آینده بازار سهام چه می شود؟
یک کارشناس بازار سرمایه معتقد است اگر تصمیم‌های درستی مانند افزایش سهام شناور شرکتهای دولتی زودتر اجرایی می‌شد، بازار به وضعیت کنونی دچار نمی‌شد. حال چه باید کرد؟ آیا اقداماتی همچون حذف دامنه نوسان در حال حاضر راهگشاست؟
به گزارش نوسان به نقل از ایرناپلاس، از ۱۹ مرداد تا ۱۹ شهریور، شاخص کل بورس ۲۵ درصد از سقف تاریخی خود ریزش کرده و از ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد به یک میلیون و ۵۵۶ هزار واحد رسیده و این اصلاح باعث نگرانی اشخاص حقیقی و خروج برخی از آنها از بازار شده است.
در این هفته، شاخص کل بورس سه روز منفی بود و شاخص کل هم‌وزن نیز همه روزها را با نزول پشت سر گذاشت.
برای بررسی عوامل این روند نزولی و راهکارهای خروج بورس از وضعیت کنونی با محسن قاسمی دکترای مدیریت و تحلیلگر بازار سرمایه گفت‌وگو کردیم. فعالیت در سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین کارگزاری‌های مختلف در کارنامه قاسمی به چشم می‌خورد.
ابتدا به این بپردازیم که چرا به این نقطه رسیدیم. برخی کارشناسان معتقدند اظهارات ضد و نقیض و تغییرات چندباره مقررات از عوامل اصلی بود که باعث شد بازار دچار روند نزولی شود. تحلیل شما چیست؟
_ معمولاً در بازارهای مالی هنگامی که بازار حالت صعودی دارد، با کوچک‌ترین خبر مثبت، بازار واکنش‌های زیادی نشان می‌دهد. هنگامی که بازار وارد فاز اصلاحی و نزولی می‌شود، کوچک‌ترین خبر منفی منتج به تشدید روند نزولی می‌شود.
در فاصله زمانی حدود پنج‌ماهه، قیمت سهام صنایع مختلف در بورس با افزایش‌هایی مواجه شد که در تاریخ بورس بی‌سابقه بود. روزهایی را در بورس تجربه کرده‌ایم که دوره رونق به شمار می‌رفته‌اند. اما اینکه در یک دوره کوتاه چند ماهه، قیمت‌ها چند برابر شود، اتفاق بی‌نظیری محسوب می‌شود. ضمن اینکه در این دوره با گستردگی ذی‌نفعان بازار نیز مواجه شدیم. پیش از این، افراد کمی درگیر بورس بودند و در دوره‌های رکود افراد کمی متضرر می‌شدند.
سال ۱۳۹۷ تعداد کدهای معاملاتی جدیدی که صادر شده ۱۰۰هزار مورد بوده که در سال ۱۳۹۸ به ۹۰۰هزار کد می‌رسد و در چهار ماه سبدگردانی در بازار نزولی نخست امسال به چهار میلیون کد می‌رسد.
اما در این دوره ذی‌نفعان بازار به‌طرز چشمگیری افزایش یافت، نزول بورس نیز منتج به این شده که طیف گسترده‌ای از افراد تحت تأثیر قرار گیرند. آقای فهیمی مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، آماری را اوایل مردادماه اعلام کردند که جالب توجه است. سال ۱۳۹۷ تعداد کدهای معاملاتی جدیدی که صادر شده ۱۰۰ هزار مورد بوده که در سال ۱۳۹۸ به سبدگردانی در بازار نزولی ۹۰۰ هزار کد می‌رسد و در چهار ماه نخست امسال به چهار میلیون کد رسید. طیف گسترده‌ای از این افراد آشنایی‌شان با بورس در پایین‌ترین سطح ممکن است.
این روند منتج به تقلیل‌گرایی در بورس شد و همه مفاهیم تخصصی که در بازار وجود داشت، به‌طرز عجیبی ساده‌سازی کردند. برای نمونه شرکتهایی را که سهمشان کمتر از یک هزار تومان قیمت داشت فهرست و سپس تحلیل می‌کردند از آنجایی که در ماه‌های آینده سهم هیچ شرکتی کمتر از هزار تومان نیست، پس خرید چنین شرکتهایی به‌صرفه است. آن هم در حالی که بازار سرمایه جزو تخصصی‌ترین بازارهای مالی محسوب می‌شود. ساده‌سازی مفاهیم باعث شد رسیدن بازار به نقطه کنونی دور از انتظار نباشد.
