مورد نظر تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهد گذاشت

جامع بودن : این شاخص، به لحاظ اینکه بر اساس تغییرات سهام تمام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ، محاسبه میگردد، لذا خصوصیت جامع بودن را داراست .

در دسترس بودن : شاخص کل قیمت ، به لحاظ اینکه بصورت لحظه ای توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختیار افراد قرار می گیرد، لذا دارای خصوصیت در دسترس بودن میباشد .

موارد تعدیل شاخص کل قیمت

شاخص کل قیمت در موارد زیر تعدیل میگردد و در حقیقت تغییرات ناشی از موارد زیر در مقدار شاخص اثری ندارد .

ورود و خروج شرکتها : به هنگام ورود و خروج شرکتها ، به دلیل افزایش یا کاهش ارزش جاری سهام، اصولا ارزش پایه سهام تعدیل می گردد ، تا تغییری در عدد شاخص حاصل نشود . به عبارتی با افزایش صورت کسر در مخرج آن تغییری می دهند، تا حاصل تقسیم صورت بر مخرج تغییر نکند

افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران :

به علت اینکه با افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران ، ارزش جاری سهام افزایش می یابد، لذا، در این موارد نیز ،ارزش پایه سهام ، باید به گونه ای تعدیل گردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نگردد

ادغام شرکتها : در صورت ادغام دو یا چند شرکت، در هم، نیز می بایست در ارزش پایه سهام تغییر داده شود ، تا عدد شاخص تغییری نکند .

ولی در برخی موارد نیازی به تعدیل شاخص نمی باشد که این موارد عبارتند از :

افزایش سرمایه از محل اندوخته : زیرا در این حالت، همان مبلغ اندوخته که متعلق به سهامداران بوده، بصورت سهام جدید به آنها داده میشود، پس تغییری در حقوق صاحبان سرمایه اتفاق نیفتاده ، لذا در این حالت نیازی به تعدیل شاخص نیست . تجزیه و تجمیع سهام : در این حالت نیز تنها تعداد سهام منتشره تغییر یافته و چون به تناسب ان قیمت سهم نیز تغییر می یابد، لذا نیازی به تعدیل شاخصنیست . البته لازم به ذکر است که در ایران عملا اینکار امکان پذیر نیست و ارزش اسمی هر سهم بطور ثابت ۱۰۰۰ ریال می‌باشد.

پرداخت سود نقدی : در این حالت نیز چون اصولا به تناسب پرداخت سود نقدی ، قیمت سهام نیز،کاهش می یابد، لذا نیازی به تعدیل عدد شاخص نیست .

شاخص بازده نقدی

از تفاضل منطقی شاخص قیمت و بازده نقدی از شاخص قیمت بدست می آید و نشان دهنده تغییرات بازده نقدی سهام می باشد .

فرمول محاسبه آن، همانند محاسبه شاخص کل می باشد و نشان دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکتهای صنعتی میباشد و برای هر صنعت بطور جداگانه محاسبه میگردد .

فرمول محاسبه آن ، همانند محاسبه شاخص کل می باشد و نشان نحوه محاسبه شاخص داو جونز نحوه محاسبه شاخص داو جونز دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکتهای سرمایه گذاری می باشد.

محاسبه آن همانند فرمول محاسبه شاخص کل قیمت میباشد و برای هر شرکتی بطور جداگانه محاسبه میگردد . برای محاسبه آن شاخص هر شرکتی را در بدو ورود ۱۰۰ تعیین نموده اند.

نحوه محاسبه شاخص داو جونز

در ویدیوها و مقالات گذشته در مورد انواع روش‌های تحلیل سهام صحبت کردیم. همچنین دانستیم که یکی از ابزارهای مهم و کاردبردی برای ارزیابی ریسک و بازده سبد سهام، ضریب بتا است. سوالاتی از قبیل :

ضریب بتا چیست؟!
ضریب بتا چه کاربردی در بازار سرمایه دارد؟!
چطور می‌توان ریسک سبد سهام را با استفاده از ضریب بتا کاهش داد؟!
سهام تدافعی و سهام تهاجمی به چه معناست؟!
ضریب بتای صفر و منفی چه تفسیری دارد؟!

