حکم شرعی معاملات بورس

درآمد و کسبی که از طریق بورس و خرید و فروش اوراق بهادار بدست می‌آید – با وجود امکان کم یا زیاد شدن شاخص بورس – قمار محسوب نمی‌شود.فرق قمار و بورس در این است که در قمار، خوردن مال به باطل صورت می‌گیرد. یعنی بدون مجوز یا عقود شرعی است. ولی در بورس اگر بر اساس عقود شرعی و اسلامی عمل شود، خرید و فروش بی اشکال است.از نظر اسلام انجام هر نوع معاملات – مانند بورس، خرید و فروش سهام و… – یا اینکه کسی کار خود را خرید و فروش سهام قرار دهد در صورتی که عقود و معاملات صوری نباشند، مطابق با احکام شرع و قوانین باشند، فروشنده واقعا مالک باشد یا از طرف مالک وکیل باشد و خریدار واقعا مالک و صاحب جنس خریداری شده شود، اشکال ندارد. پاسخ مرجع تقلید آیت الله مکارم شیرازی در رابطه با حکم شرعی معامله‌گری در بازار سهام و سرمایه

حکم شرعی معاملات بورس

ایرنا: دفتر رهبر معظم انقلاب اعلام کرد : به طور کلی اگر کسب درآمد صرفاً بر اساس پیش‌بینی نوسانات قیمت ارز، سکه، طلا و مانند آنها باشد و خرید و فروش ارز و با چیزهای دیگر صورت نگیرد، مشروع نیست.

پربازدیدهای سایت خوان

عکسی از تجمع اعتراضی طلاب تهران
دلیل حذف ناطق نوری از مجمع تشخیص مصلحت نظام
ادعای جدید آمریکایی‌ها درباره احیای برجام و مذاکرات
مهران مدیری تلویزیون را تحریم کرد /با مردم خشونت نکنید /لطفا به حرف مردم گوش کنید
مقایسه جنجال برانگیز زنان و دختران حاضر در تجمعات اعتراضی با پری بلنده در کودتای ۲۸ مرداد
هشدار روزنامه اصولگرا: در مناطق کردنشین شعارهای تجزیه طلبانه داده می شود
گروسی: ایران به برجام پایبند نیست
آیا دسترسی به اینترنت استارلینک امکان‌پذیر است؟

گروه نشریات دنیای اقتصاد

روزنامه دنیای اقتصاد
وب‌سایت خبری اقتصاد نیوز
شبکه اینترنتی اکوایران
روزنامه انگلیسی Financial Tribune

هفته نامه تجارت فردا
وب‌سایت انتشارات دنیای اقتصاد
وب‌سایت واحد توسعه دانش دنیای اقتصاد
وب‌سایت همایش‌های دنیای اقتصاد
خانه خلاق و نوآوری دنیای اقتصاد

کليه حقوق اين سايت متعلق به روزنامه دنيای اقتصاد بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است

حکم شرعی فارکس چیست؟

بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف (ریال، دلار، یورو، پوند، ین، دینار و. ) معامله می شوند.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از تحلیل بازار؛ آیا بازار فارکس، که در آن معاملات ارز و طلا م موارد مشابه انجام می‌شود، از لحاظ شرعی جایز هست؟ بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف (ریال، دلار، یورو، پوند، ین، دینار و. و. ) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد. و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.

چنین معامله ای از قدیم الایام در بین مردم مرسوم بوده که افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله ای اقدام می کردند و یا شخص دیگری را به عنوان وکیل یا عامل خود قرار می دادند و از او می خواستند در مقابل حق العمل معین (اجرت) یا مجاناً چنین معامله ای را برای آنان انجام دهند و سود و زیان از آن صاحب سرمایه است.

چنین معامله از نظر شرعی هیچ اشکالی ندارد زیرا تمام شرایط معامله را دارد و در ضمن آن هم هیچ شرطی که مخالف شرع باشد نشده است. بنا براین شرعاً جایز است.

