آشنایی با مفاهیم بازار بورس
آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم بازار بورس ، ما در این مقاله سعی نموده ایم به تعریف برخی از مفاهیم و اصطلاحات پرکاربرد بورس و بازار سرمایه بپردازیم. بورس به بازاری سازمانیافته اطلاق میشود که قیمتگذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام میپذیرد. در این میان برای ورود به بازار بورس آشنایی با برخی از اصطلاحات و مفاهیم اصلی از قبیل بازار سهام، بازار بدهی، انواع بورس، فرابورس، تفاوت بازارهای فرابورس و دیگر مفاهیم کلیدی این بازار سرمایه لازم و ضروری بنظر می آید.
بورس چیست ؟
بورس به بازاری سازمانیافته اطلاق میشود که قیمتگذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام میپذیرد. بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقهبندی میشود. در بورس کالا، کالا و در بورس اوراق بهادار، سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته میشود.
آشنایی با مفاهیم بازار بورس
بازار سهام چیست ؟
بازار سهام که عموم مردم آن را معادل بورس میدانند محلی است که شرکتهای مختلف سهام خود را در آن عرضه میکنند. در واقع بازاری که در آن سهام یا از طریق مبادله بازارهای منسجم و قانونمند و یا در بازارهای خارج از بورس توزیع شده و مورد معامله قرار میگیرند، بازار سهام گفته میشود. این اصطلاح که با نام بازار بورس نیز شناخته میشود، یکی از حساسترین حوزههای اقتصاد بازار است زیرا بازار سهام اصطلاحات پرکاربرد دربورس به شرکت ها امکان دسترسی به سرمایه و سرمایه گذاران از طریق توزیع بخشی از مالکیت شرکت به همراه پتانسیلی برای محقق کردن درآمدها بر پایه عملکرد آتی خود میبخشد.
به بیان دیگر، هر شرکتی بر اساس نحوه عملکرد و داراییهای خود دارای ارزش متفاوتی است و بر این مبنا ارزشگذاری میشود. سرمایهگذاران نیز بر اساس این ارزشگذاری اقدام به خرید و فروش سهام شرکتها در بورس میکنند.
بازار بدهی چیست ؟
بازار بدهی بازاری میباشد که در آن انواع مختلف اوراق مبتنی بر بدهی که شامل اسناد خزانه دولتی، اوراق قرضه دولتی و غیره، میباشد مبادله می شوند. در واقع این بازار به نوعی مکمل بانک برای تامین مالی است. در این بازار نیازمندان به تامین مالی، شامل شرکتهای بخش خصوصی، شهرداریها و دولت اقدام به عرضه اوراق میکنند. این اوراق عموما دارای سود مشخصی بوده و نسبت به سهام ریسک پایینتری دارند. پشتوانه اوراق منتشرشده میتواند متفاوت باشد و بر مبنای آن سرمایهگذاران مختلف اقدام به خرید اوراق مزبور میکنند.
بورس کالا
در اصطلاح علم اقتصاد، به بازارتشکل یافتهای که در آن کالا یا کالاهای معینی مورد معامله قرار میگیرند بورس کالا گفته میشود. کالاها در بازار بورس به شکل انبوه موجود نیستند تنها نمونههایی از آنها در این مراکز نگهداری میشود. بورسها کالاهای استانداردی را پذیرش میگنند و اشخاص از طریق کارگزاران معاملاتی را انجام میدهند که میتواند به صورت نقدی یا مشتقات مبتنی بر کالا باشد.کالاها در انبارهای تحت نظارت بورسها نگهداری میشود و بورس ناظر بر مبادلات، تسویه و تحویل کالاهاست.عمدهترین کالاهای مورد مبادله در بورسهای کالا عبارتاند از گندم، جو، قهوه، کاکائو، آهن، مس، زغال سنگ، نفت، پنبه، چرم. مواد شیمیایی و مواد خام و کالاهای واسطهای نیز در بورس کالا مورد معامله قرار میگیرند. مهمترین مزیت ناشی از بورس کالا امکان پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز است، بدین ترتیب بازرگانان به کمک بورس کالا میتوانند ریسک خود را در واردات و صادرات کالاها و مواد اولیه به حداقل برسانند. همچنین بورس کالا موجب شفافیت در قیمتگذاری کالاهای پذیرش شده نیز میشود.
بورس اوراق بهادار
اصطلاحات و مفاهیم بازار بورس
بورس اوراق بهادار بازار رسمی و سازمانیافتهٔ سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها و اوراق بهادار تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام میشود. تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت میگیرد. در بورس اوراق بهادار، یک سرمایهگذار میتواند با سرمایه هرچند کوچک خود، در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس سرمایهگذاری نماید. سرمایهگذاران بورس، برای خرید و فروش سهام میبایست این کار را از طریق شرکتهای کارگزاری بورس انجام دهند.
فرابورس چیست ؟
در کنار بورس سهام، بازار مجزایی وجود دارد موسوم به فرابورس (OTC) یا خارج از بورس. داد و ستد خارج از بورس یا به اصطلاح فرابورس (OTC) بهطور مستقیم بین دو طرف بدون هیچ گونه نظارتی از جانب یک بورس انجام میگیرد. فرابورس در مقابل داد و ستد بورسی که در بازارهای سازمان یافته رخ میدهد قرار دارد. یک بورس اوراق بهادار مزایایی همچون تسهیل نقدشوندگی، کاهش ریسک اعتباری در مورد نکول یکی از طرفین معامله، شفافیت و در دسترس بودن قیمت جاری بازار را دارد.