در مقاله “کاربرد ضریب بتا” پاسخ داده شد…

در یک تعریف ساده می‌توان گفت که ضریب بتا میزان نوسان‌پذیری یک شاخص نسبت به شاخص دیگر را بررسی می‌نماید. در بازار بورس اوراق بهادار معمولا (و نه همیشه) ضریب بتا را برای یک سهم نسبت به شاخص کل اندازه‌گیری می‌کنند. در این مقاله قصد داریم مراحل محاسبه ضریب بتا را گام به گام پیش برویم.

استخراج داده‌ها

برای محاسبه ضریب بتای یک سهم در مقایسه با شاخص کل لازم است که اطلاعات قیمت نماد مورد نظر و همچنین اطلاعات تاریخچه شاخص کل را استخراج نمایید. ابتدا با مراجعه به سایت tsetmc.com در قسمت جستجوی نماد، نماد مورد نظر را پیدا کرده و صفحه مربوط به آن را باز می‌کنیم. در این جا قصد داریم شاخص بتا را برای نماد پارس (شرکت پتروشیمی پارس) محاسبه کنیم.

نحوه جستجوی نماد در سایت tsetmc

سپس در صفحه باز شده بر روی لینک تهیه خروجی کلیک می‌کنیم تا اطلاعات قیمت سهام مورد نظر که در اینجا پارس است، در یک فایل اکسل دانلود شود.

صفحه نماد شرکت پتروشیمی پارس

پس از باز کردن فایل اکسل، اطلاعات مربوط به ستون قیمت پایانی که با Close نمایش داده شده و همچنین اطلاعات مربوط به تاریخ میلادی را در یک فایل اکسل دیگر که باز کرده‌ایم کپی می‌کنیم.

استخراج داده‌های مربوط به سهام شرکت پتروشیمی پارس

حالا نوبت به استخراج اطلاعات شاخص کل است. برای این کار کافی است به سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران مراجعه کرده و این لینک را باز کنید. سپس نام شاخص مورد نظر (شاخص کل) را انتخاب کرده و بازه زمانی را نیز مشخص می‌کنیم. در این جا چون اطلاعات نماد پارس از تاریخ بیستم تیر ماه ۹۷ و پس از عرضه اولیه آن در دسترس است بازه زمانی را نیز از همین تاریخ شروع می‌کنیم. با کلیک بر روی گزینه excel اطلاعات مورد نظر دانلود خواهد شد.

استخراج داده‌های مربوط به شاخص کل از سایت fipiran

پس از کپی کردن ستون مربوط به شاخص کل (value) و تاریخ شمسی آن در فایلی که باز کرده بودیم، مرحله استخراج داده‌ها به پایان رسیده است. توجه کنید که در حال حاضر ستون close مربوط به قیمت پایانی نماد پارس و ستون value مربوط به شاخص کل است و دو ستون کنار هر کدام به ترتیب تاریخ میلادی و تاریخ شمسی اطلاعات را نمایش می‌دهند. فایل اکسلی که باز کرده بودیم در نهایت به صورت زیر درخواهد آمد :

فایل اکسل نهایی پس از استخراج داده‌های مربوط به سهام و شاخص کل

همگام‌سازی

پس از استخراج اطلاعات مربوط به قیمت سهام و شاخص کل می‌بایست این اطلاعات همگام‌سازی شوند. در بعضی روزها ممکن است به دلایلی اعم از بسته بودن نماد، برگزاری مجامع و … اطلاعات مربوط به یکی از ستون‌ها یعنی قیمت سهام یا شاخص کل موجود نباشد. پس لازم است که برای هر روز صحت تاریخ این اطلاعات بررسی شود. مثلا در تصویر بالا اطلاعات مربوط به قیمت سهام در تاریخ ۱۵ آبان (۶ نوامبر) برای قیمت سهام وجود دارد اما برای شاخص کل این اطلاعات در دسترس نیست. پس لازم است اطلاعات مربوط به نحوه محاسبه شاخص داو جونز شاخص را به صورت دستی وارد کنیم و یا به صورت ساده‌تر اطلاعات مربوط به قیمت سهام در این تاریخ را حذف نماییم.

