اوراق بدهی شرکتی چیست؟

انواع اوراق بهادار عبارتند از:

اوراق بهادار چیست؟

در دنیای سرمایه گذاری روش های مختلفی برای کسب درآمد بیشتر وجود دارد. بورس اوراق بهادار یکی از اجزا و بخش های اصلی بازار سرمایه است که نقش اصلی آن جذب و هدایت پس انداز ها و نقدینگی سرگردان و پراکنده در جامعه به سوی مسیرهای بهینه است.

امروزه بورس و بازارهای پولی مالی از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند به لحاظ سیستم های اقتصادی روز و پیشرفته هر جامه بشری نیاز به تعاملات اقتصادی بازارهای داخلی و بازارهای خارجی را داراست به همین دلیل است که کشورهای صنعتی و پیشرفته دنیا همواره به دنبال تحولات جدیدی در بازارهای پولی مالی خود هستند.

در این بخش در خصوص اوراق بهادر و انواع آن اطلاعاتی ارائه خواهد شد.

دسترسی سریع به عناوین:

تعریف اوراق بهادار

اوراق بهادار یک نوع دارایی مالی یا نامشهود است. قابلیت نقل و انتقال دارد و دارنده آن دارای حق و حقوق مشخص است.

اگر اوراق بهادار را به زبان ساده‌تر بخواهیم توصیف کنیم، برگه‌هایی که ارزش مالی دارند و شما می‌ توانید آن را خرید و فروش کنید.

در گذشته نه چندان دور، شخص با مراجعه به پس انداز یا با تجمع چند نفر به راحتی می توانستند شروع به یک کار عظیم نمایند ولی در حال حاضر به خاطر اینکه امکان این کار به راحتی فراهم نیست و برای راه اندازی یک بنگاه یا یک کارخانه صنعتی نیاز به سرمایه عظیمی است.

لذا بورس و اوراق بهادار به این منظور ارائه می شود که بتوانند پروژه ای عظیمی را راه اندازی نموده و سود آن در اختیار همگان قرار گرفته و به رونق اقتصادی کشور کمک کند.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار در بازار سرمایه به سه بخش تقسیم می‌ شود.

اوراق صاحبان سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه که به تفصیل هر کدام به شرح ذیل می باشد:

۱- اوراق بدهی و انواع آن

اوراق بدهی یا اوراق قرضه اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می‌ شود مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند.

دارنده اوراق مذکور به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و سود آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد.

اینکه چرا به این اوراق، اوراق بدهی گفته می‌ شود، به دلیل ویژگی‌های مختلف این اوراق است.

در درجه اول به این دلیل است که عمدتا شرکت‌هایی که مشکل منابع مالی دارند یا نقدینگی کافی برای انجام کارهایشان ندارند، به جای اینکه از بانک وام بگیرند با انتشار این اوراق به نوعی اقدام به جمع‌آوری نقدینگی سرمایه‌گذاران کرده که اصطلاحاً در علوم مالی به آن تامین مالی جمعی گفته می‌ شود.

متقاضیان اصلی انتشار اوراق بدهی معمولا دولت‌ها هستند و اوراق بدهی دولتی یکی از معتبرترین نوع اوراق بدهی در جهان است که در عین حال ریسک اعتباری کشورها را هم نمایان می‌ کند.

در واقع هرچه اوراق بدهی دولتی یک کشور ارزشمندتر باشد، به معنای این است که اقتصاد و دولت آن کشور از شرایط بهتری برخوردار است.

انواع اوراق بدهی عبارتند از:

• اوراق قرضه: همان‌طور که از اسم این اوراق مشخص است، شما با خرید این اوراق بهادار به نوعی پولتان را به منتشر کننده اوراق قرض یا وام می‌ دهید و در موعدی مشخص علاوه بر اصل پولتان، مبلغی به عنوان بهره که البته اوراق بدهی شرکتی چیست؟ از پیش مشخص شده دریافت می‌ کنید.
• اوراق مشارکت: هرگاه شرکت یا نهاد دولتی یا خصوصی به منظور تامین مالی برای انجام پروژه‌ها و طرح های مختلف مانند طرح‌های عمرانی، اقتصادی و… اوراق بهادار با نام یا بی نامی منتشر می‌کنند تحت عنوان اوراق مشارکت، که به صورت عمومی اقدام به فروش آن می‌ کنند. افرادی که این اوراق بهادار را خریداری می‌ کنند به میزان اوراق خود در سود آن طرح یا پروژه سهیم می‌ شوند.

اوراق فرضه اسلامی (صکوک): با توجه به این که دریافت بهره در دین اسلام ربا محسوب می‌ شود، به همین منظور نوعی اوراق بهادار تحت عنوان اوراق فرضه اسلامی یا صکوک منتشر می‌ شود که بر اساس قوانین مورد تایید اسلام منعقد شده و دارای سود ثابت یا شناور است.

اوراق اجاره (صکوک اجاره): گاهی یک نهاد واسط با پول‌هایی که از فروش این نوع از اوراق بهادار (اجاره یا صکوک اجاره) اقدام به خرید یک دارایی مثلا ملک می‌کند و بعد آن را در اختیار شرکت یا نهاد درخواست کننده قرار می‌ دهد.

اوراق خزانه (اسلامی): گاهی دولت برای پرداخت بدهی به یک پیمانکار در قبال انجام کاری نقدینگی لازم را ندارد. به همین منظور اوراق بهاداری منتشر می‌کند تحت عنوان اسناد خزانه اسلامی با سررسید مشخص مثلا یک سال، به این صورت که مثلا تا یک سال آینده پولت پرداخت می‌ شود.

۲- اوراق مشتقه و انواع آن

قراردادهای مشتقه به نوعی از قراردادهای مالی اطلاق می‌‌‌‌ شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی (دارایی پایه) یا مالی می‌‌‌‌ گیرند. دارایی پایه می‌‌‌‌ تواند به شکل سهام، کالا، نرخ‌های بهره، صنعت ساخت و‌ ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد.

اوراق مشتقه در واقع نوعی اوراق بهادار با قیمتی هستند که ارزش آن به یک یا چند دارایی که از آن مشتق می‌ شوند، بستگی دارد.

خود مشتقه قراردادی است بین دو یا چند طرف بر اساس یک یا چند دارایی. ارزش مشتقه به‌ وسیله نوسانات دارایی مبنا تعیین می‌ شود.

رایج‌ترین دارایی‌های مبنا عبارت اند از سهام، طلا، کالاها، ارز، شاخص های بازار و…

اوراق مشتقه به طور کلی یا در بازار بورس یا در بازارهای متشکل خارج از بورس معامله می‌ شوند.

اوراق مشتقه خارج از بورس بخش بزرگ‌تری از مشتقه‌ها را تشکیل می‌ دهند و قانون‌گذاری نشده‌اند، درحالی‌که مشتقه‌های معامله شده در بورس استاندارد سازی شده‌اند.

اوراق مشتقه معامله شده خارج از بورس معمولاً ریسک بیشتری نسبت به مشتقه‌های استاندارد دارند.

انواع اوراق مشتقه عبارتند از:

• قرارداد سلف: قراردادی است بین خریدار و فروشنده که به هنگام عقد قرارداد، خریدار ملزم است کل مبلغ قرارداد را به فروشنده پرداخت کند.
• قرارداد آتی: در این قرارداد مقدار دارایی، قیمت دارایی و همچنین زمان تحویل بر اساس استانداردهای تعیین شده است. البته وقتی می‌ گوییم قرارداد منظور همان توافق طرفینی است که بورس کالا به نوعی امین این توافق محسوب می‌ شود و یک قرارداد کاغذی نیست.
• قرارداداختیارمعامله: این قرارداد به این صورت است که مثلا شما ۱۰۰۰ سهم از شرکتی را دارید و می خواهید آن را به فردی دیگر بفروشید. منتهی تاریخ تحویل سه ماه آینده خواهد بود.