بازارهای فرابورس
فرابورس دارای پنج بازار است
- بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- ابزارهای نوین
- بازار پایه
شرکتها بسته به شرایط پذیرش، عرضه و نوع نقل و انتقالات در این بازارها دستهبندی میشوند. شرکتهای سهامی عام بسته به شرایط پذیرش (میزان بزرگی شرکت، میزان سرمایه اولیه، سهام شناور و …) در بازار اول و دوم دستهبندی میشوند. بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیرهنویسی اوراق بهادار است. سایر اوراق بهادار در دسته بازار ابزارهای نوین نقل وانتقال پیدا میکنند.
بازار اول و دوم و تابلوی اصلی و فرعی
درباره مفاهیم بازار بورس بیشتر بدانیم
سازمان بورس اوراق بهادار تصمیم به طبقه بندی شرکت های پذیرش شده در بازار نمود، که این کار به منظور تفکیک شرکت های نقد شونده و غیر نقد شونده، ایجاد حس رقابت بین مدیران شرکت ها ودر نهایت شفاف سازی وضعیت سهام مختلف برای خریداران و فروشندگان صورت گرفت. شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بر اساس میزان سرمایه ثبت شده، درصد شناوری سهام، میزان شفافیت، سودآوری و …. در دو دسته به نام بازار اول و بازار دوم طبقه بندی می شوند و بازار اول نیز به دو زیرمجموعه با نام تابلوی اصلی و تابلوی فرعی تقسیم شده است.
بورس اوراق بهادار تهران دارای دو بازار اول و دوم میباشد. بازار اول از دو تابلوی اصلی و فرعی تشکیل شدهاست. پذیرش سهام عادی در بورس، صرفاً در یکی از تابلوهای بازار اول یا در بازار دوم صورت میپذیرد.
بازار سوم (بازار عرضه)
بازار عرضه محلی ایمن، شفاف و سودمند برای انجام معاملات عمده اوراق بهاداری است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارد. انجام پذیره نویسی انواع اوراق بهادار از جمله شرکتهای سهامی عام در شرف تاسیس، دیگر ویژگی مهم بازار عرضه به حساب می آید. انجام عرضه در این بازار مستلزم اصطلاحات پرکاربرد دربورس گذارندن فرایند پذیرش نبوده و با انجام تشریفات اداری در فرابورس، امکان پذیر است.
در بازار عرضه فرا بورس بلوکهای سهام شرکتهای سهامی (عام، خاص، تعاونی و …) ،حقتقدم خرید سهام شرکتهای سهامی عام،سهام ناشی از افزایش سرمایۀ شرکتهای سهامی عام،پذیره نویسی سهام و اوراق مشارکت،پذیره نویسی گواهی سپرده سرمایه گذاری بانک ها،املاک و مستغلات ،امتیازبهره برداری وحق ثبت اختراعات در قالب سهام شرکتهای سهامی خاص می تواند مورد معامله قرار بگیرد.
بازارپایه چیست ؟
بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکتهای این بازار فرایند پذیرش را طی نمیکنند و به سه دسته تقسیم میشوند:
- شرکتهایی که درخواست پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی باید در بازار پایه درج شوند.
- شرکتهایی که در بازار بورس ثبت شدهاند، اما شرایط پذیرش ندارند.
- شرکتهایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس، لغو پذیرش میشوند. مقررات ارائه اطلاعات در بازار پایه، به مراتب آسانتر از بازار اول و دوم است و طبعاً ریسک بیشتری نیز در این بازار وجود دارد.
طبق قوانین جدید، شرکتهای این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دستهبندی شدهاند و دامنه نوسان روزانه آنها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
آشنایی با مفاهیم بازار بورس
بازار آتی یا فیوچرز چیست؟
در عمل بازارهایی برای معاملات غیرفیزیکی کالاها تعریف شده است که به بازار فیوچرز یا آتی (futures) و آپشن یا اختیار (options) شهرت دارند. در این بازارها کالاها برای تحویل در آینده معامله میشوند. در این بازارها دو گروه فعالیت میکنند؛ مصرفکنندگان و تولیدکنندگان واقعی در کنار سفتهبازان.
هدف حضور بخش واقعی در بازار آتی است که درآمد یا هزینههای خود را از ریسکهای احتمالی مبری کنند. به این عملیات پوشش ریسک (hedge) گفته میشود که خریدار یا فروشنده یک کالا قیمت معامله یک محصول در آینده را تثبیت میکند. اما گروه دوم موسوم به سفتهبازان از نوسان قیمتها در قراردادهای آتی یا اختیار کسب سود میکنند. بنابراین، بر خلاف بورس کالای فیزیکی، حضور افراد خُرد در بازارهای آتی مرسوم است.
شاخص بورس چیست ؟
شاخصهای بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، میتوان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبههای مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روشهای نموداری روند آینده بورس را پیشبینی کرد. شاخص بورس نیز عددی است که بیانگر وضعیت کلی بورس و روند رشد و یا افت این بازار می باشد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هرکدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می دهد و محاسبه هرکدام از این شاخص ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می گیرد.