شتابی که در همه‌گیر کردن بورس داشتیم و ورود گروهی از اشخاص حقیقی به بورس که آموزش‌های لازم را ندیده بودند؛ این دو مورد را آسیب اصلی ارزیابی می‌کنید؟
_ مساله این است که افراد به‌صورت مستقیم و به‌راحتی وارد این بازار شدند. در کشورهای توسعه یافته درصد بالایی از افراد در بورس فعالیت می‌کنند اما کسی نگفته که بخش زیادی از این افراد به‌طور غیرمستقیم در بورس فعالیت می‌کنند.
برای سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس، دو شرط لازم است، یکی اینکه باید دانش و تخصص داشت و دیگر اینکه برای بررسی و تحلیل کردن وقت صرف کرد. بسیاری از متخصصان این بازار را می‌شناسم که گاهی بیش از ۳۰ سال در این بازار سابقه دارند، اما با وجود اینکه دانش آن را دارند، وقتی برای تحلیل کردن ندارند. در نتیجه به‌صورت غیرمستقیم در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری و سبدگردانی ممکن است.
حُسن بازار سرمایه تبدیل به تهدید شده است
مورد دیگر بحث دسترسی آنلاین به سامانه معاملات است. این مورد از محاسن بازار سرمایه محسوب می‌شود؛ اما در دوره کنونی به یک تهدید بزرگ تبدیل شده است. در گذشته کسانی که می‌خواستند در بورس سرمایه‌گذاری کنند، به کارگزاری‌ها مراجعه می‌کردند. اگر می‌خواستند یک خرید غیرعادی انجام دهند، کارگزاری‌ها این افراد را راهنمایی کرده و به آنها هشدار می‌دادند.
شرکتی را در نظر بگیرید که زیان انباشته آن چند برابر سرمایه‌اش بوده و مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است و تقریباً عملیات آن متوقف شده. کسی که می‌خواست سهام این شرکت را خریداری کند، از سوی کارگزاری به وی هشدار داده می‌شد. اما اکنون به‌راحتی نسبت به خرید و فروش سهم اقدام می‌کنند. آنچه اتفاق افتاد کوچک‌ترین پیامدهای این رویه است.
سبدگردانی زیر پنج میلیارد تومان را قبول نمی‌کردند
شما بر آموزش افراد پیش از ورود به بازار سرمایه و سبدگردانی در بازار نزولی پذیرفتن ریسک بازار از سوی سرمایه‌گذار تأکید دارید؛ یعنی همان مواردی که در این مدت رعایت نشد.
_ البته در چند ماه گذشته با پدیده دیگری نیز مواجه شدم. در این مدت افراد مختلف را تشویق کردم از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری وارد بورس شوند. متأسفانه در آن زمان حتی این زیرساخت نیز فراهم نبود. از آنجایی که دوره رونق بود، هنگامی که افراد به صندوقهای سرمایه‌گذاری مراجعه می‌کردند، موفق به خرید نمی‌شدند. زیرا این صندوقها یا باید افزایش سرمایه دهند که واحدهای جدید داشته باشند و افراد جدید بتوانند در آن صندوق سرمایه‌گذاری کنند، یا اینکه باید برخی افراد واحد خود را ابطال کنند تا آن واحد برای فرد دیگری صادر شود.
در آن زمان نیز درخواست‌های این صندوقها برای افزایش سرمایه دیر پاسخ داده شد و کسی نیز تمایل به ابطال واحد خود نداشت. همچنین سبدگردان‌ها به‌قدری با تقاضا مواجه بودند که برخی پول‌های کمتر از پنج میلیارد تومان را قبول نمی‌کردند. در نتیجه کسی که ارقامی کمتر از این داشت، نمی‌توانست سبدگردانی را پیدا کند. در نتیجه افراد تنها راهی که پیش روی خود می‌دیدند، خرید مستقیم سهام بود.