نکته مهم : به جز زمان‌های بسته بودن نماد سهام، می‌بایست داده‌های مربوط به پرداخت سودنقدی و افزایش سرمایه نیز همگام‌سازی شوند. (اصطلاحا می‌بایست از داده‌های تعدیل‌شده استفاده شود.)

در این جا داده‌های مربوط به ۶ روز اول معاملاتی پتروشیمی پارس که قبل از پرداخت سود نقدی بوده است به علت مذکور حذف شد.

برای انجام ادامه محاسبات اطلاعات مربوط به ۷۷ روز کاری اخیر همگام‌سازی شدند. هرچه تعداد روزهای مربوطه بیشتر باشد، محاسبه ضریب بتا به صورت دقیق‌تر انجام خواهد نحوه محاسبه شاخص داو جونز شد.

بازدهی روزانه نماد و شاخص کل

پس از آن که اطلاعات روزانه مربوط به قیمت پایانی سهام مورد نظر و شاخص کل را استخراج کردیم، نوبت به محاسبه ضریب بتا می‌رسد. پیش از محاسبه ضریب بتا لازم است بازدهی شاخص کل و بازدهی قیمت سهام را نسبت به روز قبل محاسبه نماییم.

برای این‌کار فرمول بازدهی را یک بار برای سهام پتروشیمی پارس در ردیف E و بار دیگر برای شاخص کل در ردیف F وارد می‌کنیم.

محاسبه بازدهی روزانه سهام در ستون E فایل اکسل محاسبه بازدهی روزانه شاخص کل در ستون F فایل اکسل

محاسبه ضریب بتا

در مقاله کاربرد ضریب بتا خواندیم که این پارامتر با تقسیم کوواریانس شاخص کل و قیمت سهام بر واریانس شاخص کل (طبق رابطه زیر) به دست می‌آید:

لذا کافی است در فایل اکسل خودمان توابع مربوط به کوواریانس و واریانس را به صورت زیر نوشته و آن‌ها را بر یکدیگر تقسیم نماییم.

با نوشتن فرمول گفته شده نحوه محاسبه شاخص داو جونز در یکی از خانه‌های فایل اکسل به صورت زیر، ضریب بتای سهام شرکت پتروشیمی پارس ۱.۲۷۷ به دست می‌آید. لذا می‌توان نتیجه گرفت که سهام این شرکت یک سهام تهاجمی است و خرید و فروش آن نسبت به شاخص کل ریسک پایینی ندارد.

نوشتن فرمول نهایی ضریب بتا در فایل اکسل

چکیده مطلب:

در این مقاله سعی کردیم مراحل محاسبه ضریب بتا را گام به گام پیش برویم. چهار مرحله اصلی استخراج داده‌ها، همگام‌سازی، محاسبه بازدهی روزانه نماد و شاخص کل و نهایتا محاسبه ضریب بتا به طور کامل و مفصل آموزش داده شد. در مقاله “کاربرد ضریب بتا” در مورد تفسیر این پارامتر بحث کردیم و دریافتیم که سهام تدافعی و سهام تهاجمی به چه معناست. ممکن است بعضی نرم‌افزارها و یا سایت‌ها به صورت پیوسته ضریب بتا را محاسبه کرده و در اختیار کاربران خود قرار دهند. جدای از این که تجربه به ما نشان داده بسیاری از این پایگاه‌ها محاسبات دقیقی ندارند، از نظر ما لازم است شما به عنوان فعال بازار سرمایه خودتان هم توانایی انجام این محاسبات را داشته باشید.

نحوه محاسبه شاخص داو جونز

در كل، به معناي نمودار يا نشان دهنده، يا نماينده ميباشد . ، (INDEX) كلمه شاخص ، كميتي است كه نماينده چند متغير همگن مي باشد و وسيله اي براي اندازه گيري و مقايسه پديده هايي است كه داراي ماهيت و خاصيت مشخصي هستند ، كه بر مبناي آن ميتوان ، تغييرات ايجاد شده در متغيرهاي معيني را در طول يك دوره ، بررسي نمود.