سهم شناور در بورس چیست ؟
سهام شناور آن بخش از سهام یک شرکت است که سهامداران آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار میرود در آینده نزدیک قابل معامله باشد. برای مثال اگر شرکت Y سهامدار ۸۰ درصد سهام شرکت ایکس X باشد و از سهامداران راهبردی آن بوده و قصد فروش در کوتاهمدت نداشته باشد، میتوان گفت که سهم شناور شرکت ایکس ۲۰ درصد است.
اصطلاحات و مفاهیم کلیدی بازار بورس
بازار گاوی و خرسی در بورس چیست و از کجا آمده است؟
وقتی بازار صعودی و ارزش سهام رو به رشد باشد، اصطلاحاً میگویند بازار گاوی است. در نقطه مقابل، اگر اوضاع بازار خوب نباشد و رکود بر آن حکمفرما رو به کاهش باشد، بازار سرمایه را اصطلاحاً خرسی مینامند. یکی از دلایل احتمالی این نامگذاری که در منابع مختلف ذکر شده، این است که گاو در هنگام حمله سر خود را پایین گرفته و شاخش را به سمت بالا میگیرد؛ اما خرس در هنگام درگیری ضربههایش را از بالا به پایین میزند.
بورس مجازی چیست؟
بورس مجازی محلی است که یک آموزنده بورس میتواند از طریق پول مجازی به معامله سهام بپردازد. در واقع، سرمایهگذار به جای آنکه با سرمایه واقعی اقدام به آموزش بورس کند میتواند بر اساس قیمتهایی که واقعا در بورس در حال معامله هست، سبد سرمایهگذاری تشکیل دهد ولی پول واقعی پرداخت نکند. به این فضا بورس مجازی گفته میشود و کاربران متعددی از این طریق آموزههای بورسی خود را محک میزنند و پس از کسب تجربیات مجازی اقدام به سرمایهگذاری واقعی میکنند.
نوسان گیری در بورس چیست ؟
به هر نوع فعالیتی اطلاق میشود که منجر به غیرعادی شدن معاملات شده و تغییرات قیمت در بازهای کوتاه، زیاد باشد. نوسانگیران اصطلاحات پرکاربرد دربورس با استفاده از تکنیکهای تابلوخوانی به سهم ورود یا خروج میکنند. معاملات صوری، ایجاد شایعه و سفارشچینی در یک حجم مشخص از مؤلفههایی است که میتوانند سبب نوسانگیری در سهم شوند.
۱۰ اصطلاح پر کاربرد بورس را بشناسید
اگر این روزها اخبار اقتصادی را دنبال کنید بدون شک از رونق بازار سرمایه خبر دارید. در هفتههای اخیر رشد شاخص کل، سهامداران را راضی و بسیاری از افراد را ترغیب کرده که هر طور شده است وارد فضای پرریسک و هیجان بورس شوند. شاید
برای بسیاری از افراد و مشتاقان ورود به بازار سرمایه این سوال پیش آمده باشد که شاخص بورس چیست؟ و نوسانات و کم و زیاد شدن عدد این شاخص چه معنی و چه تاثیری بر تابلوی تالار شیشهای دارد و توجه به شاخص کل چه کمکی به سرمایهگذار یا معاملهگران بورس میکند.
آنچه مسلم است این است که بازار سرمایه همچون هر کسب و کاری نیاز به آموزش دارد. آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از اولویتهایی است که هر سرمایهگذاری باید انجام دهد. مثلا اینکه پرتفوی چیست؟ عرضه اولیه به چه معناست از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایهگذاری مستقیم یا غیرمستقیم در بورس با آنها آشنا بود.
شاخص کل | سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس |
پرتفوی | صندوق سرمایهگذاری متشکل از داراییهای متنوع |
عرضه اولیه | زمانی که سهام یک شرکت برای اولین بار به عموم مردم عرضه میشود |
تحلیل تکنیکال و بنیادی | تحلیل بنیادی: محاسبه ارزش ذاتی هر سهم تحلیل تکنیکال: مطالعه آمارهای فعالیت بازار |
سبدگردانی | چیدمان صحیح داراییها در قالب یک سبد مشخص |
صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF) | مجموعه یا سبدی از داراییهای مالی |
صندوق سرمایهگذاری شاخصی | انطباق پرتفوی سرمایهگذاری با شاخص بازار سهام |
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک | سازوکارهای سرمایهگذاری در بازارهای مالی که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایهگذاران مختلف مساعدتر میکنند |
دارایی تحت مدیریت | نشاندهنده ارزش بازار همه داراییهای مالی |
ارزش خالص دارایی NAV | ارزش روز همه داراییها پس از کسر ارزش روز بدهیها است |
پس از مرور اجمالی اصلاحات پر کاربرد بورس در جدول بالا، در ادامه میتوانید تعاریف کاملتر و کاربردی تری را از این اصطلاحات ببینید و بخوانید:
شاخص کل
در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته میشود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در رسانهها اعلام میشود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایهگذاران یکی از پرکاربردترین شاخصهاست.
به طور کلی این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است، بهعبارتدیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایهگذاران در بورس است. برای درک سادهتر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکتهای بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این اصطلاحات پرکاربرد دربورس صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانهای را که شرکتها به شما پرداخت میکنند، محاسبه میکند.