۳- اوراق سهام

سهام متداول‌ترین ورقه بهادار محسوب می‌ شود. سهام، دارای ارزش اسمی بوده و تعداد آن برای هر شرکت، بسته به میزان سرمایه آن شرکت متغیر است. ارزش اسمی هر سهم عادی در بورس اوراق بهادار برابر با ۱۰۰ تومان یا ۱۰۰۰ ریال است.

تعداد سهام عادی هر شرکت نیز حاصل تقسیم سرمایه آن بر ارزش اسمی هر سهم است.

سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشان‌دهنده مالکیت صاحب آن در یک شرکت است.

گفتنی است سهامداران صاحب سود سهام سالیانه، دارای حق رای در مجامع آن شرکت و برخوردار از منافع افزایش یا کاهش قیمت سهام هستند.

برخلاف دارندگان اوراق بدهی که عموماً فقط سود و ارزش اسمی دریافت می‌ کنند، دارندگان سهام قادر هستند تا از سود سهام خود منفعت کسب کنند. انواع سهام عبارتند از:

سهام عادی: رایج‌ترین برگه اوراق بهادار، سهام عادی است که در بورس اوراق بهادار معامله می‌ شود. سهام دارای دو ارزش اسمی و بازاری است. ارزش اسمی در ایران ۱۰۰ تومان است اما ارزش بازاری همان قیمتی است که سهام معامله می‌شود و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌ شود. شما بابت خرید سهام عادی سود ثابت نخواهید داشت.

• سهام ممتاز(ترکیبی): سهام ممتاز، اوراق بهاداری است که علاوه بر ویژگی‌های سهام عادی یکسری مزایای مازاد دارد. این امتیازها باید با تایید سایر سهامداران در مجمع شرکت تصویب شود.
• سهام جایزه: گاهی اوقات شرکتی از یکی از راه‌های افزایش سرمایه (محل سود انباشته و یا تجدید ارزیابی دارایی) اقدام به افزایش سرمایه می‌ کند.
• سهام با نام و بی نام: اگر هنگام خرید سهام شرکتی، نام مالک آن یا در اصل خریدار آن در ورقه سهم یا در دفتر سهام شرکت، ثبت شده باشد به آن نوع سهام با نام می‌ گویند. اما اگر اسم فرد ثبت نشود، تنها برگه سهام را به خریدار می‌ دهند. سهام بی نام در وجه حامل صادر می‌ شود که البته قابلیت انتقال دارد. با نام بودن سهام امکان ارتباط میان شرکت و صاحبان سهام را آسان‌تر می‌ کند.
• سهام نقدی و غیر نقدی: اگر شما در ازای خرید سهام شرکتی پول نقد پرداخت کنید سهام نقدی و در صورتی که برای خرید به جای پول نقد از دارایی دیگری مثل زمین، ملک و … استفاده کنید، سهام غیر نقدی می‌ گویند.

نتیجه گیری

اگر اوراق بهادار، برگه‌هایی هستند که ارزش مالی دارند و قابلیت خرید و فروش دارند.

انواع اوراق بهادار عبارتند از:

در واقع وقتی می گوییم اوراق بهادار یک دارایی نامشهود و نامحسوس است، یعنی هر فردی دو نوع دارایی دارد یکی دارایی‌های مشهود و دیگری نامشهود.

دارایی مشهود همان طور که از نام آن پیداست به صورت فیزیکی ملموس و قابل رویت است مثل وسایل نقلیه، مسکن و… اما در مقابل دارایی که به صورت فیزیکی ملموس نیست را دارایی‌های نا مشهود یا مالی می‌ گویند.

اوراق بدهی شرکتی چیست؟

بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه شاخه وسیعی از بازار است که فرایند خرید و فروش ابزارهای مالی را تسهیل می کند. در ابزارهای مالی دو گروه از اوراق هستند که در آن­ها سرمایه دخالت دارد: یکی اوراق مالکیت که به آن سهام گفته می­شود و دیگری اوراق بدهی که به اوراق قرضه/مشارکت معروف است.

– یادآوری می شود که اوراق قرضه از انواع اوراق بهادار است. برطبق تعاریف: بازار سرمایه یک نوع بازار مالی است که در آن اوراق بهادار براساس سهام، خرید و فروش می شود.

بازار سرمایه پلی است که واحدهای اقتصادیِ دارای مازاد سرمایه، مانند شرکت ها یا دولت ها، پس انداز خود را به واحدهای سرمایه گذاری که به سرمایه نیازمندند، انتقال می دهد. بنابراین بازار سرمایه، واحدهای دارای پس انداز و سرمایه گذاران را با یکدیگر ارتباط می دهد

آشنایی با تقسیم بندی انواع بازارهای سرمایه

به بیان دیگر، بازارهای سرمایه محل­هایی هستند که پس­انداز و سرمایه­گذاری را ازسوی تامین­کنندگان سرمایه به سوی کسانی که به سرمایه نیاز دارند، هدایت می­کنند.

بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش سهام و اوراق قرضه، برای بازه­های زمانی بیشتر از یک سال است. متداول­ترین بازارهای سرمایه، بازار سهام و بازار اوراق بهادار است.

این بازارها به دنبال بهبود کارایی معاملات هستند؛ به این منظور کسانی را که سرمایه در اختیار دارند و افرادی که به دنبال سرمایه هستند را با یکدیگر جمع می­کنند و مکانی فراهم می­کنند که اشخاص بتوانند اوراق بهادار را مبادله نمایند.

بازار سرمایه توسط سازمان بورس و اوراق بهادار و دیگر قانون گذاران مالی نظارت می­شود.

انواع بازارهای سرمایه

بازار سرمایه را می­توان به انواع و اقسام بازارها تقسیم­بندی کرد. به عنوان مثال می­توان بازار سرمایه­ای ایران را از نظر شرایط شرکت­ها، به دو بخش بازار سهام و بازار اوراق قرضه تقسیم نمود، اما در معمولی­ترین تقسیم­بندی، بازار سرمایه به دو شاخه بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می­شود.

بازار اولیه سرمایه

بازار اولیه، یک بازار جدید است و تنها به موضوع اوراق بهادار می­پردازد. به عبارت دیگر، بازار اولیه­ی سرمایه مکانی است که اوراق بهادار برای اولین بار عرضه و فروخته می­شود.

در این نوع بازارشرکت­ها مستقیما سرمایه­ی مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم، به­دست می­آورند و فروشندگان اوراق بهادار همان شرکت­هایی هستند که سهام خود را عرضه می­کنند.

در بازار اولیه، اوراق بهادار برای اولین بار برای خرید سرمایه­گذاران ایجاد می­شود. اوراق بهادار جدید در این بازار از طریق بورس اوراق بهادار صادر شده و دولت و همچنین شرکت­ها را قادر به افزایش سرمایه می­­کند.

برای معامله­ای که در این بازار صورت می گیرد، سه نهاد درگیر هستند: شرکت، سرمایه­گذاران وشرکت سرمایه­گذار. به عنوان نمونه­هایی از بازار اولیه می­توان به بازار اسکناس، اوراق قرضه­ی دولتی یا اوراق بهادار شرکت­ها و همچنین سهام شرکت­ها اشاره کرد.

بازار ثانویه­ سرمایه

این بازار مکانی است که معاملات برای اوراق بهادارِ موجود انجام می­شود و به عنوان بورس شناخته می­شود. در این­جا اوراق بهادار توسط سرمایه­گذاران خریداری و فروخته می­شود.

در حقیقت، دارایی­هایی که در مرحله­‌ی بازار اولیه مورد معامله و پذیره­نویسی قرارگرفته است، برای معامله­های بعدی نیاز به بازار ثانویه دارد.