اما آنچه امروزه به عنوان"بازار فارکس در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است. بعضی از این اشکالات عبارتند از:

۱.بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.

۲. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و در پایگاه اینترنتی معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او نمایش می دهند و او نیز به گمان این که این گزارش واقعی است به آنان اطمینان می کند اما در حقیقت این یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گزار را جای دیگری مثل قاچاق و. سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.

۳. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است (مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند) و موجب بطلان قرار داد می شود زیرا در ضمن آن شرط حرام شده است. بنا براین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است.

جمع بندی:
بنا بر این معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است. [۱]

ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[۲]

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی) :

مبادله ارزی با ارز دیگر که همجنس هم نیستند چنانچه منع قانونی در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است ولی اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله‌گر اگر به عنوان قرض دادن به معامله‌گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در این صورت چنین معامله‌ای از طرف کارگزار برای معامله‌گر صورت شرعی ندارد.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی) :

حضرت آیت الله اجازه ورود در چنین معاملاتی را نمی‌دهند.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی) :

از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی) :

با توجّه به این‌که فارکس شرایط شرعیّه معاملات را ندارد جایز نیست.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی) :

بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.

[۱]. گفتکوی تلفنی با حجةالاسلام سید عباس موسویان کارشناس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
[۲]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

فارکس از نظر شرعی

معامله در فارکس در دنیا به هیچ وجه جرم نیست. اما همه بروکرهای فارکس ممکن است آنقدر قانونمند عمل نکنند. در حالیکه تجارت در فارکس غیرقانونی نمی باشد، اما در این بازار مجرمان و فریب کاران بسیار زیادی حضور دارند که در پی فرصت برای کسب سود غیرقانونی از افراد می باشند. از این رو سرمایه گذاران می بایست با دقت و دانش کافی قدم در بزرگترین بازار مالی جهان بگذارند.

اما برای کسانی که در ایران زندگی می کنند باید گفت که فعالیت شرکت های فارکس در ایران در سال 1390 توسط سازمان بورس تهران غیرقانونی اعلام شد که از جمله دلایل آن را خروج سرمایه از کشور، سوءاستفاده کلاهبرداران، شرعی نبودن آن و بسیاری مسائل دیگر عنوان شده است. به همین دلیل درایران تنها صرافی های مجاز اجازه خرید و فروش ارز را دارند.

در ادامه مقاله به موضوع اصلی دیگری یعنی دانستن اینکه آیا معامله در فارکس حرام است یا خیر می پردازیم.

حکم شرعی معامله در فارکس

در معاملات فارکس حکم شرعی برای اسلامی بودن آن می بایست در چارچوب قوانین زیر اعمال شود:

ممانعت از معامله با حساب های بهره ای و عدم پرداخت و دریافت هر نوع نرخ بهره (ربا)

انجام خرید یا فروش بدون هیچ گونه تاخیر و پرداخت هزینه معامله بطور همزمان

ممانعت از تبدیل معامله به قمار

توزیع مناسب ریسک و سود معامله

به دلیل آنکه این قوانین همیشه توسط بانک های غربی و معاملات فارکس رعایت نمی شوند و برای احترام به عقیده و مذهب این افراد، حساب های اسلامی برای انجام معاملات حلال ایجاد شدند. پس در پاسخ به این سوال که آیا معامله در فارکس حرام است، می توان گفت که از طریق ایجاد حساب اسلامی معاملات فارکس حرام نیست و به نقل از عوام اینگونه معاملات فارکس حلاله.

معامله در فارکس از نظر شرعی حلال است یا حرام

با توجه به گسترش معاملات آنلاین در سراسر دنیا و جذب تقریباً یک چهارم جمعیت مسلمان به سمت بازارهای جهانی نظیر فارکس یا بازارهای بورس، می بایست پاسخ درستی برای این سوال پیدا کرد. با توجه به تعریف ساده بازار فارکس نمی توان گزینه ای برخلاف قوانین اصولی اسلام در آن یافت. قابل دسترس بودن این بازار و کسب سود در کوتاهترین زمان ممکن باعث جذب بسیاری از سرمایه گذاران به این بازار می شود.