پرتفوی (Portfolio)
پرتفوی یک واژه فرانسوی و بهظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی هم در بازار سرمایه دارد که به مجموعه یا سبدی از داراییهای مالی گفته میشود.
بهبیاندیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر داراییهاست که یک سرمایهگذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایهگذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم میتواند ضرر سهام دیگر را جبران کند.
پرتفوی بهصورت مستقیم توسط سرمایهگذاران نگهداری شده یا بهوسیله سبدگردانهای حرفهای مدیریت میشود. بازده سرمایهگذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ریسک پرتفوی بهدلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در اغلب موارد کمتر از متوسط ریسک سهام داخل سبد است.
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و شرکتهای سرمایهگذاری نمونههایی هستند که بهصورت پرتفوی سرمایهگذاری میکنند و برای قیمتگذاری آنها مهمترین عامل ارزش خالص پرتفوی این شرکتهاست.
عرضه اولیه
عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته میشود که سهام یک شرکت برای نخستین بار به عموم مردم عرضه میشود. عرضههای اولیه معمولاً توسط شرکتهای کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام میشود، همچنین شرکتهای بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیلشدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام میدهند.
جزئیات سهامی که عرضه میشود، به اطلاع سرمایهگذاران بالقوه میرسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزانتر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را میتوان نام برد. از معایب این کار هزینههای قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.
تحلیل تکنیکال و بنیادی
تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis) به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن میپردازد. اما تحلیل تکنیکال (Technical Analysis) از طریق مطالعه آمارهای فعالیت بازار مانند قیمت و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگوها و روندهایی است که نشاندهنده حرکت آینده یک سهم به آنسو هستند.
تحلیلگران بنیادی در جستوجوی این هستند که ارزش ذاتی سهام چقدر است و براساس دانستههای بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود میکنند؛ درحالیکه تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که کلیه اطلاعات در قیمت سهام نهفته است و با تشخیص روندها و الگوها میتوان به سود رسید.
سبدگردانی (Separately managed account)
سبدگردانی، همانطور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح داراییها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایهگذار بوده و میزان هر یک از داراییها و زمان خرید و فروش آنها نیز بهدقت توسط سبدگردان تعیین و پایش میشود.
ارائه این خدمت مالی «سبدگردانی» به سرمایهگذاران در جهان قدمتی بیش از نیمقرن دارد، اما در بازار ایران پس از تجربه ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است.
سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایهگذاری با همکاری تیمی از تحلیلگران حرفهای و براساس خصوصیات، سطح ریسکپذیری و سرمایه هر سرمایهگذار، سبدی مناسب از داراییهای سهام، اوراق مشارکت و سکه طلا برای او تشکیل داده و بهصورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت میکند.
همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایهگذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ میشود.
صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF)
صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس ETF یا Exchange Tradable Found نوعی از صندوقهای سرمایهگذاری است که از داراییهای متنوع تشکیل شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله میشود و ساختاری شبیه صندوقهای سرمایهگذاری مشترک دارند.
افراد در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است، میتوانند یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرند، یا چند واحد از آن را بفروشند.
صندوق سرمایهگذاری شاخصی
هدف صندوق سرمایهگذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایهگذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایهگذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین شده برای یکی از شاخصهای موجود در بازار، سرمایهگذاری میکند.
شاخص مذکور میتواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخصهای بازار سهام باشد. در این صندوقها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت مییابد که وجهی بهواسطه ورود سرمایهگذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایهگذار کم شود. مزیت اصلی صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر شاخص، هزینههای نسبتاً پایین آن و حذف ریسک مدیریت صندوق است.
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهمترین سازوکارهای سرمایهگذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایهگذاران مختلف بهویژه برای سرمایهگذاران مبتدی مساعدتر میکنند.
ایده اصلی این صندوقها یککاسه کردن پولهای کوچک و سرمایهگذاری آنها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفهای است.
دارایی تحت مدیریت (AUM)
دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشاندهنده ارزش بازار همه داراییهای مالی است که یکنهاد مالی مانند صندوق سرمایهگذاری، شرکت سرمایه جسورانه یا یک کارگزاری، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. دارایی تحت مدیریت معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایهگذاری است.
شرکتهای مدیریت سرمایهگذاری معمولا کارمزدهای خود را بهتناسب دارایی تحت مدیریت تعیین میکنند، بنابراین داراییهای تحت مدیریت همراه با متوسط نرخهای کارمزد تعیینکننده اصلی درآمدهای یک شرکت مدیریت سرمایهگذاری هستند.
ارزش خالص دارایی NAV
مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) در واقع ارزش روز همه داراییها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و. پس از کسر ارزش روز بدهیها است.
اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی شرکتهای سرمایهگذاری، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صندوقهای شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی بهکار میرود.
مفاهیم کاربردی در تابلوی بورس
چنانچه به رفتار فعالان بازار سرمایه دقت کنید متوجه این موضوع خواهید شد که یکی از سایتهایی که معامله گران در بورس اوراق بهادار تهران به طور مرتب آن را چک میکنند، سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا همان سایت www.tsetmc.com میباشد.