یعنی می­توان گفت بازار ثانویه، محل داد و ستد اوراق منتشر شده در بازار اولیه است و حجم معاملات در این بازار، نسبت به بازارهای اولیه بسیار بیشتر است.

در این بازار تغییرات قیمت­ها شکل می­گیرد و اوراق بهادار، بارها و بارها در آن دادو ستد می­شود. به عبارت دیگر می­توان اینطور جمع­بندی کرد که تقریبا تمامی معاملات سهام در بازار بورس در گروه معاملات بازار ثانویه قرار می­گیرند.

در معاملات بازار ثانویه، دیگر شرکت نقشی ندارد و همه معامله­کنندگان، سرمایه ­گذاران هستند. سرمایه­ گذاران، اوراق بهادار را از طریق بورسِ کالا خرید و فروش می­کنند و معاملات اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار منجر به مبادله­ی پول و اوراق بهادار میان سرمایه­گذاران می­شود

قیمت­ها در بازار ثانویه با تقاضا در نوسان است. سرمایه­گذاران نیز برای انجام تجارت باید حق کمیسیون به کارگزاران پرداخت کنند. اوراق بهادار در یک بازار کاملا منظم و قانونی با ضوابط و مقررات دقیق معامله می­شود.

این ضابطه‌مندی تضمینی است برای این­که سرمایه­گذاران بتوانند بدون ترس از تقلب، تجارت کنند.

بازار بورس نیویورک یکی از بزرگترین بازارهای ثانویه­ی جهان است. نمونه­ی دیگری از بازار ثانویه، بورس اوراق بهادار تهران است

بازار اوراق قرضه چیست؟

بنابراین می توان اوراق قرضه را نوعی از سرمایه گذاری دانست که در آن سرمایه گذار پول خودش رو به یک شرکت خصوصی یا دولتی و یا یک شرکت نیازمند به سرمایه قرض می دهد وشرکت سرمایه پذیر نیست متعهد می شود تا وجه یا اعتبار مورد نظر رو در بازه زمانی مشخص و پرداخت سود به صورت منظم به سرمایه گذار بازگرداند.

لازم است بدانید که این بازی زمانی برای بازپرداخت اصل پول، سررسید نام دارد و سود ثابت هر دوره نیز کوپن اوراق نامی ده می شود.

جالب است بدانید که اوراق قرضه معمولاً توسط نهادهای دولتی از جمله شهرداری ها و و شرکت های دولتی منتشر می شود و به نوعی ابزار تامین مالی نهادها برای پروژه ها و فعالیت های عمرانی تاسیساتی در حوزه دولتی و شهری است.

اوراق قرضه به نام دارای درآمد ثابت شناخته می شوند که نشان از بالا بودن اعتبار و کم بودن فاکتور ریسک در آن ها دارد. پس به نوعی می توان گفت که در این ابزار شرکت منتشر کننده اوراق (ناشر) به سرمایه گذاران این تعهد را می دهد که با پرداخت سود ثابت دوره ای (کوپن)، اصل سود آن ها را در سررسید به آن ها پرداخت کند.

باید توجه داشته باشید که ممکن است در برخی از موارد شرکت منتشرکننده اوراق قرضه برای شرکت دیگری این کار را انجام دهد و نیازهای مالی آن شرکت را تامین کند. در این حالت به شرکتی که نیازمند سرمایه است، بانی می گویند.

پس می توان گفت که ناشر اوراق قرضه الزاماً بانی نخواهد بود، هر چند که این احتمال نیز وجود دارد که شرکت ناشر همان بانی نیز باشد.

دانستن این نکته خارج از لطف نیست که شرکت ها اوراق قرضه را به فروش سهام برای تامین سرمایه جهت پیشبرد اهداف مالی خودشان می دهند، چرا که دارندگان اوراق قرضه صاحبان شرکت به حساب نمی آیند و حق دخالت در امور داخلی یک شرکت را ندارند، چراکه آن ها صرفاً طلبکاران شرکت هستند. این در حالی است که دارندگان سهام در تصمیم گیری های شرکت دخیل هستند.

بورس چیست؟

بهتر است برای پاسخ به این سوال سراغ تعاریف ساده برویم. بورس در واقع بازاری است که در آن معامله گران و سرمایه گذاران می توانند موارد متعددی را بخرند و بفروشند. البته برای این کار بازارهای مختلفی با قوانین خاص خودشان وجود دارند، مانند بورس کالا یا بورس ارز.

بورس اوراق بهادار محلی است که شرکت های سهامی عام، سهام خودشان را در آن عرضه می کنند و سرمایه گذاران علاقه مند به سرمایه گذاری در آن شرکت ها نیز متعاقباً سهامشان را خریداری می کنند.

هر شخصی می تواند بسته به هدف خودش از سرمایه گذاری، مقادیر مختلفی از یک سهم را خریداری کند. با خرید سهام یک شرکت شما در سود و زیان شریک می شوید، این در واقع بدین معنی است که شما صاحب بخشی از شرکت می شوید، چرا که شما با خرید سهام یک شرکت، بخشی از منابع مالی برای پیشبرد اهداف شرکت موردنظرتان را تامین می کنید.

جالب است بدانید که مطالعات اولیه برای تاسیس بورس در ایران به سال ۱۳۱۵ هجری شمسی برمی گردد. البته وقوع جنگ جهانی دوم باعث شد تا تاسیس بورس در ایران ۲۵ سال عقب بیفتد.

بیان این نکته خالی از لطف نیست که بورس در واقع یک کلمه فرانسوی است که به معنی کیف پول می باشد.

نباید این نکته را نادیده گرفت که سرمایه گذاری در بورس می تواند نقش بسیار زیادی در رونق اقتصادی یک کشور داشته باشد، چون با این کار منابع مالی مورد نیاز بنگاه های اقتصادی برای توسعه دادن و پیشبرد فعالیت ها تأمین می شود.

در نتیجه این گونه فعالیت ها رونق کسب و کار، اشتغال زایی و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور را به دنبال خواهد داشت.

اوراق بدهی چیست؟ تامین مالی بدون شراکت

در بازار بورس اوراق گوناگونی مورد معامله قرار می‌گیرند. تنوع این اوراق فراوان است و آشنایی با هر یک نیازمند صرف زمانی مقتضی است. در این میان اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه از جمله مهم‌ترین اوراقی است که مبنای بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها به شمار می‌رود. اوراق قرضه (بدهی) خود زیرمجموعه دسته‌ دیگری از اوراق به نام اوراق با درآمد ثابت هستند. اما این اوراق چه ویژگی‌هایی دارند، چگونه معامله می‌شوند و تفاوت آن‌ها با سایر اوراق چیست؟

اوراق بدهی چیست؟

اوراق بدهی یا قرضه (Bond) یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. به این ترتیب که فرد سرمایه‌گذار پولی را به ناشر این اوراق قرض می‌دهد. ناشر می‌تواند یک شخصیت حقوقی، نهادی، شرکتی و یا دولتی باشد. در مقابل، قرض‌گیرنده در خصوص بازپرداخت وجه اعتبار متعهد می‌شود که مبلغ را به همراه سود دوره‌ای ثابت و در بازه زمانی مشخص با خریدار تسویه کند.

اما هدف از انتشار اوراق بدهی چیست؟ در حقیقت فعالیت‌های دولتی و شهری و پیاده‌سازی پروژه‌ها به سرمایه نیاز دارد. این اوراق با درآمد ثابت به منظور تامین مالی در چنین زمینه‌هایی منتشر می‌شوند. البته باید به این نکته توجه کرد که ناشر این اوراق اهداف دیگری نیز از انتشار آن‌ها دارد. یعنی گاهی نیز پیش می‌آید که ناشر، این اوراق را برای سازمان یا شرکت دیگری (بانی) منتشر می‌کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که ناشر لزوما بانی نخواهد بود.