در نگاه اول، معامله در فارکس تنها خرید یا فروش ارز است، اما مواردی نیز برای بررسی وجود دارند. اگر شما نسبت به خرید یورو در مقابل دلار حکم شرعی معاملات بورس حکم شرعی معاملات بورس اقدام کرده و بعد از مدتی که ارزش یورو در مقابل دلار کمتر شده بخواهید آن را بفروشید، این معامله در فارکس حرام نیست. به هنگام انجام معامله فارکس شرعی بودن آن را با اعمال قوانین شریعت و ایجاد حساب اسلامی می توان اعمال کرد. در ادامه نیز به دیدگاه مراجع تقلید در این خصوص پرداخته خواهد شد.

ربا در فارکس

روال استاندارد در فارکس بدین گونه است که پس از بسته شدن معامله چنانچه سرمایه گذار پوزیشن باز داشته باشد و به روز بعد انتقال یاید، از طرف بروکر شامل هزینه سوآپ می شود که می توان آن را به نوعی بهره معامله دانست.

این نرخ بهره درست مانند این است که بروکر از طریق لوریج فارکس به معامله گر وام غیرمستقیم پرداخت کرده باشد و سود این وام نیز به وی پرداخت شود. در حقیقت این مسایل یکی از دلایل حرام بودن حساب های استاندارد و معامله در فارکس از نظر شرعی می باشد. اما در حساب های اسلامی این نوع بهره ها کلاً حذف می شوند.

به این ترتیب که اسلام اجازه قرض گرفتن برای سرمایه گذاری و کسب سود را می دهد به این شرط که همان پول بدون بهره به وام دهنده باز گردانده شود. همچنین بروکر کلیه هزینه ها و کمیسیون معاملات را در همان زمان از معامله گر دریافت می کند که شاید به گفته خیلی ها این همان بهره باشد، اما بسیاری از متخصصان ثابت کرده اند که این پرداخت ها شیوه ای برای تسهیل معاملات معامله گر و به عنوان کمیسیون معاملات می باشد. پس ایجاد یک حساب اسلامی بدون سوآپ در فارکس (بهره شبانه) ربا تلقی نمی شود.

در بعضی از بروکرها هم هزینه سوآپ گرفته میشود و به مشتریان مسلمان هنگام بسته شدن معامله بازگردانده می شود.

ایجاد حساب اسلامی در پلتفرم متاتریدر

پلتفرم های متاتریدر از پرکاربردترین پلتفرم های فارکس در دنیا می باشند که البته متاتریدر5 که به روزترین آن است توسط تیم متخصص بروکر نیکس به معامله گران این بازار ارائه می شود. برای اطلاعات بیشتر نیز می توانید با متخصصان بروکر نیکس تماس حاصل نمایید.

فارکس از نظر شرعی انجام معامله از طریق پلتفرم های متاتریدر فارکس حرام نیست. زیرا این پلتفرم ها تنها ابزاری برای ورود به بازار فارکس تلقی می شوند که مشکل شرعی ندارند. در واقع این بروکر است که می بایست شرایط معاملات شما را به هنگام ایجاد حساب کاربری به گونه ای تعریف کند که مطابق با اصول اسلام و شریعت باشند و پلتفرم نیز اجازه تغییر آن را نخواهد داشت.

آیا سرمایه گذاری پول در فارکس از نظر شرعی حرام است؟

در فارکس حکم شرعی برای سرمایه گذاری این است که چنانچه شروط معامله اسلامی رعایت شود و اگر اعتباری به سرمایه معامله گر داده می شود به عنوان قرض بوده و در مقابل آن سودی دریافت نشود، مشکل شرعی نخواهد داشت. پس اینگونه معاملات فارکس حلاله. اما با این حال دیدگاه اهل سنت در این خصوص متفاوت است.