این سایت در حقیقت همان تابلوی قرمز رنگ معروف بورس میباشد که با آنلاین شدن معاملات سرمایهگذاران از تالارهای بورس به این سایت منتقل شده که آدرس دقیق آن به شرح زیر است:
سایت tsetmc.com تنها مرجع معتبر و لحظهای جهت بررسی و رصد کردن آنلاین بازار میباشد که در حقیقت در حکم تابلوی بورس گذشته را دارد و معامله گران در بورس برای انجام معاملات خود، قیمتها، حجم معاملات و سایر اطلاعات مورد نیاز را در این سایت مورد بررسی قرار میدهند.
البته اطلاعات موجود در این سامانه بسیار غنی از تر از تابلوهای قدیمی بورس است چرا که در این سایت سابقه تمامی روزهای معاملاتی گذشته وجود دارد و علاوه بر این شما میتوانید به کمک سایت tsetmc.com و با امکانات خوبی که در اختیارتان قرار میدهد نظیر گزارشهای روزانه، آمار ریز معاملات، فیلترنویسی و … بهخوبی بازار بورس را تحت کنترل داشته باشید و با دقت بسیار زیادی بازار را رصد کنید.
ولی اگر شما در ابتدای راه سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار تهران هستید، زمانی که وارد این سامانه میشوید با دنیایی از اصطلاحات و مفاهیم روبرو خواهید شد که هر یک از آنها حاوی اطلاعات و مبانی بسیار مهم و حائز اهمیتی هست که در ابتدا درک و بررسی این مفاهیم ممکن است برایتان کمی دشوار باشد، در ادامه این مقاله به تشریح و توضیح کامل این مفاهیم و اصطلاحات میپردازیم.
زمانی که آدرس دقیق سایت (www.tsetmc.com) را در مرورگر خود وارد کنید به صفحه اصلی این سایت هدایت میشوید که به شکل زیر است:
در اینجا به بررسی برخی از مفاهیم مهم و تأثیرگذار در صفحه اصلی سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران میپردازیم.
همانطور که مشاهده میکنید این صفحه به دو قسمت اصلی تقسیم شده که قسمت بالای صفحه اطلاعات بورس تهران و قسمت پایین صفحه اطلاعات فرابورس ایران را نمایش میدهد.
خیلی از اصطلاحات مفاهیم در هر دو بازار مشترک است که به بررسی آنها در این مطلب میپردازیم.
اصطلاحات در تابلوی بورس
شاخص کل در حقیقت یک معیار برای سنجش ورود و خروج پول به بورس میباشد، روزهایی که نقدینگی به بازار بورس وارد شود شاخص کل مثبت (سبز) میشود و روزهایی که نقدینگی از بازار خارج شود شاخص کل منفی (قرمز) میشود، بهطور خلاصه شاخص کل بیانگر وضعیت کلی بورس است.
توجه داشته باشید که شاخص کل یک شاخص وزنی هست، یعنی شرکتهایی که وزن بیشتری دارند (تعداد سهام بیشتری دارند) در شاخص کل تأثیرگذارتر هستند.
شاخص کل هموزن نیز دقیقاً مانند شاخص کل است با این تفاوت که دیگر وزن شرکتها (تعداد سهام) در آن اهمیتی ندارد، یعنی شاخص کل هموزن به همه شرکتها به یکچشم نگاه میکند و همه شرکتها بهتساوی در شاخص کل هموزن تأثیر میگذارند.
تمامی شرکتهایی که در بورس عرضه میشوند در ابتدا به آنها یک نماد تعلق میگیرد که فعالان بازارسرمایه شرکت را با آن نماد میشناسند، نمادهای بورسی در بازارهای مالی سراسر دنیا وجود دارند؛ در بورس کشورمان حرف اول هر نماد بیانگر صنعتی است که شرکت در آن فعالیت دارد؛ بهعنوان مثال نماد “فملی” متعلق به شرکت “صنایع ملی مس ایران” است و حرف “ف” بیانگر صنعت فلزات اساسی میباشد.
در سمت راست صفحه اصلی این سایت کادر تأثیر در شاخص را ملاحظه میکنید، در این کادر نمادهایی قرار میگیرند که طی آن روز معاملاتی بیشترین اثرگذاری را در تغییرات شاخص کل داشتهاند.
حال اگر یکی از نمادهای بورسی را باز کنیم و مورد بررسی قرار دهیم با اطلاعات بیشتری روبرو خواهیم شد که صفحه آن مانند تصویر زیر است:
حال به بررسی اصطلاحات موجود در این نماد در تابلوی بورس میپردازیم:
همانطور که میدانید ساعات معاملات در بورس اوراق بهادار تهران از ساعت ۹ الی ۱۲:30 میباشد، به قیمتی که در رأس ساعت ۹ یعنی در بدو شروع معاملات بورس شروع میشود، اولین قیمت گفته میشود.
به قیمتی که معاملات با آن در رأس ساعت ۱۲:30 به پایان میرسد و بورس بسته میشود، آخرین قیمت گفته میشود.
قیمت پایانی یک میانگین حجمی-زمانی از تمام معاملاتی است که طی یک روز معاملاتی اتفاق میافتد. قیمت پایانی امروز تعیینکننده مبدأ قیمت تابلوی روز معاملاتی بعد است.
