افزایش نرخ بهره آمریکا

You are using an outdated browser. Please upgrade your browser or activate Google Chrome Frame to improve your experience.

افزایش نرخ بهره آمریکا چه اثری بر زندگی ما دارد؟

شیوا رحیمی در تجارت نیوز نوشت:

به تازگی بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره خود را ۰٫۷۵ درصد افزایش داد. این نخستین افزایش ۷۵ واحدی از نوامبر سال ۱۹۹۴ است و بانک مرکزی آمریکا با این اقدام تهاجمی رکورد سه دهه‌ای را شکسته است. به این ترتیب نرخ بهره به محدوده ۱.۵ تا ۱.۷۵ درصد افزایش پیدا کرد. در حالی که نرخ ابتدایی آن در آغاز سال جاری میلادی صفر بود. شاید فدرال رزرو به گونه‌ای نرخ بهره را افزایش دهد تا تورم را مهار و از یک رکود اقتصادی دیگر در آمریکا جلوگیری کند. اما کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور در مقابل این اقدام آسیب‌پذیر هستند. اقتصاد این کشورها از جهات مختلفی از افزایش نرخ بهره بانک‌های مرکزی تاثیر می‌پذیرد.

در نگاه اول به نظر می‌رسد با افزایش نرخ بهره تنها کسانی که وام دریافت می‌کنند، مجبورند در بازپرداخت خود سود بیشتری به بانک بپردازند. اما ماجرا به همین ختم نمی‌شود. نه تنها در آمریکا بلکه خارج از مرزهای آمریکا هم اثر این اقدام بیش از این احساس می‌شود. افزایش نرخ بهره آمریکا از فروشندگان و کشاورزان گرفته تا خانواده‌های کم درآمد را افزایش نرخ بهره آمریکا تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

به نقل از سی‌اس‌مانیتور، ماه گذشته کریستالینا جورجیوا، رئیس صندوق بین‌المللی پول به فدرال رزرو هشدار داد و گفت که باید مراقب خطرات پیش روی اقتصادهای نوظهور و آسیب‌پذیر باشند. در نتیجه همین افزایش نرخ بهره‌ها بود که صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی خود را از رشد اقتصادی سال آینده در کشورهای در حال توسعه یک درصد کاهش داد و به ۳٫۸ درصد رساند.

اثر زنجیروار افزایش نرخ بهره آمریکا بر دیگر کشورهای جهان

-اول از همه این اتفاق باعث می‌شود سرعت رشد اقتصاد آمریکا کم شود و تمایل مصرف‌کنندگان به خریداری کالای خارجی کاهش یابد.

-افزایش نرخ بهره همچنین بر روی سرمایه‌گذاری جهانی اثر می‌گذارد. با افزایش این نرخ اوراق قرضه دولتی و شرکتی که ایمن‌تر هستند سرمایه‌گذاران خارجی را جذب می‌کنند. در نتیجه پول از کشورهای فقیر و متوسط خارج و در آمریکا سرمایه‌گذاری می‌شود. این حرکت سرمایه باعث می‌شود دلار، ارز قدرتمندتری شود و در مقابل ارزش پول کشورهای در حال توسعه پایین بیاید.

-افت ارزش پول رایج یک کشور موجب بروز مشکلاتی می‌شود. از جمله اینکه هزینه واردات مواد غذایی و دیگر محصولات افزایش می‌یابد. این در حالی است که مشکلات زنجیره منابع، مشکلات حمل و نقل، کمبود کود شیمیایی و جنگ اوکراین موجب افزایش چه بیشتر قیمت مواد غذایی شده‌اند.

-بانک‌های مرکزی کشورهای دیگر نیز برای حفظ ارزش پول رایج کشور مجبور هستند نرخ بهره را بالا ببرند. روندی که اکنون هم آغاز شده است.