محاسبه شاخص براي هر شركت ، صنعت يا گروه يا دسته ، امكان پذير است و مي توان آن را محاسبه نمود . براي محاسبه شاخص ، يك سال را به عنوان سال مبنا يا پايه فرض كرده و پس از تقسيم ارزش جاري ، بر ارزش مبنا ( ارزش سال پايه ) ، آن را در عدد 100 ضرب مي كنيم . عدد بدست آمده ، شاخص آن گروه يا دسته مورد نظر را به ما نشان مي دهد . در هر بازار بورس اوراق بهاداري ، ميتوان بنا بر احتياج و كارايي شاخصهاي زيادي را تعريف و محاسبه نمود . در تمام بورس هاي دنيا نيز ، شاخص هاي زيادي براي گروهها و شركتهاي مختلف محاسبه مي شود . بعنوان مثال تغييرات 30 شركت صنعتي 20 شركت حمل و نقل و ( DOW &JONES) در بازار سهام امريكا شاخص داو جونز تغييرات سهام خارج از بورس را نشان مي دهد ( NASDAQ 15 )شركت خدماتي را نشان ميدهد ويا شاخص نزدك .

ديگر شاخصهاي معروف برخي از بورسهاي دنيا عبارتند از :

بورس نيويورك ۲۵۰ S&P كه براي 250 شركت محاسبه مي شود و ۵۰۰ S&P كه براي 500 شركت محاسبه مي شود . بورس لندن ( FTSE) توكيو (NIKIIE) و ( TOPIX ) آمستردام (AEX ) فرانسه (CAC) و آلمان ( DAX ) مي باشد . كه شاخص هاي -TOPIX-NASDAQ-S&P موزون مي باشند .

در بورس اوراق بهادار تهران نيز ، شاخص هاي زيادي محاسبه مي گردد ، كه هر شخص يا گروهي بنا به نياز خود از آنها استفاده ميكند

.شاخص كل قيمت (TEPIX)

شاخص كل قيمت ، كه مخفف كلمه TEHRAN PRICE INDEX می باشد . يكي از اصلي ترين شاخصهاي بورس اوراق بهادار تهران است كه روش محاسبه آن بر اساس فرمول زير (فرمول لاسپيرز ) انجام ميگيرد .

<( ارزش جاري بازار*تعداد سهام منتشره)تقسيم بر(ارزش پايه سهام*تعداد سهام در سال پايه)>* نحوه محاسبه شاخص داو جونز عدد 100 كه در اين محاسبه سال پايه سال 1369 ميباشد . اين شاخص گوياي آن است كه ارزش كل بازار ، نسبت به سال پايه ، يا همان سال 1369 ، چند برابر شده . فرضا شاخص 12700 نشان مي دهد ، كه ارزش بازار نسبت به سال 1369 كه سال پايه مي باشد ، 127 برابر گرديده است . شاخص كل قيمت ، در بورس تهران براي سه گروه محاسبه مي شود كه عبارتند از:

۱ - شاخص قيمت كل بازار : كه در محاسبه آن قيمت سهام تمام شركتهاي معامله شده تاثير داده ميشود .

۲ - شاخص قيمت تالار اصلي : كه در محاسبه آن فقط قيمت سهام شركتهاي معامله شده در تابلو اصلي تاثير داده ميشود .

۳ - شاخص قيمت تالار فرعي : كه در محاسبه آن فقط قيمت سهام شركتهاي معامله شده در تابلوي فرعي تاثير داده ميشود .

ويژگيهاي شاخص كل قيمت عبارتند از :

۱ - موزون بودن : بدين معنا كه ، چون در محاسبه آن ، ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب ميگردد ، پس تغييرات قيمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشر شده شركتها ، در شاخص تاثير گذار است . يعني هر چقدر تعداد سهام منتشره شركت بيشتر باشد ، تغييرات قيمت سهم مورد نظر تاثير بيشتري بر روي شاخص خواهد گذاشت .

۲ - جامع بودن : اين شاخص، به لحاظ اينكه بر اساس تغييرات سهام تمام شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار ، محاسبه ميگردد ، لذا خصوصيت جامع بودن را داراست .