معاملات فارکس از دیدگاه اهل سنت

معامله در فارکس حلال است یا حرام؟ طبق نظر مراجع تقلید، شرط حرام موجب بطلان معامله می شود یعنی انجام چنین معامله ای حرام خواهد بود. با توجه به این موضوع اگر کارگزاران بازار فارکس از نظر شرعی به هنگام قرارداد با معامله گران شرط هایی خلاف شریعت را مطرح کنند، موجب ابطال معامله شده اند. حال اگر کلیه شرایط معامله به شیوه ای اسلامی رعایت شود و البته هویت کارگزار نیز برای معامله گر مشخص باشد و موجب اغفال وی نشود، از طرفی قوانین کشور اسلامی نیز بابت ورود و خروج سرمایه به این بازار کاملاً رعایت شوند و قراردادهای جانبی نیز مطابق شرع و عرف باشند، این معامله فارکس شرعی جایز خواهد بود. با توجه به گزارش منتشر شده در سایت خبرگزاری رسمی حوزه ، در زیر به نظر بعضی فقها در خصوص معاملات بازار فارکس از نظر شرعی می پردازیم.

حضرت آیت الله خامنه ای فرموده اند که بطور کلی صحت معاملات فارکس از نظر شرعی متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی در ایران است. چون معاملات در یک شرکت بروکری خارج از ایران انجام می گیرد مشکلی ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی نیز فرموده اند با توجه به اینکه بازار فارکس از نظر شرعی شرایط شرعیه معاملات را ندارد جایز نیست.

آیت الله نوری همدانی نیز فرموده اند که معاملات فارکس از نظر شرعی مورد قبول نیست. اما باز هم با توجه به اشکالاتی که معامله در این بازار دارد، افراد هوشمندانه عمل کرده، فریب نخورند و جهات شرعی معاملات را مورد توجه قرار دهند تا انسان دچار معاملات حرام نشود.

آیت خویی نظر بر ورود مسلمانان به تمام بازار را داشته اند و حتما تاکید ایشان بر رعایت کامل موازین شرعی بوده است.

با این حال در بسیاری از کشورهای اسلامی مثلا ترکیه، مالزی، اندونزی، نیجریه، عمان، اردن، امارات متحده غربی و قطر این معاملات کاملا قانونی و شرعی و مورد حمایت کشور مطبوع خودشان نیز است.

سخن پایانی

فارکس از نظر شرعی با توجه به توضیحات فوق، می تواند فوایدی داشته باشد که از آن جمله می توان به عدم پرداخت بهره یا کمیسیون اشاره کرد که بوِیژه در خصوص معاملات جفت ارزهایی که هزینه سوآپ آنها بالاست (جفت ارزهای اگزوتیک) یک مزیت محسوب می شود. اما از طرفی معامله گر در فارکس از نظر شرعی، بخصوص برای پوزیشن های کوتاه مدت بهره مثبت را نیز دریافت نمی کند. حتی گاهی بروکرها ممکن است همانند بانک ها یک هزینه ثابت اداری به ازای حذف بهره از معاملات فارکس از نظر شرعی را برای معامله در نظر بگیرند. به هر حال این شما هستید که می بایست با اطلاع از شرایط کامل نوع حساب، نسبت به بازگشایی آن تصمیم بگیرید.
مشاوران بروکر نیکس همواره پاسخگوی سوالات شما می باشند. شرکت در کلاسهای آموزشی نیکس می تواند راهگشای مسیر شما برای ورود صحیح به بازار جهانی فارکس باشد.

فارکس از نظر شرعی

در ادامه مقاله به موضوع اصلی دیگری یعنی دانستن اینکه آیا معامله در فارکس حرام است یا خیر می پردازیم.