به تعداد دفعات معاملاتی که در یک نماد رخ میدهد، تعداد معاملات گفته میشود؛ در نظر داشته باشید که یک معامله شامل یک خرید و یک فروش است.
به تعداد برگه سهمی که در یک روز معاملاتی در یک نماد جابجا میگردد، حجم معاملات گفته میشود.
یک مثال:
شما از دوستتان طی یک معامله ۱۰۰۰ عدد سهام ایرانخودرو خریداری میکنید؛ در این حالت تعداد معاملات شما برابر با ۱ و حجم معامله شما برابر با ۱۰۰۰ است.
به مقدار پولی که طی یک روز معاملاتی در هر نماد جابجا میشود، ارزش معاملات میگویند.
در عکس فوق ساعت دقیق آخرین معاملهای که در نماد صورت گرفته نمایش داده میشود.
منظور از وضعیت، وضعیت معاملاتی نمادها میباشد، هر نماد بهطورکلی میتواند سه وضعیت “مجاز” ، “مجاز – محفوظ” و “ممنوع – متوقف” قرار گیرد که در شرایط مختلف و بنا به دلایلی که ناظر بازار تعیین میکند بین این سه حالت متغیر است.
به بازه بین کمترین و بیشترین قیمتی که نماد در یک روز تجربه میکند، بازه روز گفته میشود.
همانطور که میدانید، دامنه نوسان در بورس تهران ۵± درصد است؛ در حقیقت “بازه مجاز” تعیینکننده دامنه نوسان است که عدد کوچک در آن نشاندهنده آستانه پایین قیمت و عدد بزرگ آن نشاندهنده آستانهبالا قیمت مجاز در آن روز معاملاتی هست.
به بازه بین کمترین تا بیشترین قیمتی که نماد در طول یک هفته تجربه میکند، بازه هفته گفته میشود.
به بازه بین کمترین تا بیشترین قیمتی که نماد در طول یک سال تجربه میکند، بازه سال گفته میشود.
در اصل به کل تعداد سهام یک شرکت گفته میشود؛ سرمایه ثبتشده شرکت تعیینکننده تعداد سهام آن است.
حجممبنا در حقیقت یک حداقلی است که برای حجم معاملات از طرف سازمان بورس در نظر گرفتهشده و بر قیمت فردا تأثیرگذار است.
به آن مقداری از سهام شرکت که در بورس بهصورت فعال خرید و فروش میشود و دست سهامدار عمده نگهداری نمیشود، سهام شناور گفته میشود.
به میانگین حجم معاملاتی که در یک ماه کاری گذشته بهطور متوسط در هرروز معامله شده میانگین حجم ماه گفته میشود.
EPS در حقیقت مخفف کلمه Earning Per Share است که به معنای سود خالص به ازای هرسهم است که عموماً در بازه یکساله (سال مالی) محاسبه میگردد.
یکی از نسبتهای پرکاربرد در بازارهای مالی است که E منظور همان EPS شرکت و P مخفف کلمه Price به معنای قیمت میباشد.
حقیقیها در واقع افرادی هستند که شخصیت حقیقی دارند و با کد معاملاتی شخصی خوشان در بازار فعالیت میکنند.
حقوقیها نیز شرکتهایی هستند که با شماره اقتصادی شرکت، کدبورسی دریافت کردهاند و در بازار فعالیت دارند.
در این تابلو شما میتوانید بهترین حجمها و قیمتهای پیشنهاد شده توسط خریداران و فروشندگان را مشاهده نمایید و از آنها برای سفارشهای خود استفاده کنید.
همانطور که در تصویر قابل مشاهده است، در تابلوی سفارشها، خریداران در سمت راست و فروشندگان در سمت چپ قرار میگیرند.
یکی دیگر از اطلاعات بسیار مهمی که در سایت مدیریت فناوری بورس تهران میتوانیم رصد کنیم، گذشته معاملاتی سهام میباشد که با مراجعه به قسمت سابقه معاملات میتوان ریز اطلاعات روزهای معاملاتی گذشته را در آنجا یافت.
نکته:
اگر برخی از اطلاعاتی که در مطالب فوق ذکر کردیم در صفحه شما نمایش داده نمیشود میبایست در سمت راست صفحه، وضعیت نمایش این اطلاعات را از حالت “مخفی” خارج کرده و بر روی “نمایش” قرار دهید.
امیدواریم با مطالعه توضیحاتی که در مورد تابلوی بورس خدمتتان ارائه گردید به راحتی بتوانید به بررسی و رصد کردن بازار مشغول شوید و با تابلوی بورس ارتباط کارآمدی برقرار کنید.