برخی از سبدگردان‌ها وقتی با تقاضای بسیار زیاد برای سرمایه‌گذاری در صندوقها مواجه شدند، پول‌های کمتر از پنج میلیارد تومان را قبول نمی‌کردند. در نتیجه متقاضیان تنها راه پیش روی خود را خرید مستقیم سهام دیدند.راهکارهایی که اکنون کارشناسان مطرح می‌کنند مبتنی بر حذف محدودیت از معاملات است که دو مورد اصلی آن دامنه نوسان و حجم مبناست. آیا اکنون زمان مناسبی برای این اقدام است؟
_ نکته‌ای به‌طور عام درباره بازارها وجود دارد. بازارها جای قیمت‌گذاری دارایی‌ها هستند، نه ارزش‌گذاری دارایی‌ها. در هیچ بازاری این الزام وجود ندارد ارزش واقعی دارایی در حال مبادله پرداخت شود. اگر بازار به شرایط بازار کارا نزدیک باشد، قیمت به ارزش واقعی نزدیک می‌شود. اما هر چه بازار از شرایط بازار کارا دورتر باشد، قیمت مبادله به همان نسبت پایین‌تر یا بالاتر از ارزش واقعی دارایی است. آنچه که این قیمت را تعیین می‌کند، سازوکار عرضه و تقاضا است.
در چند ماه گذشته با فشار زیادی از سمت تقاضا روبرو بودیم، طیف گسترده‌ای از افراد با منابع مالی زیاد خواهان خرید سهم بودند. در چند ماه نخست سال حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان منابع وارد بازار سرمایه شد. در حالی که سمت عرضه به‌شدت محدود بود. میانگین سهام شناور آزاد در بورس ۲۰ درصد است. یعنی از ارزشی که برای بورس ذکر می‌شود، ۲۰ درصد قابل معامله است. ۸۰ درصد باقی‌مانده در اختیار سهامداران عمده است که عملاً معامله نمی‌شود.
سهامدار خُرد، فقط ۲۰ درصد بازار را در اختیار دارد
مدیریت شرکتها را در اختیار دارند و نمی‌خواهند سهام خود را عرضه کنند؟
_ بله، این بخش از سهام به‌صورت خُرد در بازار معامله نمی‌شود. آن ۲۰ درصد میانگین نیز هنگامی که بازار حالت صعودی دارد، معمولاً فروشنده‌ها خیلی کم هستند و کمتر کسی راغب به فروش است. به همین سبب سمت عرضه محدود و سمت تقاضا پرفشار بود. طبیعی‌ترین اتفاق این بود که قیمت سهام به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.
در بورس‌های مختلف دنیا اصلاً محدودیتی به اسم دامنه نوسان وجود ندارد. اگر قرار است بورس مثلاً ۲۰ درصد سقوط کند، در یک روز اتفاق می‌افتد.
اکنون که با بازار نزولی مواجه شدیم، عکس این مساله اتفاق افتاده است. عرضه به‌شدت زیاد شده و بازار اصطلاحاً ترسیده است. در چنین شرایطی برخی سهامداران می‌خواهند به هر قیمتی از بازار خارج شوند؛ در نتیجه سمت عرضه به‌شدت تقویت می‌شود. از سوی دیگر تقاضا برای خرید سهام کاهش می‌یابد. در یک ماه گذشته که روند نزولی بود، خروج پول از بورس اتفاق افتاد. روزهایی بود که چند هزار میلیارد تومان پول از بازار خارج می‌شد.
در چنین شرایط، به صلاح نیست راهکارهایی مطرح شود که وحشت بیشتر بازار را به همراه داشته باشد. اگر ۶ ماه پیش این پرسش مطرح می‌شد، پاسخ متفاوت بود. شخصاً موافق بودم که محدودیت را به‌طور کلی برداریم، زیرا در بورس‌های مختلف دنیا اصلاً محدودیتی به اسم دامنه نوسان وجود ندارد. اگر قرار است بورس مثلاً ۲۰ درصد سقوط کند، در یک روز اتفاق می‌افتد. پس از اینکه به قیمت‌هایی رسید که خریدار پیدا کرد، به یک تعادل می‌رسد.
در حالت نرمال و متعادل اگر دامنه نوسان حذف می‌شد، اتفاق مناسبی بود. حداقل باید برای آن برنامه‌ریزی می‌شد و اعلام می‌کردند که در یک بازه زمانی دو ساله دامنه نوسان حذف می‌شود.