حکم شرعی معامله در فارکس

در معاملات فارکس حکم شرعی برای اسلامی بودن آن می بایست در چارچوب قوانین زیر اعمال شود:

ممانعت از معامله با حساب های بهره ای و عدم پرداخت و دریافت هر نوع نرخ بهره (ربا)

انجام خرید یا فروش بدون هیچ گونه تاخیر و پرداخت هزینه معامله بطور همزمان

ممانعت از تبدیل معامله به قمار

توزیع مناسب ریسک و سود معامله

معامله در فارکس از نظر شرعی حلال است یا حرام

در نگاه اول، معامله در فارکس تنها خرید یا فروش ارز است، اما مواردی نیز برای بررسی وجود دارند. اگر شما نسبت به خرید یورو در مقابل دلار اقدام کرده و بعد از مدتی که ارزش یورو در مقابل دلار کمتر شده بخواهید آن را بفروشید، این معامله در فارکس حرام نیست. به هنگام انجام معامله فارکس شرعی حکم شرعی معاملات بورس بودن آن را با اعمال قوانین شریعت و ایجاد حساب اسلامی می توان اعمال کرد. در ادامه نیز به دیدگاه مراجع تقلید در این خصوص پرداخته خواهد شد.

ربا در فارکس

روال استاندارد در فارکس بدین گونه است که پس از بسته شدن معامله چنانچه سرمایه گذار پوزیشن باز داشته باشد و به روز بعد انتقال حکم شرعی معاملات بورس یاید، از طرف بروکر شامل هزینه سوآپ می شود که می توان آن را به نوعی بهره معامله دانست.

در بعضی از بروکرها هم هزینه سوآپ گرفته میشود و به مشتریان مسلمان هنگام بسته شدن معامله بازگردانده می شود.

ایجاد حساب اسلامی در پلتفرم متاتریدر

آیا سرمایه گذاری پول در فارکس از نظر شرعی حرام است؟

معاملات فارکس از دیدگاه اهل سنت

آیت خویی نظر بر ورود مسلمانان به تمام بازار را داشته اند و حتما تاکید ایشان بر رعایت کامل موازین شرعی بوده است.

سخن پایانی

سرمایه‌گذاری در بورس، قمار و شانس یا معامله‌ی تحلیل‌محور؟

سرمایه‌گذاری یا قمار

ممکن است در نگاه افراد ناآشنا، سرمایه‌گذاری در بورس و به طور کلی بازارهای مالی سرمایه‌محور مانند ارز، رمزارز، طلا و املاک بسیار شبیه به قمار جلوه کند. با توجه به این که فاکتور ریسک در هر دو مقوله‌ی یادشده مشترک است، شاید بتوان گفت که این مقایسه چندان هم اشتباه نیست اما در این بین نباید از تفاوت‌ اساسی بین سرمایه‌گذاری یا معامله‌گری با قمار غافل شد. اصلی‌ترین وجه این تفاوت در علم تحلیل و مدیریت ریسک. در این مطلب سعی داریم با توصیف ساده‌ی سازوکار‌های سرمایه‌گذاری در بورس و بازارهای مشابه مالی، وجه تمایزها و تفاوت اصلی سرمایه‌گذاری با قمار را بررسی کنیم.

آیا سرمایه‌گذاری در بورس همان قمار است؟

بررسی تفاوت ماهیت و حکم شرغی سرمایه‌گذاری و معامله‌گری با قمار

پاسخ ساده و قاطع به این پرسش خیر است. درست است که معامله‌گری در بازار سرمایه می‌تواند سود سرشاری را عاید سرما‌یه‌گذاران کند اما لزوماً این سود از طریق شانس و اقبال به دست نمی‌آید؛ سودهای حاصل از سرمایه‌گذاری در بازارهای بورس و سایر موارد مشابه همیشه از طریق بررسی‌های علمی و فنی اقتصادی و همچنین وقت‌شناسی به دست می‌آید.

به عنوان مثال در بازار سهام، سرمایه‌گذاری در بورس با خرید سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود و کسب درآمد در این بازار به دو روش امکان‌پذیر است؛ روش اول مشارکت در سود حاصل از فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها و روش دوم که از جذابیت بالاتری نیز برخوردار است، داد و ستد سهام یا اصطلاحاً معامله‌گری است.