شرکت‌ها برای تامین مالی مورد نیاز خود، می‌توانند از طریق فروش سهام نیز اقدام کنند. اما انتشار اوراق با درآمد ثابت در مقایسه با چنین روشی، امری مناسب‌تر به نظر می‌رسد. چرا که سهام‌داران خود به عنوان صاحبان شرکت تلقی می‌شوند اما دارندگان اوراق با درآمد ثابت این‌گونه نیستند و به همین دلیل حقی برای دخالت در امور و مسائل شرکت را ندارند.

اما اگر دارندگان این اوراق بدهی سهام‌داران شرکت نیستند، پس نقش آن‌ها چیست؟ در حقیقت این افراد، طلبکاران شرکت محسوب می‌شوند. زمانی که افراد برای سرمایه‌گذاری به خرید اوراق قرضه روی می‌آورند، در حقیقت مبلغ خرید این اوراق را به ناشر آن قرض می‌دهند. ناشر نیز تعهد می‌کند که در طی مدت زمانی که خریدار این اوراق را در دست دارد، بهره پول را در اختیار او قرار دهد. شرایط اوراق منتشره می‌تواند مقدار و دوره بهره را تعیین کند. بلندمدت‌تر بودن این اوراق، بهره دریافتی بیشتری را در پی دارد.

مشخصات اوراق قرضه

برای آشنایی با این اوراق لازم است که بر چند مفهوم تسلط پیدا کنیم. این مفاهیم عبارت‌اند از:

• تاریخ سررسید: پایان‌ دوره اوراق بدهی همان تاریخ سررسید است. در این تاریخ دارندگان اوراق، ارزش اسمی آن‌ها را دریافت می‌کنند.
• ارزش اسمی: ارزش اسمی برابر است با اصل مبلغ اوراق. در تاریخ سررسید این مبلغ توسط ناشر به خریدار بازپرداخت می‌شود.
• نرخ سود اسمی: نرخ بهره‌ای است که به صورت دوره‌ای و تا پیش از سررسید، به دارنده اوراق پرداخت می‌شود.
• قیمت فروش: اگر دارنده اوراق تمایلی به نگهداری آن‌ها تا پایان سررسید نداشته باشد، می‌تواند آن‌ها را طی جلسات معاملاتی در بازار بورس و به قیمت روز بازار به فروش برساند. صحبت در خصوص قیمت بازار به زمان دیگری موکول می‌شود؛ اما به طور کلی مسائل مختلفی در تعیین آن دخیل هستند.
• نرخ سود تا سررسید: اگر اوراق بدهی در همان روز انتشار خریداری شوند، نرخ سود اسمی خواهند داشت. اما اگر فردی پس از گذشت زمان و در جلسات معاملاتی بورس، این اوراق را به قیمت روز بازار خریداری کرده باشد و تا زمان سررسید نزد خود نگاه دارد، آن‌گاه نرخ سود تا سررسید محاسبه خواهد شد. اوراق قرضه هم در بازار اصلی بورس و هم در بازار فرابورس منتشر می‌شوند.

طریقه انتشار اوراق قرضه

انتشار اوراق بدهی مشروط به نکات زیر است:

• انتشار اوراق قرضه باید در اساسنامه پیش‌بینی شده یا مجمع عمومی فوق‌العاده به پیشنهاد هیات مدیره، انتشار اوراق را تصویب کند. (ماده ۵۶ ل.ا.ق.ت)
• تمام سرمایه ثبت شرکت باید تادیه شده و همچنین دو سال تمام از ثبت شرکت گذشته باشد و دو ترازنامه سهامی عام نیز توسط مجمع عمومی تصویب شده باشد. (ماده ۵۵ ل.ا.ق.ت)
• اوراق باید متحدالشکل بوده، مبلغ اسمی اوراق قرضه و نیز قطعات اوراق قرضه (در صورت تجزیه باید متساوی باشد) و توسط دو نفری که برای امضای سهام تعیین شده امضا شده باشد. (تبصره ماده ۵۶ و ماده ۵۸ ل.ا.ق.ت)
• تنها شرکت‌های سهامی عام حق انتشار اوراق قرضه را دارند.
• اطلاعیه انتشار اوراق قرضه مشتمل بر نکات ماده ۵۸ ل.ا.ق.ت ، پس از امضا به انضمام تصمیم‌گیری راجع به فروش اوراق قرضه و شرایط آن، به مرجع ثبت شرکت‌ها اعلام می‌گردد. مرجع به هزینه شرکت‌ها آن را در روزنامه رسمی آگهی می‌کند و پس از آن شرکت آن را در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی‌های شرکت در آن منتشر می‌گردد، منتشر می‌کند. (ماده ۵۸ و ۵۹ ل.ا.ق.ت)
• اوراق قرضه باید مشتمل بر نکات ذیل باشد: ( ماده ۶ ل.ا.ق.ت )

_ شماره و تاریخ ثبت شرکت

_ مبلغ اسمی و شماره ترتیب و تاریخ صدور ورقه قرضه

_ تاریخ و شرایط بازپرداخت قرضه و نیز شرایط بازخرید ورقه قرضه

_ تضمیناتی که احتمالاَ برای قرضه در نظر گرفته شده است.

_ در صورت قابلیت تعویض اوراق قرضه با سهام، شرایط و ترتیباتی که باید برای تعویض رعایت شود با ذکر نام اشخاص یا موسساتی که تعهد تعویض اوراق قرضه را کرده‌اند.

_ در صورت قابلیت تبدیل ورقه اوراق بدهی شرکتی چیست؟ قرضه بر سهام، مهلت و شرایط آن ( ماده ۶۰ ل. ا. ق. ت)

سرمایه‌گذاری از طریق اوراق درآمد ثابت یا خرید سهام؟

بهره اوراق با درآمد ثابت می‌تواند به صورت ماهانه، سه‌ماهه، شش‌ماه و سالانه پرداخت شود. هنگام سررسید، ناشر اوراق موظف است اصل پول را به خریدار بازپرداخت کند. به همین دلیل است که خرید اوراق بدهی نیز هم‌چون خرید سهام، یکی از شیوه‌های رایج سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. اما تفاوت سرمایه‌گذاری در اوراق دارای درآمد ثابت مانند اوراق بدهی و خرید سهام در چیست؟ تفاوت این امر در این است که زمانی که سهام می‌خرید در حقیقت بخشی از مالکیت شرکت نیز به شما تعلق می‌گیرد. در چنین شرایطی میزان سودی که از این طریق کسب می‌کنید بیان‌گر بازدهی سرمایه‌گذاری شما خواهد بود. این امر نشان می‌دهد که چرا سرمایه‌گذاری از طریق خرید سهام، شیوه‌ای پرریسک و پرنوسان محسوب می‌شود.

اما اوراق قرضه معمولا دارای نرخ بهره ثابتی هستند. درست به همین دلیل است که در مقایسه با خرید سهام ریسک کمتری دارند. هم‌چنین این اوراق قابل مبادله هستند. به این ترتیب اگر دارنده این اوراق، آن‌ها را در مبلغی کمتر از ارزش اسمی بفروشد، اوراق خود را با تنزیل فروخته است. به همین صورت اگر مبلغ فروش بالاتر از مقدار اسمی باشد، فروش با صرف صورت گرفته است.

بیشتر بخوانید

انواع اوراق قرضه با درآمد ثابت

به طور کلی اوراق بدهی با قرضه که خود نوعی از اوراق با درآمد ثابت هستند، به انواع دیگری تقسیم می‌شوند که در ادامه درباره آن‌ها توضیح می‌دهیم:

• اوراق قرضه دولتی: دولت‌ها همواره برای تامین مالی، پرداخت حقوق کارمندان خود و هم‌چنین صورت‌حساب‌ها، دست به انتشار اوراق با درآمد ثابت می‌زنند. در کشورهای باثباتی مانند آمریکا، خرید این اوراق در زمره امن‌ترین شیوه‌های سرمایه‌گذاری دسته‌بندی می‌شود. از سوی دیگر در کشورهای درحال توسعه، چنین اقدامی ریسک بالایی را به دنبال دارد.