-افزایش نرخ بهره در چنین کشورهایی موجب آسیب اقتصادی می‌شود. کاهش سرعت رشد اقتصادی، کاهش فرصت‌های شغلی در نتیجه افزایش بیکاری و کاهش متقاضیان برای وام‌های کسب و کار از این آسیب‌های اقتصادی است. همچنین دولت‌های بدهکار مجبورند هزینه بیشتری را برای بازپرداخت بدهی‌های خود بپردازند. در حالی که می‌توانستند در جاهای دیگری کمک به فقرا یا مبارزه با کووید از آن استفاده کنند.

رئیس صندوق بین‌المللی پول هشدار داد که ۶۰ درصد از کشورهای کم درآمد اکنون هم یا دچار بحران بدهی قرار دارند یا به زودی وارد بحران بدهی می‌شوند.

خطای فدرال رزرو کجا بود؟

کشورهای در حال توسعه از اینکه فدرال رزرو اینگونه باتاخیر به فکر اعمال سیاست‌های ضدتورمی افتاد و اکنون به آن واکنش شدید نشان می‌دهد نگران هستند. زیرا ممکن است سرعت و تعداد این افزایش‌ها آنقدر زیاد باشد که هم به آمریکا و هم به کشورهای در حال توسعه به یک اندازه آسیب بزند.

برخی متخصصان می‌گویند آمریکا می‌توانست به آرامی و بدون اینکه باعث ایجاد رکود شود با تورم مبارزه کند. اما فدرال رزرو سابقه خوبی در کنترل چنین تورم‌هایی ندارد. اگرچه ممکن است افزایش قیمت مواد خام به نفع کشورهای صادرکننده‌ای مانند نیجریه یا برزیل باشد اما هنوز تعدادی از کشورهای در حال توسعه از این شوک‌های اقتصادی آسیب می‌بینند. کشورهایی که وابسته به واردات هستند و ذخائر کمی دارند در دسته آسیب‌پذیر قرار می‌گیرند.

افزایش نرخ بهره همیشه خطرناک است؟

البته افزایش نرخ بهره آمریکا همیشه به ضرر کشورهای در حال توسعه تمام نمی‌شود. هنگامی که اقتصاد آمریکا قدرتمند باشد و مردم قدرت خرید و بازپرداخت وام داشته باشند، تقاضای آنها برای گرفتن وام افزایش می‌یابد. اگر افزایش نرخ بهره در نتیجه تقاضای بالا برای وام اتفاق بیفتد در واقع می‌تواند بازار آمریکا را به مقصد خوبی برای فروش کالاهای کشورهای در حال توسعه تبدیل کند.

اما افزایش نرخ بهره اخیر از این مساله سرچشمه نمی‌گیرد و برای کشورهایی که هنوز افراد زیادی را واکسینه نکرده‌اند و بدهی‌های کلانی دارند و همزمان با افزایش قیمت مواد غذایی روبرو هستند خطر محسوب می‌شود.

نرخ بهره آمریکا افزایش یافت

بانک مرکزی ایالات‌متحده آمریکا نرخ بهره را نیم درصد افزایش داد.

به گزارش ایسنا و به نقل از بی نیوز، فدرال رزرو آمریکا روز چهارشنبه نرخ بهره را افزایش داد و این افزایش بزرگترین افزایش نرخ در دو دهه اخیر بود.

جروم پاول، رئیس بانک مرکزی ایالات‌متحده آمریکا پس از اینکه فدرال رزرو نرخ بهره را ۰.۵ درصد افزایش داد، گفت: «تورم بسیار بالاست».

در چهارم ماه مه ۲۰۲۲، بانک مرکزی ایالات‌متحده نرخ بهره معیار را به منظور مهار تورم فزاینده افزایش داد. کمیته بازار آزاد فدرال روز چهارشنبه در یک بیانیه مطبوعاتی توضیح داد که ۱۲ عضو این کمیته تصمیم گرفتند محدوده هدف برای نرخ وجوه فدرال را به ۳.۴ تا یک درصد افزایش دهند.

فدرال رزرو همچنین گفت: بانک مرکزی پیش‌بینی می‌کند که افزایش مستمر در محدوده هدف مناسب خواهد بود.