قیمت اسمی چیست؟
قیمت-اسمی-چیست؟
مقدمه
همان طور که می دانید بازار بورس یکی از انواع بازار های مالی در کشور می باشد. اگرچه برای شروع فعالیت و سرمایه گذاری در بورس هیچ محدودیتی وجود نداشته و همه مردم می توانند وارد آن شوند. اما به هر ترتیب هر چه میزان اطلاعات و دانش شما درباره بورس بیشتر باشد، موفقیت شما نیز بیشتر خواهد بود. شاید در مقالات و کتاب های بورسی با اصطلاحات و واژه های تخصصی زیادی روبرو شده باشید. یکی از اصطلاحات پرکاربرد در بازار بورس قیمت اسمی می باشد. برای مثال شاید شنیده باشید که دارایی ها در بازار اولیه با قیمت اسمی به فروش می رسد. اما منظور از قیمت اسمی چیست؟ اگر شما نیز مایل هستید که بدانید قیمت اسمی در بورس چیست؟ و چه کاربردی در بورس دارد. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
قیمت اسمی چیست؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که به طور کلی، هر سهم در بازار بورس، چهار نوع قیمت دارد:
- قیمت اسمی
- قیمت دفتری
- قیمت واقعی
- قیمت ذاتی
موضوع بحث امروز ما در این مقاله قیمت اسمی در بورس می باشد. همانطور که گفته شد احتمالاً می دانید که دارایی ها و اوراق بهادار در بازار اولیه به قیمت اسمی به فروش می رسند. در حالی که قیمت ها در بازار ثانویه با نوسانات زیادی همراه است. همچنین مسائل زیادی بر قیمت دارایی ها در بازار ثانویه تاثیر گذار است. در صورتی که قیمت اسمی در بورس معمولاً بدون نوسان است. اما منظور از قیمت اسمی چیست؟
قیمت اسمی در بورس یا Par Value یک سهم در واقع قیمتی است که پذیره نویسی سهام شرکت بر اساس آن انجام می شود. اما اجازه دهید کمی بیشتر در این خصوص صحبت کنیم. هر شرکتی برای ورود به بازار بورس می بایست مراحل مربوطه به پذیره نویسی را انجام دهد. در این مرحله سهام و دارایی شرکت ها در بازار اولیه منتشر شده و به فروش می رسد. اما قیمت گذاری در بازار اولیه شرایط مخصوص به خود را دارد. برای قیمت گذاری سهام یک شرکت، به مجموعه ای از کارشناسان و تحلیل گران بورس نیاز می باشد.
تحلیل گران و کارشناسان بورس برای قیمت گذاری سهم یک شرکت، صورت مالی آن شرکت را با دقت مورد بررسی قرار می دهند. به این ترتیب صورت مالی، پتانسیل ها و در واقع ارزش واقعی دارایی های شرکت مشخص می شود. سپس کارشناسان با توجه به ارزش دارایی های یک شرکت، قیمتی را برای هر سهم آن شرکت در نظر گرفته و اعلام می کنند. این قیمت مشخص شده برای هر سهم، در واقع همان قیمت اسمی در بورس می باشد.
قیمت اسمی چیست؟
به عبارت دیگر منظور از ارزش و قیمت اسمی سهم، مبلغی است که در اساس نامه شرکت برای هر سهم تعیین شده و این مبلغ روی ورقه سهم درج می شود. قیمت اسمی هر سهم، برابر با تقسیم کل سرمایه شرکت بر تعداد سهام آن است. در بورس اوراق بهادار ایران ارزش هر سهم معادل با ۱۰۰۰ ریال یا ۱۰۰ تومان است. قیمت واقعی سهم نیز معمولا همان ارزشی است که سهم در بورس اوراق بهادار دارد. اما موارد بسیاری بر قیمت اسمی سهام یک شرکت موثر است. برای مثال:
- وضعیت مدیریت شرکت
- وضعیت اقتصادی شرکت
- فعالیت های مالی شرکت
- درآمد های آتی شرکت و غیره.
در واقع با توجه به موارد بالا، ارزش واقعی سهام شرکت ها می تواند با ارزش اسمی سهم برابر بوده و یا کمتر و بیشتر شود. این موضوع در واقع همان چیزی است که موجب رشد و یا افت ارزش سهام شرکت ها می شود. سهام داران می توانند با بررسی عملکرد یک شرکت، وضعیت احتمالی آن را در آینده پیش بینی کرده و با توجه به آن اقدام به معامله کنند. برای درک بهتر این موضوع به این مثال توجه کنید.
فرض کنید ارزش سهمی یک شرکت برابر با 2۰۰ تومان است. اما این شرکت بنا به دلایل مختلفی همچون عملکرد خوب، عقد قرارداد خارجی و غیره ارزش سهام آن به قیمت 3۰۰۰ تومان در بازار اوراق بهادار رشد پیدا می کند.عدد 3۰۰۰ تومان، ارزش واقعی آن سهام و 200 تومان قیمت اسمی آن می باشد.
همانطور که اشاره کردیم، مطابق با ماده 29 قانون تجارت مبلغ تعیین شده به عنوان قیمت اسمی شرکت ها، نباید از 10/000 ریال بیشتر باشد. بر همین مبنا قیمت اسمی اغلب شرکت های پذیرفته شده، مبلغ ۱٫۰۰۰ ریال می باشد. عدد ۱۰۰ تومان مبنای محاسبات زیادی در سایر مفاهیم مالی است. معمولاً سرمایه یک شرکت در بازار بورس از ضرب تعداد سهام آن در عدد ۱۰۰ تومان به دست می آید. همچنین برای تعیین تعداد سهام یک شرکت، سرمایه آن بر عدد 100 تومان تقسیم می شود. همچنین با توجه به ماده ۶ اساس نامه نمونه شرکت های پذیرفته شده در بورس سرمایه شرکت ها می بایست به سهم عادی یک هزار ریالی قابل تقسیم باشد.