به طور کلی سرمایه گذاری این امکان را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذار به سود فراوانی دست یابد اما باید متذکر شد که عواملی وجود دارند که می‌توانند در شرایطی خاص، معامله یا سرمایه‌گذاری سودآور را به قمار تبدیل کرده و سرمایه معامله‌گر را تباه کنند و آن این است که سودهای درشت در بازار سهام پتانسیل این را دارد که منجر به طمع در معامله‌گر شود. در حقیقت وقتی صحبت از خاصیت قمارگونه‌ی معامله‌گری می‌کنیم، به طمع اشاره داریم.

تفاوت بین مفهوم سرمایه‌گذاری و معامله‌گری با قمار

بر اساس آنچه که در عرف وجود دارد، قمار به معنای مبادرت به اقداماتی است که پایه علمی برای آن وجود ندارد و می‌تواند منافع شخص را به خطر بیندازد. در قمار، تمام اتکای فرد به شانس یا احتمالاتِ برابر است و نتیجه کار به هیچ عنوان قابل پیش‌بینی نیست؛ در حالی که سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه اقدامی کاملاً علمی بوده و نتایج آن تا حدودی قابل پیش‌بینی است. البته هنگام فعالیت در بورس نباید این توقع را داشته باشید که سهامتان هر روز سیر صعودی داشته باشد، بلکه باید خود را برای ضرر در کوتاه‌مدت هم آماده کنید.

در بازی‌هایی که با هدف قمار انجام می‌شوند، این صاحبان کازینو هستند که همیشه برنده می‌شوند چراکه با ایجاد ساز و کار و قوانین پیچیده، شرایط را به نفع خود برنامه‌ریزی می‌کنند. در این میان ممکن است افرادی نیز برنده شوند اما حکم شرعی معاملات بورس فراموش نکنید که این پیروزی‌ها جنبه تبلیغاتی دارد و افراد را به سمت قمار و امتحان کردن شانس خود سوق می‌دهند. جمله‌ی معروفی در رابطه با مراکز قمار وجود دارد: آن‌ها از بردهای نجومی مشتریان نمی‌ترسند، بلکه از مشتریانی می‌ترسند که بعد از بردن، دوباره به بازی برنمی‌گردند.

به لحاظ ماهیت، سرمایه‌گذاری زمین تا آسمان با قمار فرق می‌کند؛ قمار بر مبنای شانس و طمع است اما معامله‌گری و سرمایه‌گذاری بر پایه‌ی علم تحلیل و مدیریت ریسک. در اصل معامله‌گری شبیه قمار کردن نیست، بلکه شبیه اداره‌ی یک مسابقه‌ی شرط‌بندی است؛ تفکر یک معامله‌گر باید همانند صاحبان کازینو باشد. آن‌ها با برنامه‌ریزی و تغییر دادن شرایط به نفع خود از سودی سرشار بهره‌مند می‌شوند.

البته ممکن است مبلغ این سود ناچیز باشد ولی با افزایش تعداد دفعات بازی، عددی بزرگ را تشکیل می‌دهد؛ سودی پایدار که همه‌روزه نصیب آن‌ها می‌شود. در واقع منظور از مثالِ کازینو، بررسی شرایط و کشف بهترین فرصت‌ها است؛ کشفی که تنها با کنار هم قرار دادن جزئیات و ایجاد یک دید کلی حاصل خواهد شد.

همچنین نباید فراموش کرد که بازارهای مالی سرمایه‌محور مانند بورس، همگی نهادهایی قانونی هستند که با استفاده از سازوکارهای مبتنی بر شفافیت، دائماً نظارت می‌شوند. علاوه بر این، بازاری مانند بازار بورس برعکس مراکز قمار، نقش بسیار مولد و مثبتی در رشد اقتصادی کشورها دارد که برای آگاهی بیشتر در رابطه با آن، می‌توانید مقاله‌ی «تأثیر بورس بر اقتصاد کشورها؛ موتور تأمین مالی برای توسعه صنایع» را مطالعه کنید.