بیشتر بخوانید

• اوراق قرضه شهرداری: شهرداری با هدف تامین مالی برای عملیات مختلف خود و پرداخت هزینه‌های مربوط به پروژه‌هایش در مناطق گوناگون این اوراق را منتشر می‌کند. البته مبلغی که از جمع‌آوری مالیات به دست می‌آید، برای همین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما گاه این مبلغ کمتر از آن است که پاسخگوی این موارد باشد و به همین دلیل انتشار اوراق قرضه می‌تواند کمک بزرگی به انجام این عملیات کند. در انجام پروژه‌های مختلفی مانند ساخت بیمارستان و مدرسه و نیروگاه، هم‌چنین خیابان‌ها، دفاتر اداری، فرودگاه‌ها، پل و سایر امکانات شهری با انتشار این اوراق و وام گرفتن از مردم، تامین مالی صورت می‌گیرد.

• اوراق قرضه شرکتی: به منظور توسعه کسب‌وکار و تامین مالی در این زمینه اوراق قرضه شرکتی منتشر می‌شوند. این اوراق در مقایسه با اوراق دولتی ریسک بالاتری دارند. طبیعی است که در چنین شرایطی،‌ سود حاصل نیز بیشتر خواهد بود. هم‌چنین این اوراق از تنوع بیشتری نیز برخوردارند.

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

می‌توان گفت تفاوت چندانی میان این دو نوع از اوراق بهادار وجود ندارد. اوراق مشارکت خود نوعی از اوراق بدهی است که دولت‌ها، شهرداری‌ها وشرکت‌های دولتی و خصوصی به منظور تامین اعتبار در انواع طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی اقدام به انتشار آن می‌کنند. در مقابل هیچ محدودیتی برای صادرکننده اوراق قرضه وجود ندارد. یعنی ناشر می‌تواند با اهداف مورد نظرش این اوراق را منتشر کند. پس تفاوت تنها به محدودیت در اهداف انتشار این اوراق برمی‌گردد.

اگر می‌خواهید اوراق مشارکت منتشره در ایران را مشاهده کنید باید ابتدا به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار تهران مراجعه کنید. در سربرگ بورس اوراق بهادار تهران، با انتخاب گزینه ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی می‌توانید اوراق منتشره را مشاهده نمایید.

ویژگی اوراق بدهی چیست؟

چند مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های اوراق بدهی عبارتند از:

1. فردی که اوراق قرضه را خریداری می‌کند به عنوان بستانکار شرکت تلقی می‌شود. در این مقام وی حق دارد که اصل مبلغ اسمی اوراق خود را به همراه بهره آن دریافت کند. در سند قرارداد، تمامی حقوق این فرد قید شده است. همان‌طور که بارها در طول این مطلب اشاره شد، با خرید این اوراق هیچ‌گونه مالکیتی به دارنده تخصیص نخواهد یافت. هم‌چنین سود سهام که به سهام‌داران پرداخت می‌شود، به این فرد تعلق نخواهد گرفت.
2. اوراق بدهی با درآمد ثابت سررسید مشخصی دارند. برخی از این اوراق در یک مقطع معین سررسید می‌شوند. در حالی که سررسید برخی دیگر به تدریج صورت می‌گیرد.
3. صاحبان اوراق قرضه بر روی درآمدهای شرکت تقدم دارند. یعنی وقتی فردی اوراق قرضه را خریداری می‌کند، در زمان پرداخت حقوق صاحبان سهام، نسبت به سهام‌داران اولویت بالاتری دارد. به عبارت دیگر زمانی که شرکت می‌خواهد از محل درآمدهای حاصله، حقوق سهام‌داران را بپردازد، نخست باید طلبکاران یا همان دارندگان اوراق قرضه را در نظر بگیرد. اگر پس از پرداخت حق طلب‌کاران مبلغی باقی بماند، سود سهام به صاحبان سهام پرداخت خواهد شد. بهره بدهی‌ها هزینه‌های ثابتی است که از پیش در نظر گرفته شده است.
4. صاحبان اوراق قرضه نسبت به دارایی‌های شرکت نیز متقدم هستند. یعنی در صورت ورشکست شدن شرکت، نخست باید با فروش دارایی‌های شرکت، حقوق صاحبان اوراق بدهی پرداخت شود. اگر هم‌چنان مبلغی باقی بماند آن‌گاه حقوق صاحبان سهام نیز پرداخت خواهد شد. در این شرایط افرادی که سهم بیشتری دارند در مقایسه با افرادی که دارای سهم کمتری هستند، اولویت بالاتری خواهند داشت.
5. برخی از شرکت‌ها برای ایجاد انگیزه و جذابیت بیشتر برای خریداران، اوراق قرضه با وثیقه را منتشر می‌کنند. مثلا ممکن است که زمین یا ملک خود را به عنوان وثیقه‌ای برای این اوراق در نظر بگیرند. البته شرکت‌هایی که از اعتبار بیشتری برخوردار هستند این اوراق را بدون وثیقه عرضه می‌کنند.
6. بازپرداخت اوراق قرضه باید در تاریخ معینی انجام شود؛ اما در خصوص سرمایه سهام‌داران چنین التزامی وجود ندارد.

مزایای اوراق قرضه

حال که با اوراق بدهی آشنا شدیم، بد نیست به صورت اجمالی و خلاصه نگاهی به مزایای این اوراق نیز داشته باشیم:

• اوراق قرضه زمانی منتشر می‌شوند که منابع مالی موجود نتوانند هزینه‌های جاری را تامین کنند. اگر شرایط تولید و فروش مطلوب باشد، هزینه انتشار این اوراق امری قابل قبول است. چرا که رونق بازار فروش می‌تواند هزینه این اوراق را جبران کند و هم‌چنین سود مطلوبی را نیز نصیب شرکت کند. به این ترتیب می‌توان گفت زمانی که بازار وضعیت مطلوبی دارد، انتشار این اوراق می‌تواند یک راهکار مفید برای استفاده از چنین فرصتی باشد.

• هزینه اوراق قرضه کمتر از سایر اوراق است.

• گفتیم که با فروش اوراق قرضه به سایرین، شرکای جدیدی برای شرکت به وجود نمی‌آید. یعنی شرکت با فروش این اوراق هم‌چنان خود امور را در دست دارد و دیگران حق دخالت در مسائل شرکت را ندارند.

• با استفاده از این اوراق می‌توان وام‌های بلندمدت دریافت کرد.

• در بسیاری از شرکت‌ها، سودهای مربوط به اوراق قرضه، در دسته هزینه‌های شرکت قرار می‌گیرد. این مبلغ از درآمدهای شرکت کسر می‌شود و درنتیجه مبالغ مربوط به مالیات نیز به همین میزان کم‌تر خواهد شد.

• فروش اوراق بدهی به نوعی به مثابه اهرم مالی در نظر گرفته می‌شود.

معایب اوراق بدهی

• اگر شرکت در پرداخت بهره اوراق با مشکل مواجه شود، سود هر برگه سهم به شدت کاهش خواهد یافت و متعاقب آن ارزش سهام نیز کسر خواهد شد.

• ناشر برای انتشار اوراق قرضه نیازمند طی کردن مراحل مختلفی است. در این مسیر هزینه‌های معینی باید پرداخت شود. به همین دلیل است که شرکت‌های کوچک عموما نمی‌توانند این اوراق را منتشر کنند.

• اصل پول و بهره اوراق قرضه باید در زمان معین به خریداران تحویل گردد که این کار می‌تواند شرایط را کمی دشوار کند.