چگونه می توان قیمت اسمی یک شرکت را تشخیص داد؟
در بخش های قبلی در پاسخ به سوال قیمت اسمی چیست؟ با مفهوم کلی قیمت اسمی در بورس آشنا شدید. اما چگونه می توان از قیم اسمی سهام شرکت ها اطلاع پیدا کرد؟ برای دانستن قیمت اسمی یک سهم، می توان به برگه سهام شرکت مراجعه کرد. روی برگه سهم شرکت ها اطلاعات مفیدی قابل مشاهده می باشد. برای مثال:
- تعداد سهام منتشر شده
- قیمت اسمی هر یک از سهام
- تعداد سهامی که سهامدار در اختیار دارد.
همچنین قابل ذکر است که قیمت اسمی در بورس ، در اساس نامه شرکت ها نیز درج می شود. اما این قیمت نهایی برای مبادله سهام شرکت ها نخواهد بود. قیمت واقعی خرید و فروش هر سهم، بستگی به میزان عرضه و تقاضای آن سهم در بازار دارد. با عرضه و تقاضا در بازار است که قیمت و ارزش سهام شرکت ها رشد و یا سقوط می کند. برای شناسایی ارزش واقعی سهم یک شرکت، ارتباط قیمت اسمی، با قیمت بازاری، قیمت دفتری و قیمت ذاتی موثر است. این موارد است که می تواند عاملی تعیین کننده خوبی در ارزش سهام باشد. نکته دیگر این است که قیمت اسمی در مفهوم ارزش سرمایه نیز اهمیت دارد. یکی از راه های افزایش سرمایه، از طریق بالا بردن ارزش اسمی سهام یک شرکت است.
سخن آخر
در پاسخ به سوال قیمت اسمی چیست؟ دانستیم که زمانی که شرکتی برای اولین بار وارد بازار سهام می شود و اقدام به عرضه سهام خود می کند، سرمایه گذاران می توانند سهام این شرکت را به قیمت اسمی هر سهم ۱۰۰ تومان خریداری کنند. در بازار ثانویه نیز سهام داران می توانند سهام و دارایی های خود را با توجه به وضعیت بازار و نوسانات آن معامله کرده، به خرید و فروش برسانند. از این که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید، از شما سپاس گزاریم.
اصطلاحات و مفاهیم بورس قسمت اول
اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس زیاد و متنوع می باشد که از مهم ترین و ضروری ترین مواردی است که هر سرمایه گذاری باید بداند. اما این مهم اتفاق نخواهد افتاد جز با آموزش و ممارست در یادگیری مطالب پایه ای و اولیه مربوط به سرمایه گذاری در بورس.
اینکه صندوق سرمایه گذاری شاخصی چه تعریفی دارد یا توجه به شاخص کل چه کمکی به سرمایه گذار یا معامله گران بورس میکند. از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایه گذاری مستقیم یا غیر مستقیم در بورس با آنها آشنا باشید. غفلت از این موضوع در آینده شما را با چالش های زیادی مواجه خواهد کرد.
اصطلاحات و مفاهیم بورس
بازار اولیه (بانک)
همه ما با بانک ها آشنا هستیم. دارایی هایی که برای اولین بار توسط شرکت های خصوصی یا دولتی عرضه میشود در بازاری موسوم به “بازار اولیه” پذیره نویسی میشوند و نماد آن در کشور ما «بانک» است.
بازار ثانویه (بورس)
بورس Bourse یک واژه فرانسوی است که در حال حاضر نماد بازار ثانویه است. آن دارایی هایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفته است، در بازار ثانویه یا همان بورس مجددا مورد معامله قرار میگیرد.
اوراق بهادار
اوراق بهادار یا Securities یک سند است که تضمین کننده ی حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک آن است. به بیان دیگر به هرنوع سندی که بیان کننده یک ارزش مالی برای مالک آن باشد و قابلیت خرید و فروش داشته باشد، اوراق بهادار میگوییم.
سهام
اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که یک نوع آن “سهام” است. سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشاندهنده سهم مالکیت صاحب آن از یک شرکت است. برای توضیح بیشتر فرض کنید یک شرکت را به 10 سهم تقسیم کرده ایم. اگر شما 2 سهم این شرکت را در اختیار داشته باشید به این معنی است که شما مالک یک پنجم این شرکت هستید و در واقع یک پنجم سود یا زیان شرکت به شما تعلق خواهد گرفت.
شرکتهای بورسی
سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را شرکت های بورسی میگویند.
گروههای بورسی
شرکت های بورسی را بنابر زمینه فعالیت آنها در گروه هایی مربوط به همان صنعت دسته بندی میکنند. برای مثال گروه دارویی، خودرویی، پتروشیمی، شیمیایی، بانکی، پالایشگاهی و غیره.
نماد بورسی
در تمامی بورس های جهان برای اینکه راحت تر بشود اسم هر شرکت را نام برد یک نماد به آن اختصاص میدهند. نماد بورسی یک شرکت بورسی معمولا عبارت است از حرف اول گروه بورسی مربوط به آن که نشان دهنده ی صنعتی می باشد که آن شرکت در آن قرار دارد. و در ادامه قسمتی از نام شرکت.
شاخص کل
در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته میشود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانهها از آن بهعنوان شاخص بورس تهران صحبت میشود.
شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. بهعبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.
برای درک ساده تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکتهای بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه ای را که شرکتها به شما پرداخت میکنند، محاسبه میکند.
دیدگاه شما