جروم پاول، رئیس فدرال رزرو پس از تصمیم کمیته بازار آزاد فدرال اظهار کرد: «تورم بسیار بالاست و ما سختی‌هایی ایجاد شده با تورم بالا را درک می‌کنیم و به سرعت در تلاش برای کاهش آن هستیم».

رئیس بانک مرکزی آمریکا افزود: «این حس گسترده در کمیته وجود دارد که افزایش ۵۰ واحدی اضافی باید برای دو جلسه بعدی در دستورالعمل لحاظ شود».

این افزایش دومین افزایش نرخ بهره در سال ۲۰۲۲ پس از افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو در ۱۶ مارس ۲۰۲۲ است. در آن زمان، فدرال رزرو به ترتیب نرخ بهره را از نزدیک به صفر به ۰.۲۵ درصد افزایش داد و اهداف بعدی هدف ۰.۲۵ و ۰.۵۰ درصد است.

در بیانیه کمیته بازار آزاد فدرال آمده است که فعالیت اقتصادی ایالات‌متحده در سه ماهه اول کاهش یافته است و تاکید شد که تورم همچنان بالاست.

علیرغم افزایش نرخ بهره، بازار رمزارزهای دیجیتال در روز چهارشنبه سبز بودند زیرا اقتصاد کریپتو در ۲۴ ساعت گذشته ۵.۷ درصد رشد کرد. قیمت بیت‌کوین (BTC) ۵.۶ درصد و اتریوم (ETH) ۶.۵ درصد در برابر دلار آمریکا افزایش یافت.

همچنین ارزش سهام در بعدازظهر چهارشنبه افزایش یافت زیرا برترین شاخص‌های سهام ایالات‌متحده شاهد افزایش قابل‌توجهی بودند. به‌عنوان‌مثال، میانگین صنعتی داوجونز با این شرط که حرکت بانک مرکزی درست بوده است، بیش از ۹۰۰ واحد جهش کرد.

آشوب تورم در اقتصاد جهانی

بروز همه گیری کرونا و جنگ روسیه و اوکراین به رشد شدید نرخ های تورم در اقتصادهای مختلف جهان منجر شده و بسیاری از کشورها از آمریکا گرفته تا اروپا برای مهار روند صعودی تورم در چند ماه گذشته نرخ بهره را افزایش داده اند. در جنگ جهانی با تورم، بانک های مرکزی تلاش می کنند نرخ های بهره را بالا ببرند تا بر ارزش پول ملی خود بیفزایند و تورم را مهار کنند. طی هفته های گذشته اکثر بانک های مرکزی از جمله فدرال رزرو آمریکا بارها نرخ های بهره را بالا برده اند و به نظر می رسد که در آینده باز هم نرخ بهره را افزایش دهند؛ چراکه تورم به شدت بالا رفته است.

اما رشد ارزش دلار به اقتصادهای جهان به ویژه اقتصادهای نوظهور که بدهی دلاری بالایی دارند، آسیب زیادی وارد می کند. بانک های مرکزی شاهد کاهش ارزش پول ملی خود در برابر دلار هستند و طبیعی است که تمهیداتی برای جلوگیری از این اتفاق بیندیشند. اخیرا بانک های مرکزی انگلستان و سوییس نرخ های بهره را بالا برده اند تا از تورم وارداتی در امان باشند. وقتی ارزش پول ملی کاهش می یابد، قیمت کالاهای وارداتی بالا می رود و فشارهای تورمی بیشتر می شود. در سوی دیگر این ماجرا، آمریکا قرار دارد و این روزها بهترین زمان برای گردشگران آمریکایی است تا به اروپا سفر کنند؛ چراکه طبق آمارها از ابتدای سال 2022 تاکنون ارزش دلار در مقابل ین ژاپن رشد 15 درصدی، در مقابل پوند رشد 10 درصدی و در مقابل یوان چین هم رشد 5 درصدی را تجربه کرده است. سوال این است که دلار چطور قدرت گرفت؟ هفته نامه «اکونومیست» در گزارش تازه خود به این پرسش پاسخ می‎دهد.