۳ - در دسترس بودن : شاخص كل قيمت ، به لحاظ اينكه بصورت لحظه اي توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختيار افراد قرار مي گيرد ، لذا داراي خصوصيت در دسترس بودن ميباشد .

موارد تعديل شاخص كل قيمت

شاخص كل قيمت در موارد زير تعديل ميگردد و در حقيقت تغييرات ناشي از موارد زير در مقدار شاخص اثري ندارد.

۱ - ورود و خروج شركتها :به هنگام ورود و خروج شركتها ، به دليل افزايش يا كاهش ارزش جاري سهام ، اصولا ارزش پايه سهام تعديل مي گردد ، تا تغييري در عدد شاخص حاصل نشود . به عبارتي با افزايش صورت كسر در مخرج آن تغييري مي دهند ، تا حاصل تقسيم صورت بر مخرج تغيير نكند .

۲ - افزايش سرمايه از طريق آورده و يا مطالبات سهامداران :

به علت اينكه با افزايش سرمايه از طريق آورده و يا مطالبات سهامداران ، ارزش جاري سهام افزايش مي يابد ، لذا در اين موارد نيز ، ارزش پايه سهام ، بايد به گونه اي تعديل گردد تا تغييري در عدد شاخص حاصل نگردد

۳ - ادغام شركتها : در صورت ادغام دو يا چند شركت ، در هم ، نيز مي بايست در ارزش پايه سهام تغيير داده شود ، تا عدد شاخص تغييري نكند .

ولي در برخي موارد نيازي به تعديل شاخص نمي باشد كه اين موارد عبارتند از :

۱ - افزايش سرمايه از محل اندوخته :زيرا در اين حالت ، همان مبلغ اندوخته كه متعلق به سهامداران بوده ، بصورت سهام جديد به آنها داده ميشود ، پس تغييري در حقوق صاحبان سرمايه اتفاق نيفتاده ، لذا در اين حالت نيازي به تعديل شاخص نيست .

۲ - تجزيه و تجميع سهام : در اين حالت نيز تنها تعداد سهام منتشره تغيير يافته و چون به تناسب ان قيمت سهم نيز تغيير مي يابد ، لذا نيازي به تعديل شاخص نيست . البته لازم به ذكر است كه در ايران عملا اينكار امكان پذير نيست و ارزش اسمي هر سهم بطور ثابت 1000 ريال ميباشد .

۳ - پرداخت سود نقدي : در اين حالت نيز چون اصولا به تناسب پرداخت سود نقدي ، قيمت سهام نيز ، كاهش مي يابد ، لذا نيازي به تعديل عدد شاخص نيست .

ورود قدرتمند بیت کوین به کانال ۲۰۰۰۰ دلاری

در ساعات نخست معاملات روز سه‌شنبه، بازار رمزارزها شاهد رشد بوده و‌ اکثر کوین‌ها در محدوده سبز قرار دارند.

قیمت بیت کوین به‌عنوان بزرگ‌ترین ارز مجازی دنیا از نظر ارزش بازار امروز با بیش‌از ۷ درصد افزایش به ۲۰۲۱۰ دلار رسید.

به گزارش سایت طلا به نقل از رویترز، قیمت بیت کوین در روز سه‌شنبه برای اولین‌بار طی یک هفته گذشته به بالاتر از 20000 دلار رسید‌.

قیمت بیت کوین به‌عنوان بزرگ‌ترین ارز مجازی دنیا از نظر ارزش بازار امروز با بیش‌از 7 درصد افزایش به 20210 دلار رسید. از طرف دیگر، ارزش اتر که وابسته به شبکه بلاک چین اتریوم و دومین ارز مجازی دنیاست هم با 7 درصد افزایش به 1386 دلار رسیده‌است.

ارزش بیشتر ارزهای مجازی برخلاف بازارهای سهام افزایش‌یافته است. سطح قیمت بعدی که برای بیت کوین در نظر گرفته می‌شود 20600 دلار است. از طرف دیگر اتر هم توانسته دوباره به سطح 1300 دلار باز گردد.

ارزش بازار جهانی رمزارزها در حال حاضر ۹۷۲.۱۳ میلیارد دلار است كه ۵.۷۶ درصد رشد را نسبت به روز گذشته نشان می‌دهد.