تفاوت حکم شرعی معامله‌گری و سرمایه‌گذاری در بورس با حکم شرعی قمار

در کشور ما که همه چیز بر پایه‌ی شرع و احکام اسلامی است، به جز تفاوت ماهیتی معامله‌گری با قمار، آگاهی از تفاوت حکم شرعی این دو نیز اهمیتی بسیار دارد. بد نیست بدانید که حتی در بورس جمهوری اسلامی ایران، نهادی تحت عنوان کمیته فقهی بورس در سازمان بورس وجود دارد تا بر شرعی بودن سازوکار بازار سهام نظارت کند.

در رابطه با حکم شرعی بورس، مراجع زیادی اظهار نظر کرده‌اند. حکم شرعی قمار از دیرباز تکلیفش مشخص بوده و حرام اعلام شده است. اما در رابطه با حکم شرعی سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در بازارهای سرمایه‌محور مانند بورس، مراجع مختلف تقریباً نظراتی همسو داشته‌اند که در ادامه چند مورد از آن‌ها را آورده‌ایم:

بورس‌ بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد. بنابراین بورس فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی مهم این است که باید معاملات در بورس نامشروع و خلاف قانون نباشند؛ در غیر این صورت حرام است.
پاسخ توسط مرجع تقلید آیت الله خامنه‌ای در رابطه با حکم شرعی معامله‌گری در بازار سهام و سرمایه

درآمد و کسبی که از طریق بورس و خرید و فروش اوراق بهادار بدست می‌آید – با وجود امکان کم یا زیاد شدن شاخص بورس – قمار محسوب نمی‌شود.
فرق قمار و بورس در این است که در قمار، خوردن مال به باطل صورت می‌گیرد. یعنی بدون مجوز یا عقود شرعی است. ولی در بورس اگر بر اساس عقود شرعی و اسلامی عمل شود، خرید و فروش بی اشکال است.
از نظر اسلام انجام هر نوع معاملات – مانند بورس، خرید و فروش سهام و… – یا اینکه کسی کار خود را خرید و فروش سهام قرار دهد در صورتی که عقود و معاملات صوری نباشند، مطابق با احکام شرع و قوانین باشند، فروشنده واقعا مالک باشد یا از طرف مالک وکیل باشد و خریدار واقعا مالک و صاحب جنس خریداری شده شود، اشکال ندارد.
پاسخ مرجع تقلید آیت الله مکارم شیرازی در رابطه با حکم شرعی معامله‌گری در بازار سهام و سرمایه

بیشتر بخوانید

همانطور که اشاره شد، معامله‌گری و سرمایه‌گذاری امری علمی و تکنیکی است و معامله‌گران با استفاده از مجموعه‌ای از تکنیک‌های علمی و مبتنی بر تجربه و با در نظر گرفتن ریسک، به کسب درآمد می‌پردازند. در ادامه به طور مختصر و ساده این تکنیک‌ها را توضیح می‌دهیم تا تفاوت ماهیت معامله‌گری با قمار روشن‌تر شود.

تکنیک‌های کسب درآمد در بورس که در قمار وجود ندارد

معامله‌گری در بازار سرمایه نیازمند تجربه، مهارت و تخصص است. در چارچوب فاکتورهای اساسی مذکور، ابزارهایی وجود دارند که معامله‌گران بازارهای سرمایه می‌توانند با آن‌ها رفتار بازار را مدل‌سازی کنند. این ابزارها با توجه به متغیرهای سیاسی-اقتصادی کلان، تحولات جهانی، سابقه قیمتی سهم، وضعیت صنایع و بررسی جزئیات اندیکاتورها و شرایط بازار سرمایه به وجود آمده‌اند و برای استفاده از هر کدام، آموزش‌های کاملی لازم است. مجموعه‌ی ابزارهای و تکنیک‌های مذکور در دو دسته‌ی کلی تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادین جای می‌گیرند.