پاتک پولی به پاندمی تورم

در پی اوج گیری تورم جدید در اقتصاد جهانی، موج جدید سیاست افزایش نرخ بهره در دستور کار بانک های مرکزی سراسر جهان قرار گرفته و سیاست گذاران پولی برای مقابله با روند رو به رشد تورم، دست به کار شده و نرخ بهره را بالا برده اند. پس از آنکه با وقوع پاندمی کرونا و ورود اقتصاد جهانی به رکود، بانک های مرکزی جهان با استفاده از ابزار نرخ بهره و با موضع انبساطی برای مبارزه با این رکود اقدام کردند، به دنبال تزریق فزاینده پول به اقتصادهای سراسر دنیا، بسیاری از کارشناسان پیش بینی می کردند که این روند به تورم منتهی خواهد شد و موعد آن تنها به زمان بازگشایی اقتصادها و رفع محدودیت های کرونایی بستگی داشت؛ پیش بینی ای که البته رنگ واقعیت به خود گرفت و رکورد 40 ساله تورم در آمریکا را شکست. موج تورمی تنها به آمریکا محدود نشد و اقتصادهای بزرگ جهان نیز با رشد تورم مواجه شدند. بانک های مرکزی در چنین شرایطی، سیاست های انقباضی را در دستور کار خود قرار داده اند. به طوری که طبق برآورد بلومبرگ تاکنون در سال 2022 میلادی بیش از 50 بانک مرکزی در جهان نرخ بهره سیاستی خود را برای مقابله با تورم بالا برده اند. آمریکا، انگلیس، روسیه، کانادا، استرالیا و برزیل از آخرین کشورهایی هستند که نرخ بهره خود را افزایش داده اند.

جالب آنکه برخلاف اقتصادهای تراز اول دنیا که با افزایش نرخ بهره تلاش می کنند جلوی جهش هرچه بیشتر تورم را بگیرند، برخی کشورها در جهت عکس این سیاست اقتصادی عمل کرده اند که از جمله آنها بانک مرکزی ترکیه است، آن هم در حالی که تورم در این کشور به مرز تاریخی 80 درصد رسیده است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه بارها نرخ بهره را دشمن اقتصاد ترکیه معرفی کرده و نرخ بهره را با عباراتی همچون «مادر تمام شیاطین» و «بزرگترین مانع توسعه ترکیه» خطاب کرده است. البته این ایده اردوغان در بدنه کارشناسی ترکیه منتقدانی هم دارد، اما اردوغان با پافشاری بر سیاست پولی نامتعارف خود و برای مقابله با این مخالفت ها در این سال ها بارها روسای بانک مرکزی ترکیه را برکنار کرده است.

اوج گیری دلار با نرخ بهره

پرسش این است که ارزش دلار چطور بالا رفت و آیا این مسیر صعودی ادامه خواهد یافت؟ «اکونومیست» در پاسخ می نویسد: «این روزها بهترین فرصت برای گردشگران آمریکایی است تا به اروپا سفر کنند. دلیلش، افزایش ارزش دلار نسبت به یورو است. برابری یورو-دلار در وضعیتی قرار دارد که حتی می توان به ارزشمندتر شدنِ دلار نسبت به یورو هم امید داشت. البته آمریکایی ها می توانند به کشورهای آسیایی مانند ژاپن هم بروند؛ چراکه دلار در مقابل ین ژاپن هم قدرت گرفته است. در واقع، آمریکایی ها این روزها به افزایش نرخ بهره آمریکا هر کشوری سفر کنند، سفری ارزان برای شان محسوب می شود؛ زیرا از ابتدای امسال تاکنون ارزش دلار در برابر ین رشد 15 درصدی، در برابر پوند رشد 10 درصدی و در برابر یوان هم رشد 5 درصدی را تجربه کرده است.