• شرکت‌ها با انتشار اوراق قرضه، شمار بدهی‌های خود را افزایش می‌دهند. این امر موجب می‌شود نسبت بدهی به سرمایه شرکت زیاد شود و در نتیجه ریسک سرمایه‌گذاری در آن نیز بالا رود. تا زمانی که شرکت اقدام به افزایش سرمایه نکرده باشد، امکان گرفتن وام یا انتشار مجدد این اوراق کمتر خواهد بود.

• اگر وضعیت بازار مطلوب نباشد و به طور کلی بازار کساد باشد، انتشار این اوراق برای تامین مالی می‌تواند مشکل‌آفرین باشد.

• اگر میزان نرخ سودآوری نسبت به نرخ بهره اوراق بدهی کم شود، سودآوری سرمایه شرکت نیز کاهش پیدا خواهد کرد. در پی چنین واقعه‌ای، مشخص است که ارزش شرکت نیز در بازار تنزل پیدا خواهد کرد.

جمع‌بندی

اوراق بدهی به منظور تامین مالی منتشر می‌شوند. روال کار این اوراقِ دارای درآمد ثابت به این شکل است که شرکت‌ها با انتشار این اوراق، آن‌ها را به سرمایه‌گذاران می‌فروشند. در مقابل، با پولی که از این امر به دست می‌آورند، پروژه‌ها و طرح‌های خود را اجرا می‌کنند. پس از انجام این امور، در زمان سررسید، اوراق قرضه را از خریداران پس می‌گیرند و مبلغ اولیه را به همراه سود آن، به آن‌ها پرداخت می‌کنند.

این اوراق انواع مختلفی دارند و در کنار مزایای بسیارشان، معایبی نیز دارند. همچنین باید توجه داشت که تنها شرکت‌های سهامی عام حق انتشار اوراق بدهی را دارند. در سراسر دنیا سرمایه‌گذاری به این شیوه بسیار مورد توجه است و در بورس ایران نیز افراد می‌توانند به همین ترتیب، علاوه بر خرید سهام به این شکل نیز سرمایه‌گذاری خود را انجام دهند.

تفاوت اوراق قرضه با مشارکت و سهام چیست؟

شاید تا به حال اصطلاحاتی چون اوراق مشارکت، اوراق قرضه، اوراق سهام و مواردی این‌چنینی را شنیده باشید. دقت داشته باشید که همه این موارد ابزارهایی برای تامین منابع مالی به حساب می‌آیند؛ اما با یکدیگر تفاوت‌هایی نیز دارند. آشنایی شما با این دسته از تفاوت‌ها سبب می‌شود که بتوانید تصمیمات بهتری را در راستای سرمایه‌گذاری بگیرید. در ادامه مقاله تفاوت اوراق قرضه و مشارکت و تفاوت اوراق قرضه با سهام را برای شما ذکر خواهیم کرد تا از آن‌ها مطلع شوید و بهترین تصمیم‌ها را در۳۳ این راستا بگیرید.

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه در واقع به ورق‌هایی گفته می‌شود که مبلغی را به صورت وام و با بهره تعیین می‌کنند. البته باید متذکر شد که علاوه بر بهره و سود مسائل دیگری نیز برای این اوراق تعیین می‌شود؛ اما نکته اصلی تفاوت اوراق قرضه با سهام یا تفاوت اوراق قرضه با مشارکت است. همان‌طور که می‌دانید تمام این موارد نوعی ابزار برای تامین امور مالی هستند و شما می‌توانید از آن‌ها متناسب با شرایط گوناگون استفاده کنید.

ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای اوراق قرضه

فردی که اوراق قرضه را در اختیار دارد، در واقع بستانکاران شرکت به حساب می‌آید. از همین جهت حق دریافت اصل مبلغ و بهره آن را دارد. دقت داشته باشید که دارنده اوراق قرضه مالکیتی در شرکت ندارد و از همین جهت از سودی که به سهامداران پرداخت می‌شود بی‌بهره خواهد ماند.

حقوقی که برای صاحبان اوراق قرضه در نظر گرفته شده است

افرادی که صاحب اوراق قرضه هستند، حقوقی را برای خود می‌بینند. از جمله این حقوق می‌توان به حق دریافت مبلغی که در اوراق قرضه تعیین شده است اشاره کرد. مورد دوم حق دریافت بهره است که میزان آن باید در اطلاعیه مربوط به اوراق ذکر شده باشد. همچنین اگر اوراق قرضه از جمله اوراق مرکب باشند، فرد می‌تواند آن‌ها را به سهم شرکت یا اوراق دیگر تبدیل کند.

تفاوت اوراق قرضه و مشارکت

در ادامه مطلب به توضیح تفاوت بین اوراق قرضه و اوراق مشارکت خواهیم پرداخت.

اولین تفاوت اوراق قرضه با مشارکت را می‌توان این موضوع در نظر گرفت که اوراق قرضه در ایران منتشر نمی‌شود. باید متذکر شد که در حال حاضر این اتفاق نمی‌افتد، اما در سال‌های پیش اوراق قرضه یک ابزار بدهی میان مدت یا بلند مدت بود که دولت‌ها و شرکت‌ها برای تامین منابع مالی آن را صادر می‌کردند.

حال شاید برای شما سوال پیش آید که چرا این نوع از اوراق دیگر در ایران منتشر نمی‌شود که در پاسخ باید گفت ماهیت اوراق قرضه با سیستم‌های بانکی اسلامی تطابق ندارند و همین موضوع سبب شده است که دیگر اوراق قرضه مورد معامله قرار نگیرند. توجه داشته باشید که در بسیاری از کشورهای جهان این نوع از اوراق در حال استفاده است و بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها آن‌ها را صادر می‌کنند. همچنین باید متذکر شد که در راستای کارکرد، اوراق قرضه و مشارکت به یکدیگر نزدیک هستند؛ اما نمی‌توان گفت که کاملا و ۱۰۰% شبیه‌اند، چرا که تفاوت‌هایی نیز میان آن‌ها وجود دارد.

مورد دوم که از تفاوت اوراق قرضه و مشارکت به حساب می‌آید، محل به‌کارگیری آن‌ها است. دقت داشته باشید که برای وام‌گیرنده در راستای اوراق قرضه هیچ محدودیتی در نظر نگرفته شده است و آن‌ها می‌توانند از مبلغی که به دست آورده‌اند در هر فعالیتی استفاده کنند. به طوری که افراد می‌توانند در فعالیت‌های غیرقانونی نیز از آن‌ها بهره بگیرند. در حالی که اوراق مشارکت به این شکل نیستند و باید در راستاهای مشخص شده چون طرح‌های عمرانی، تولیدی، صنعتی و خدماتی مورد استفاده قرار گیرند.

تفاوت سوم اوراق قرضه با مشارکت در تفاوت پرداخت سود است. در راستای اوراق قرضه اوراق بدهی شرکتی چیست؟ میزان سود یا بهره در ابتدا مشخص می‌شود؛ در حالی که برای اوراق مشارکت شرایط این‌چنین نیست و میزان سود و بهره در پایان طرح بیان می‌شود و فرد باید مبلغ تعیین شده را بپردازد.

از دیگر تفاوت اوراق قرضه و مشارکت پرداخت سود تضمین شده است؛ به صورتی که در اوراق مشارکت سود موردنظر به صورت تضمین شده پرداخت می‌شود و تا پایان سرمایه‌گذاری در فواصل زمانی‌های مشخص این سود دریافت می‌شود. همچنین به عنوان نکته آخر باید توجه داشته باشید که ناشران در نظر گرفته شده برای اوراق قرضه در بازارهای جهانی بر اساس ریسک‌پذیری در سرمایه ‌گذاری رتبه‌بندی می‌شوند. دقت کنید که اوراق قرضه از نوع دولتی به‌طور معمول کم ریسک‌ترین نوع اوراق به حساب می‌آید و بهره پایین برای آن در نظر گرفته شده است. در حالی که در مقابل اوراق قرضه مربوط به شرکت‌های خصوصی قرار دارند. این دسته از اوراق بر اساس ریسک‌پذیری در بورس در رتبه بالاتری قرار می‌گیرند؛ همچنین این موضوع واضح است که شرکت‌هایی با ریسک‌پذیری بالاتر، نرخ بهره بیشتری نیز دارند و احتمال نکول آن‌ها نیز بیشتر خواهد بود.