همچنین حجم کل معاملات در طول ۲۴ ساعت گذشته ۴۹.۱ درصد افزایش یافته و به ۸۵.۷۵ میلیارد دلار رسیده است.

از طرفی، ۵۱.۵۷ میلیون دلار موقعیت شورت در معاملات آتی بیت‌کوین، در طول ۲۴ ساعت گذشته لیکویید شده است.

سایر رمزارزهای مشهور مانند دوج‌کوین، شیبا اینو، ریپل و کاردانو نیز شاهد رشد قیمت بودند.

توقف روند افزایش قیمت دلار و ترس از رکود اقتصاد دنیا تا حدی از قیمت ارزهای مجازی حمایت کرده‌است.

بازار سهام آمریکا دوباره افت کرده‌است. شاخص صنعتی داو جونز ، شاخص نزدک و اس‌پی 500 به‌ترتیب 1.1، 0.6 و 1 درصد کاهش یافته‌اند.

درآمد جهانی از استخراج بیت کوین تا 17.2 میلیون دلار در روز پایین آمده که نتیجه بحران جهانی انرژی است. درآمد استخراج بیت کوین 72 درصد نسبت‌به نوامبر سال گذشته میلادی که برابر با 62 میلیون دلار در روز بود کاهش‌یافته است.

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص بورس

کلمه شاخص به معنای نماگر یا نشانگر و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد‌ شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. سهامداران با استفاده از شاخص‌ها (Index) به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دست پیدا می‌کنند. در این مقاله، مهمترین شاخص های بورسی را به شما معرفی خواهیم کرد.

شاخص بورس چیست؟

یکی از معیارهای سنجش رکود یا رونق بازار، شاخص های بورس هستند. به ‌بیان ‌دیگر، فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند. به ‌صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

در بازار بورس و اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیر شاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص بازده نقدی، شاخص بازده نقدی و قیمت، شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنای و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکت‌های بورس را در برمی‌گیرد. شاخص صنعت شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی شرکت‌های گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود.

به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هر یک شاخص‌های خود را دارند؛ شاخص استخراج کانی‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکت‌های فعال در آن صنعت را نشان می‌دهند.

انواع شاخص های بورس

در ادامه انواع شاخص های بورس را با هم بررسی می‌کنیم.

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد. به ‌عنوان مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است. در نظر داشته باشید که شاخص کل به صورت لحظه‌ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی www.tsetmc.com قابل بررسی و مشاهده است.

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت به این شکل است:

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• D_tعدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر است با Q_ioP_io∑
• P_io قیمت شرکت iام در زمان مبدأ
• Q_io تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

ساده شده فرمول بالا را می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم:

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

بنابراین چنانچه پیشتر گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی‌که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شود. همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است.

هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در ۳ گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه می‌شود. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در آن گروه است.

همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد. گفتنی است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.

شاخص هم وزن

شاخص هم وزن از تاریخ ۵ اسفند ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. این شاخص پس از درخواست فعالان بازار سرمایه مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر، در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگترین شرکت بورس در این شاخص تاثیرگذار است.

شائبه‌ای که همواره از دستوری شدن بازار و بهره‌برداری‌های خاص شاخص کل وجود دارد این است که معاملات هماهنگ شده بلوکی، در سهام‌های بزرگ که بیشترین تاثیر را در شاخص کل دارد، باعث می‌شوند تا کلیت بازار به ‌صورت تصنعی مثبت گزارش شود. در شاخص هم وزن این شائبه وجود ندارد.

شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

شاخص قیمت و بازده نقدی یا شاخص درامد کل، همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به ‌عنوان شاخص کل بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص های‌ بورس است. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است.

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• RD_t پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر است.
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص بازده نقدی TEDIX

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به ‌طور میانگین سود نقدی کمتری را بین سهامداران‌شان تقسیم می‌کنند.

برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی نیاز داریم. فرمول ریاضی این شاخص به صورت زیر است:

شاخص صنعت و شاخص مالی

به صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند.

شاخص صنعت چیست؟ شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند.