اوایل سال 2021 بود که دلار به پایین ترین سطح خود در آن زمان نسبت به پنج سال گذشته اش رسید. دلار در آن زمان نسبت به سایر ارزها در سبد ارزی، وضعیت مطلوبی نداشت. مهمترین دلیل کاهش ارزش دلار در آن زمان، کرونا بود، اما حالا زندگی در مسیر عادی شدن قرار گرفته و به همراه عادی شدن جریان زندگی، دلار هم توانسته است ارزش خود را بازیابد. در یک سال گذشته شاخص دلار نسبت به سایر ارزها، وضعیت مطلوبی داشته و در سال 2022 توانسته به بالاترین ارزش خود از سال 2002 تاکنون دست یابد.

مهمترین عامل افزایش ارزش دلار، به تغییر سیاست های فدرال رزرو آمریکا برمی گردد. فدرال رزرو مصمم است که نرخ تورم را مهار کند، در نتیجه نرخ بهره را از ماه مارس تاکنون 1.5 درصد دیگر افزایش داده است. این انقباضی ترین سیاستی است که فدرال رزرو از سال 1980 تاکنون در پیش گرفته است. نرخ بهره، یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده برای نرخ ارز است و به سادگی می تواند آن را تحت تاثیر قرار دهد. در یک شرایط برابر، کشوری که نرخ بهره بالاتری دارد احتمالا ارز باارزش تری هم دارد. دلیلش این است که می تواند با نرخ بهره بالاتر، سرمایه بیشتری جذب کند و بدین ترتیب، ارزش ارز رسمی اش هم بالا می رود. این همان اتفاقی است که در مورد دلار رخ داده است.

رشد دلار ادامه خواهد داشت؟

اما چرا سایر بانک های مرکزی همانند بانک مرکزی آمریکا اقدام نکرده اند و نرخ بهره را افزایش نداده‎ اند؟ پاسخ در نقطه بحران است. در مورد اروپا، تورم از محل انرژی ناشی شده است. قیمت گاز طبیعی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین افزایش یافته است. در نتیجه اگر بانک مرکزی اروپا سیاست های پولی خود را تغییر دهد و سیاست انقباضی را برای افزایش نرخ بهره در پیش گیرد، الزاما نمی تواند تورم را مهار کند؛ چراکه تورم در بحران جنگ و کمبود عرضه گاز طبیعی ریشه دارد، اما در آمریکا قضیه فرق می کند و تورم از محل سیاست های پولی فدرال رزرو ناشی شده است؛ یعنی بسته هایی که بانک مرکزی آمریکا برای مهار همه گیری کووید-19 ارائه کرده بود و با سیاست کاهش نرخ بهره همراه بود، جرقه افزایش نرخ تورم را زد. حالا آمریکا می تواند با افزایش نرخ بهره، جلوی افزایش تورم را بگیرد. به همین خاطر است که آمریکا ارز قدرتمندتری هم دارد.

دلار به عنوان یک دارایی امن در جهان شناخته می شود. طبق اعلام بانک استاندارد چارترد، 45 درصد از قدرت اخیر دلار به این خاطر است که به عنوان یک دارایی امن مورد استفاده سرمایه گذاران قرار می گیرد. به این ترتیب، دلار توانسته از دو جهت، حمایت لازم را برای افزایش ارزش دریافت کند و به یک ارز قدرتمند تبدیل شود، اما آیا این مسیر رشد ادامه خواهد داشت؟ واقعیت این است که اگر فدرال رزرو همچنان به افزایش نرخ بهره ادامه دهد و جلوتر از سایر بانک های مرکزی جهان عمل کند، احتمالا باز هم ارزش دلار افزایش خواهد یافت. به علاوه، اگر بحران اقتصادی رخ دهد، از آنجا که دلار به عنوان یک دارایی امن شناخته می شود، احتمالا باز هم با افزایش تقاضا روبه رو خواهد شد و این امر در نهایت، رشد ارزش آن را افزایش نرخ بهره آمریکا به دنبال خواهد داشت. بنابراین می توان گفت که دلار در آینده هم احتمالا مسیر صعودی خود را ادامه خواهد داد.»