تفاوت اوراق مشارکت و سهام

اوراق مشارکت و سهام نیز دو مورد دیگر از منابع تامین کننده مالی به حساب می‌آیند که شرکت‌ها و سازمان‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند. دقت داشته باشید که این دو نوع از اوراق با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند که آن‌ها را نیز برای شما ذکر خواهیم کرد تا از آن‌ها مطلع شوید.

اوراق مشارکت در واقع یک نوع بدهی به حساب می‌آید که افراد در راستای یک سازمان و شرکت دریافت می‌کنند و پس از مدت زمان معینی این طرح به پایان می‌رسد و اصل پول و سود تضمین شده توسط فرد دریافت می‌شود. همچنین باید بدانید که اوراق مشارکت که نوعی ابزار تامین مالی به حساب می‌آید بر مبنای بدهی است در صورتی که سهام این‌چنین نیست و بر پایه سرمایه است. تنها شباهت این دو نوع از ابزار را می‌توان تامین مالی برای کسب‌وکارها و شرکت‌ها در نظر گرفت.

دیگر تفاوت اوراق مشارکت و سهام را می‌توان در داشتن حق رای در نظر گرفت. به طوری که سهامداران یک شرکت و سازمان می‌توانند در برخی از موضوعات دخالت کنند و نظر بدهند؛ در حالی که افراد دارای اوراق مشارکت از چنین حقی بی‌بهره هستند.

کدام یک از ابزارهای تامین مالی در شرایط بحرانی اولویت دارند؟

یکی از موضوعاتی که امکان دارد به شما سوال به وجود آورد، این است که در مواقع بحرانی و زمان ورشکستگی کدام یک از موارد یعنی سهام یا اوراق مشارکت در اولویت قرار دارند و به درد می‌خورند؟ باید متذکر شد که اوراق مشارکت در چنین شرایطی اولویت دارند؛ چرا که جزو بستانکاران آن شرکت یا واحد تجارت به حساب می‌آیند. از همین جهت در اولویت قرار می‌گیرند.

تفاوت اوراق قرضه با سهام

اوراق قرضه با سهام نیز تفاوت‌هایی دارند. مسلما می‌دانید که هر دو مورد از ابزارهای تامین مالی به حساب می‌آیند؛ اما دقت داشته باشید که هر کدام از آن‌ها را می‌توان در برخی از شرایط استفاده کرد. برای پی بردن به زمینه‌های استفاده از این دو ابزار مالی، باید از تفاوت اوراق قرضه با سهام مطلع باشید.

بر اساس ماده ۵۴ قانون تجارت، خرید اوراق قرضه همانند پذیره‌نویسی سهام یک اقدام و عمل تجارتی نیست که این موضوع اولین تفاوت اوراق قرضه و سهام به حساب می‌آید. دومین تفاوت اوراق قرضه با سهام را می‌توان این موضوع در نظر گرفت که سهام جزوی از سرمایه شرکت به حساب می‌آید، در حالی که اوراق قرضه این‌چنین نیست و در واقع بدهی شرکت در نظر گرفته می‌شود. مورد بعدی که دیگر تفاوت اصلی اوراق قرضه با سهام محسوب می‌شود، حق شرکت در مسائل مربوط به شرکت و سازمان است. دقت داشته باشید که فرد صاحب اوراق قرضه از چنین حقی برخوردار نیست، یعنی نمی‌تواند در راستای مسائل مربوط به اداره شرکت نظر دهد. در حالی که فرد سهامدار چنین حقی را دارد، چرا که بستانکار شرکت به حساب می‌آید و می‌تواند در رابطه با برخی از مسائل اظهار نظر داشته باشد.

سخن پایانی

همان‌طور که مطالعه کردید در این مقاله به بررسی تفاوت اوراق قرضه با سهام و همچنین تفاوت اوراق قرضه با مشارکت پرداختیم. دقت داشته باشید که تفاوت‌های دیگری نیز میان دیگر انواع ابزارهای تامین مالی نیز وجود دارد. برای مثال باید متذکر شد که اوراق مشارکت با اوراق اجاره یا اسناد خزانه و سپرده‌های بانکی تفاوت دارد. در حالی که همه آن‌ها برای شرکت‌ها و سازمان‌ها مبلغی را فراهم می‌آورند.

از همین جهت توصیه می‌شود پیش از استفاده از هر یک از این ابزارها اطلاعات کاملی را به دست آورید و از تفاوتی که میان آن‌ها وجود دارد مطلع شوید تا بتوانید بهترین تصمیم‌ها را در این راستا بگیرید. در آخر امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد و بتوانید از اطلاعاتی که در آن ذکر شد استفاده لازم را ببرید و بهترین تصمیمات را در این راستا بگیرید. امیدواریم که شناخت تفاوت این اوراق به ارتقا دانش بورسی شما کمک کند.

برای یادگیری “انواع اوراق” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

زیر و بم انتشار اوراق بدهی در ۱۷ ماه گذشته

یک تحلیلگر بازار سرمایه ضمن بررسی میزان اوراق بدهی منتشر شده در سال ۱۳۹۹ و پنج ماهه نخست سال جاری، تاثثیر انتشار این اوراق بر کنترل تورم و همچنین فرصت های توسعه بازار بدهی برای بازار سرمایه را تشریح کرد.

سید محمد هاشم نژاد در گفت و گو با ایسنا، با تاکید بر اینکه توسعه بازار بدهی، فرصتی جهت تعمیق بازار مالی کشور است که می‌تواند منافع و مزایای زیادی را برای اقتصاد ملی موجب شود، اظهار کرد: کشف نرخ سود بازاری، مدیریت بهتر بدهی‌ها، انضباط و شفافیت مالی بهتر، تسهیل در اعمال سیاست‌های پولی، تسریع جریان نقدینگی و تعمیق بازار سرمایه، از جمله محاسنی است که متخصصین و کارشناسان برای بازار بدهی عنوان می کنند.

وی ادامه داد: در این میان، دولت نیز سعی دارد تا از این ابزار که از نظر شرعی مورد پذیرش قرار گرفته است، در جهت بازارپذیر کردن بدهی‌های خود استفاده کند. این امری است که در برنامه ششم توسعه نیز برای دولت پیش‌بینی شده و انتظار می‌رود در سال‌های آتی نیز میزان استفاده دولت از بازار بدهی جهت مدیریت بدهی‌های خود افزایش یابد.

جزئیات اوراق منتشر شده در سال گذشته

این کارشناس بازار سرمایه به آخرین گزارش معاونت امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه اشاره کرد و گفت: بر اساس این گزارش، درهشت ماهه نخست سال ۱۳۹۹ بالغ بر ۲۸.۷ هزار میلیارد تومان اوراق اسناد خزانه اسلامی، ۱۶.۴ هزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی براساس بند ب تبصره۵ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ و ۵۶.۹ هزار میلیارد تومان اوراق نقدی براساس مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی منتشر شد.

هاشم نژاد افزود: همچنین در آبان ماه ۱۳۹۹ نزدیک به ۸.۹۵ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی وارد بازار شد که از این میزان ۴.۵ هزار میلیاردتومان مربوط به اوراق مرابحه با نمادهای "اراد" است. از این میان۱.۵ هزار میلیارد تومان اوراق اسنادخزانه اسلامی در بازار سرمایه پذیرش شد تا مانده اوراق اسناد خزانه اسلامی در سال ۱۳۹۹ به ۲۰.۵ هزار میلیارد تومان بر سد. اگرچه انتشار اوراق اسناد خزانه "اخزا ۹۰۱ "تا "اخزا۹۰۵ "در اردیبهشت سال جاری انجام شده، به دلیل زمانبری فرایند اداری، پذیرش این اوراق در ماه‌های بعد و عمدتا در شهریور ماه انجام شده است.