بیشتر بخوانید

تحلیل بنیادی

در بخش قبلی اشاره کردیم که توجه به متغیرهای سیاسی-اقتصادی کلان و تحولات جهانی صنایع بزرگ و اصلی، بخش مهمی از معامله‌گری در بازار سهام است. در حقیقت در تحلیل تکنیکال، به بررسی بنیادین عوامل اثرگذار بر ارزش سو‌ژه‌ی سرمایه‌گذاری خود می‌پردازیم. مثلا این که سهام شرکت مورد نظر (یا ارز و محصول) به لحاظ صنعتی در چه وضعیتی قرار دارد؟ آیا حرکت اقتصاد و صنعت دنیا در سطح کلان به سمت حمایت و شکوفایی سوژه‌ی ما خواهد رفت یا آن را به حاشیه می‌برد؟‌

کاربرد اصلی این تکنیک، در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است. مثلا حالا که مسئله گرمایش زمین داغ شده است و کشورهای قدرتمند دنیا با توافق‌هایی مثل توافق پاریس تصمیم به کاهش و صفر کردن استفاده از انرژی‌های فسیلی در آینده‌ی نزدیک گرفته‌اند، سرمایه‌گذاری درشت و طولانی‌مدت (مثلا ۱۵-۲۰ ساله) روی صنایع نفتی و یا وابسته به نفت، عقلانی به نظر نمی‌رسد. و همان‌طور که مشخص است، سرمایه‌گذاری با استفاده از چنین نتیجه‌گیری‌هایی هیچ شباهتی به قمار کردن ندارد.

در رابطه با تحلیل بنیادی، می‌توانید با مطالعه مقاله زیر اطلاعات بیشتری کسب کنید:

تحلیل تکنیکال

تحلیل تکنیکال آن بخش از تکنیک‌های سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود که برای سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت مفید هستند. در این تکنیک‌ها، اساس بررسی‌ها و استدلال‌ها بر پایه‌ی تغییرات مقطعی و کوتاه‌مدت انجام می‌شود و در آن به طور گسترده از ابزارهای محاسبه ریاضی پیچیده (و گاهی ساده) استفاده می‌شود. به طور کلی در این شیوه می‌توان با بررسی سابقه‌ی رفتار معامله‌گران و تغییرات قیمتی، نتیجه‌های موثری برای کسب سود گرفت.

در رابطه با تحلیل تکنیکال، می‌توانید با مطالعه مقاله زیر اطلاعات بیشتری کسب کنید:

جمع‌بندی

مقایسه‌ی معامله‌گری با قمار در نگاه اول چیز عجیبی نیست چرا که در هر دو مورد، تصویر سودهای سرشار و البته ضررهای سنگین به ذهن تداعی می‌شود. اما با دقیق شدن در تعریف، سازوکار و ماهیت هریک، می‌توان نتیجه گرفت که این دو مقوله به کل از یکدیگر جدا هستند. درست است که در هر دو مورد می‌توان سودهای تصاعدی کسب کرد اما موتور محرک سرمایه‌گذاری علم تحلیل و مدیریت ریسک است در حالی که در قمار، طمع و شانس همه‌ چیز را به پیش می‌برد. در بازارهای سرمایه‌ای همچون بورس، پیش از این که طمع و شانس تعیین‌کننده باشد، استفاده از تحلیل‌های بنیادین و تکنیکال اساس کار است و برای همین به افراد تازه‌کار در این حوزه توصیه می‌شود که روش‌های تحلیل قیمت سهام را یاد بگیرند و در کنار آن اخبار، تاریخ و تجربیات دیگران را نیز دنبال کنند. از سوی دیگر، بورس و قمار در شرع احکام جداگانه‌ای دارند و همچنین در تمام دنیا، نهادها و بازارهای سرمایه‌محور همگی بر مبنای قانون و تحت مدیریت دولت‌ها تشکیل شده‌اند و دائم تحت نظارت هستند.

حکم شرعی معاملات بورس