بیشترین افزایش نرخ بهره آمریکا طی ۲۲ سال گذشته ثبت شد

بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) روز چهارشنبه چهار مه (۱۴ اردیبهشت) در تلاش برای کنترل تورم که به بالاترین حد خود از ۴۰ سال گذشته رسیده‌ است، افزایش نیم درصدی (۵۰ واحدی) نرخ بهره را اعلام کرد که نخستین چرخش بزرگ از مه سال ۲۰۰۰ است.

به گزارش مدار اقتصادی، کمیته سیاست پولی پس از جلسه‌ای دو روزه نرخ صندوق فدرال رزرو را به بازه ۰.۷۵ تا یک درصد افزایش داد. تورم در ایالات متحده آمریکا از ماه مارس همچنان رو به افزایش است. شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) در ماه مارس ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۸.۵ درصد افزایش یافت که با این رقم، بالاترین نرخ تورم در آمریکا از سال ۱۹۸۱ م است.

فدرال رزرو علاوه بر افزایش نرخ بهره اعلام کرد که از اول ژوئن شروع به کاهش ترازنامه خود می‌کند که گام بزرگ دیگری در عادی سازی سیاست پولی است. این نهاد به‌طور مشخص دیگر اوراق بهادار را بازخرید نمی‌کند و به اوراق قرضه اجازه سررسید می‌هد که منجر به کاهش مکانیکی ترازنامه آن می‌شود.

بانک مرکزی آمریکا در بیانیه مطبوعاتی خود اشاره کرد که «فعالیت عمومی اقتصادی در سه ماهه نخست سال» افزایش نرخ بهره آمریکا در ایالات متحده اندکی کاهش یافته است. تولید ناخالص داخلی این کشور نیز با کاهش ۱.۴ درصدی در سه ماه اول سال روبرو شده است.

این نهاد با این حال تاکید کرد که مخارج خانوارها و سرمایه‌گذاری ثابت کسب و کار همچنان قوی باقی مانده است.

فدرال رزرو افزود: «افزایش مشاغل در ماه‌های اخیر مثبت بوده است که نرخ بیکاری به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.»

رهبران بانک مرکزی آمریکا همچنان معتقدند که می‌توانند تورم را به هدف دو درصد خود بازگردانند. آن‌ها پیش از این اعلام کرده بودند که نیازی به افزایش نرخ بهره به بیش از ۳ درصد ندارند. با این حال مقامات بانک مرکزی می‌گویند فاصله زیادی با نرخ بهره خنثی وجود دارد. آن‌ها معقدند که نرخ بهره خنثی بین دو و سه درصد است و محدوده «خنثی» نه رشد اقتصادی را تحریک می‌کند و نه کاهش می‌دهد. فدرال رزرو تاکید کرد در صورتی که نیاز باشد نرخ بهره حتی فراتر از نرخ خنثی افزایش پیدا می‌کند.

نرخ بهره آمریکا نیم درصد افزایش یافت

روزنامه جهان اقتصاد

به گزارش جهان اقتصاد به نقل از ایسنا، فدرال رزرو آمریکا روز چهارشنبه نرخ بهره را افزایش داد و این افزایش بزرگترین افزایش نرخ در دو دهه اخیر بود.

در چهارم ماه مه ۲۰۲۲، بانک مرکزی ایالات‌متحده نرخ بهره معیار را به منظور مهار تورم فزاینده افزایش داد. کمیته بازار آزاد فدرال روز چهارشنبه در یک بیانیه مطبوعاتی توضیح داد که ۱۲ عضو این کمیته تصمیم گرفتند محدوده هدف برای نرخ وجوه فدرال را به ۳.۴ تا یک درصد افزایش دهند.

فدرال رزرو همچنین گفت: بانک مرکزی پیش‌بینی می‌کند که افزایش مستمر در محدوده هدف مناسب خواهد بود.

افزایش نرخ بهره آمریکا