وی با بیان اینکه از آغاز مکانیسم حراج از ۱۳خرداد ۱۳۹۹ تا پایان آبان ۱۳۹۹ مجموع فروش اوراق نقدی دولتی به ۱۷ بانک و ۲۲ نهاد مالی غیربانکی و در ۲۵ مرحله، حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان بوده است، عنوان کرد: اوراق مزبور با سررسیدهای یک تا چهار سال عرضه شده و دارای کوپن های سود شش ماهه با نرخ ۱۵ تا۲۱.۶ در صد بوده اند. از مجموع ۷۵ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی نقدی واریز به خزانه از طریق مکانیسم حراج حدود۴۴.۷ هزار میلیارد تومان از طریق بانک‌ها و ۲۹.۹ هزار میلیارد تومان از طریق نهادهای مالی همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری جذب شده است.

میزان اوراق منتشر شده در سال جاری

این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: از طرفی دیگر، آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد، در دوره پنج ماهه منتهی به مرداد ۱۴۰۰، مجموع اوراق بدهی منتشر شده مبلغ ۳۳۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال بوده که از افزایش۷۲.۲ درصدی حکایت دارد. مجموع اوراق بدهی منتشر شده در پنج ماه نخست سال جاری به رقم ۷۰۲ هزار میلیارد ریال رسیده است که نسبت به پنج ماه نخست سال گذشته که ۷۶۱ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال بوده از کاهش ۷.۸ درصدی برخوردار است. براساس این گزارش، در مردادماه ۱۴۰۰، اوراق بدهی دولتی با ۱۶۱.۴ درصد رشد نسبت به تیرماه، ۳۲۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال بوده است. این در حالی است که اوراق بدهی دولتی منتشر شده در پنج ماه ابتدایی سال جاری با کاهش ۱۲.۱ درصدی نسبت به پنج ماهه ۱۳۹۹، به رقم ۵۷۹ هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال رسیده است.

هاشم نژاد با بیان اینکه در مردادماه ۱۴۰۰، اوراق بدهی شهرداری منتشر نشده است، توضیح داد: انتشار اوراق بدهی شهرداری در پنج ماهه ابتدایی سال جاری با بیش از ۱۰۰ افزایش نسبت به پنج ماهه نخست سال گذشته، به رقم ۶۷ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال رسیده است. همچنین در دوره پنج ماهه ابتدایی سال جاری، اوراق بدهی شرکتی با کاهش ۱۹.۳درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته به ۷ هزار میلیارد ریال رسید. انتشار این اوراق در مرداد ۱۴۰۰ نسبت به ماه گذشته که ۷ هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال بوده است، کاهش ۹.۱ درصدی را نشان می‌دهد.

وی به برآورد حجم اوراق دولتی قابل انتشار در سال ۱۴۰۰ بر اساس دو فرضیه برابر بودن حجم حقیقی در اسفند ۱۴۰۰ با فروردین ۹۸ و همچنین بر اساس فرضیه برابر بودن نسبت حجم اوراق به نقدینگی در اسفندماه ۱۴۰۰ با فروردین ۹۸ پرداخت و عنوان کرد: در حالت کلی، افزایش انتشار اوراق بدهی از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند از طریق تأثیر بر پایه پولی مانع از رشد تورم شود. انتشار اوراق بدهی توسط دولت‌ها با هدف مدیریت کسری بودجه و تامین مالی پروژه‌های ملی به جای استقراض دولت از بانک مرکزی و شبکه بانکی سال‌هاست که در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه به‌کار گرفته می‌شود.

تاثیر انتشار اوراق بدهی بر کنترل تورم

این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: ارزش اوراق بدهی شرکتی چیست؟ اوراق دولتی سررسید نشده در تعداد زیادی از کشورها بیشتر از ارزش شرکت‌های بورس است و حتی بعضا با تولید ناخالص داخلی کشورها برابری می‌کند. به‌ اعتقاد برخی اقتصاددانان، ایران برای دستیابی به رشد اقتصادی بالا، باید طی دهه آینده عمق بازار سرمایه یعنی مجموع نسبت بازار سهام و بازار بدهی به تولید ناخالص داخلی را از نسبت فعلی به حدود دوبرابر برساند که مستلزم رشد سالانه حدود ۱۰درصد عمق مالی بازار سرمایه است. به ‌نظر می ‌رسد این کار عمدتا از طریق توسعه بازار نوپای اوراق بدهی میسر است که ظرفیت‌های زیادی دارد؛ به‌ ویژه آنکه سرعت خصوصی‌سازی‌ شرکت‌های دولتی نیز کند شده است و انتشار اوراق بدهی می‌تواند کمک زیادی به برنامه‌های اقتصادی دولت کند.

هاشم نژاد با تاکید بر اینکه بازار اوراق بدهی یک ظرفیت بزرگ دیگر نیز دارد، توضیح داد: این بازار قادر است از طریق تأثیر بر پایه پولی به بانک مرکزی در مهار تورم و اجرای سیاست‌های انقباضی کمک کند؛ بر همین اساس از چند سال پیش با توصیه‌های اقتصاددانان حجم انتشار اوراق بدهی افزایش یافته است و ظرف پنج سال گذشته ارزش بازار اوراق تامین مالی بیش از ۱۵۰۰ درصد افزایش یافته است. هرچند انتشار اوراق بدهی برای دولت، شهرداری و شرکت‌ها تعهد مالی ایجاد می‌کند، اما عرضه اوراق بدهی دولتی و غیردولتی که به‌عنوان یک استراتژی پولی و بانکی در دستور کار بانک مرکزی است، در سال اخیر روند مثبتی را تجربه کرده است و رشد معاملات و بازده بازارهای مالی آن نشان می‌دهد، انتشار این اوراق با استقبال خوبی مواجه شده است.

وی ادامه داد: آمارها نشان می‌دهد حجم انتشار اوراق بدهی شرکتی یا اوراق بدهی متعلق به بخش خصوصی هم به سرعت در حال رشد است، اما با وجود رشد زیاد، این میزان سهم کمی از حجم کل اوراق بدهی را شامل می‌شود. درواقع با وجود آنکه حجم انتشار اوراق بدهی هر ماه در حال افزایش است، اما همچنان بخش زیادی از این اوراق بدهی متعلق به دولت است و هنوز شرکت‌های خصوصی سهم زیادی از انتشار این اوراق ندارند.

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه استفاده از اوراق بدهی یا همان صکوک به‌ عنوان گزینه‌های جدید تأمین مالی می‌تواند فرصت مناسبی را برای فعالان اقتصادی فراهم آورد تا در مسیر توسعه و افزایش فعالیت بنگاه‌ها گام بردارند، گفت: توسعه بازار بدهی، تنوع و نوآوری در ابزارهای موجود و طراحی ابزارهای جدید توانسته نظام تأمین سرمایه در گردش از طریق بازار سرمایه را بیش ‌از پیش گسترش دهد. هم‌اکنون منابع مالی قابل‌توجهی برای تأمین سرمایه در گردش شرکت‌ها از طریق انتشار انواع اوراق بدهی تأمین شده است. بازار بدهی یکی از بازارهایی است که تا حدودی در اقتصاد ایران مهجور مانده است، با اینکه دولت‌ها به طور معمول در راستای رد دیون خود اقدام به بهره‌برداری از این ابزار می‌کنند و با استفاده از انتشار اوراق بدهی به نوعی زمینه را برای تامین مالی خود فراهم می‌سازند، اما همچنان از استانداردهای جامعه فاصله داریم.