از طرفی همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به روش ISIC صورت گرفته شود.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

در مجموع سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شوند. معمولا سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولا در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شوند و… دسته‌بندی‌ شده‌اند. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص بورس وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است. اندازه شرکت‌ها نیز با توجه به ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود. ارزش روز بازار سهام نیز از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد. اگر چه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند، اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌ بار به‌ روزرسانی می‌شود. از جمله این سهام می‌توان به فولاد، فارس، فملی، اخابر و کگل اشاره کرد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

معمولا هر سه ماه یک‌ بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند. سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت برتر، میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل ‌توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به ‌راحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خرید و فروش کنند

تفسیر شاخص های بورس

با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمت‌ها یا بازدهی را نشان می‌دهد، کاهش یا افزایش آن لزوما بیانگر صعود یا نزول قیمت تمامی شرکت‌ها نیست؛ چون ممکن است بخشی از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه باشند اما نزول قیمت تعداد بیشتری از شرکت‌ها یــا شرکت‌هایی با حجم بیشتر، سطــح عمومی قیمت‌ها و در نتیجه میزان شاخص را کاهش دهد.

از طرفی شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان می‌دهند؛ به عبارت دیگر سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده می‌شود.

به طور معمول، میزان شاخص‌ها در تاریخ مبدأ ۱۰۰ در نظر گرفته نحوه محاسبه شاخص داو جونز می‌شود؛ به عنوان نمونه اگر عدد شاخص هشت سال پس از آغاز محاسبه یا همان تاریخ مبدأ برابر ۱۰۰۰ شود، این امر نشان می‌دهد که سطح عمومی قیمت سهام نسبت به تاریخ مبدأ ۱۰ برابر شده است.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، اگر میزان مطلق شاخص کل قیمت ۱۲۰۰۰ اعلام شود، این عدد به‌تنهایی قابل تفسیر نخواهد بود اما اگر مشخص شود که مقدار شاخص در ماه گذشته ۱۰۰۰۰ و در تاریخ مبدأ ۱۰۰ بوده، فعالان بازار سرمایه درمی‌یابند که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها از ماه گذشته ۲۰ درصد و از تاریخ مبدأ ۱۱۹۰۰ درصد افزایش‌یافته است.

کاربرد شاخص های بورس

معمولا یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که سهامداران می‌توانند از طریق شاخص‌ها، به مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت احاطه پیدا کنند؛ به صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

شاخص های بورس دیگر کشورها

در بورس‌های سایر کشورها نیز شاخص‌هایی مورد توجه و بررسی فعالان بازار سرمایه قرار می‌گیرد که مهمترین آن‌ها در جدول زیر آمده است:

نام بازار	کشور	شاخص مهم
بورس نیویورک	امریکا	میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) S&P500 (Standard and Poor’s index)
بورس نزدک	امریکا	نزدک مرکب (NASDAQ Composite) نزدک-۱۰۰ (نحوه محاسبه شاخص داو جونز NASDAQ-100)
بورس لندن	انگلستان	FTSE 100 FTSE 250
بورس Euronext (این بازار با همکاری بازار بورس آمستردام، بازار بورس بروکسل و بورس پاریس)	هلند	AEX BEL 20 CAC 40
بورس توکیو	ژاپن	شاخص نیکی
بورس هنگ‌کنگ	هنگ‌کنگ	Hang Seng Index
بورس شانگهای	چین	SSE Composite SSE 50

سخن آخر

برای سرمایه گذاری در بورس و یا هر بازاری، باید ابتدا وضعیت آن بازار را مورد ارزیابی قرار دهید. شاخص های بورس یکی از ابزارهایی هستند که وضعیت بازار سرمایه را طی دوره‌های قبل و جاری نشان می‌دهند و تحلیل و تفسر آن‌ها، می‌تواند کمک کند بازار را با دقت بیشتری رصد کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری تمام شرکت‌های بورسی نیست و همین‌طور بالعکس. علاوه بر عملکرد شاخص بورس و تفسیر صحیح آن، برای سرمایه‌گذاری یا خرید و فروش سهام، باید به مؤلفه‌های گوناگون دیگری نیز توجه کنید.