اما در شرایطی که فضای ترس بر بازار حاکم شده، اگر دامنه نوسان نیز حذف شود، می‌تواند روند را تشدید کند. شنیدم که برخی به ناظر بازار پیشنهاد داده‌اند که شرکتها افشای اطلاعات گروه الف اعلام کنند و پس از آن بدون سبدگردانی در بازار نزولی دامنه نوسان باز شوند. هر چند گویا این موضوع منتفی شده است. باید در نظر بگیریم اصلاح یک سهم شاخص‌ساز که اغلب سهامداران آن را در پرتفوی خود دارند، ترس را در بازار دامن می‌زد.
یعنی اقدام درستی بود که در زمان مناسب انجام نشد؟
_ همین طور است. همچنین افزایش سهام شناور شرکتهای دولتی اقدام بسیار خوبی بود که به تصویب هیات وزیران هم رسید. از تیر و مرداد این کار درباره شرکتهای بزرگ مانند پالایشی‌ها آغاز شد.
اگر این اتفاق در اسفند سال گذشته انجام می‌شد، بازار به تعادل مناسبی می‌رسید. در آن دوره فشار تقاضا زیاد بود و افزایش عرضه می‌توانست پاسخ مناسبی باشد. متأسفانه این تصمیم و مواردی دیگری مانند کاهش حد اعتباری کارگزاری‌ها و… تصمیم‌های درستی بودند که در زمان بدی اجرایی شدند.
با سبدیار مدیریت و حسابداری سبدگردانی خود را انجام دهید
نرم‌افزار سبدیار توسط شرکت پردازش اطلاعات مالی مبنا برای حسابداری و مدیریت عملیات سبدگردانی به بازار عرضه شده است.
به گزارش صدای بورس ، این نرم‌افزار به‌دلیل پنل کاربری زیبا ومدرن، محاسبات خودکار تمام وقایع مالی و همچنین گزارشات مدیریتی جامع خود را از دیگر نرم‌افزارهای این حوزه متمایز کرده است.
در بازار سرمایه ایران شرکتهای تأمین سرمایه، سبدگردانی و مشاور سرمایه‌گذاری نهادهای دارای مجوز عملیات سبدگردانی هستند. این شرکتها به‌دلیل تعداد مشتریان و وسعت خدماتشان همواره به‌دنبال اتوماسیون هرچه بیشتر عملیات سبدگردانی هستند چرا که انجام این عملیات، هم در مرحله ثبت و ورود اطلاعات، هم در مرحله حسابداری و نهایتاً در مرحله گزارش‌دهی بسیار زمان‌بر است. ضمن‌آنکه نیروی انسانی زیاد و متمرکزی را طلب می‌کند که درنهایت ضریب خطای بالایی را متوجه عملیات سبدگردانی خواهد کرد.
از این رو یکی از الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار برای صدور مجوز سبدگردانی، استفاده‌ی این شرکتها از نرم‌افزارهایی تحت‌وب برای مدیریت و انجام امور سبدگردانی است. « سبدیار » یکی از نرم‌افزارهای سبدگردانی است که توسط شرکت پردازش اطلاعات مالی مبنا ارائه شده است. از ویژگی‌های ممتاز سبدیار در درجه اول محاسبه خودکار وقایع مالی (افزایش سرمایه و سود نقدی) است که در نرم‌افزارهای دیگر باید توسط کاربر سیستم اعمال شود.
بیشتر بخوانید:
- در جا زدن بازار در شرایط فعلی طبیعی است/ صنایع پیشتاز کدامند؟
همچنین سبدیار برخلاف دیگر نرم‌افزارها در طول ساعات معاملات هر پانزده دقیقه آپدیت می‌شود و تمام خرید و فروش‌های سهام در پروفایل سبدگردانی به‌روزرسانی می‌گردد. درحالی‌که چنین امکانی در نرم‌افزارهای دیگر سبدگردانی وجود ندارد و تمام خرید و فروش‌ها در آنها باید توسط کاربر ثبت گردند. تمایز بزرگ دیگر سبدیار گزارشات مدیریتی آن است. یکی از این گزارشات که بسیار موردتوجه سبدگردان ها قرار می‌گیرد، «سبدگردان در یک نگاه» است که در لحظه وضعیت داراییهای سبد را نشان می‌دهد و گزارشی مختصر، مفید و بسیار کاربردی برای ارائه به مدیران و همینطور مشتریان سبدگردانی است.
گزارش دیگر سبدیار «گزارش مدیریت سبدگردانی» است که به مدیر سبدگردانی در جهت مدیریت ریسک پرتفوی کمک شایانی می‌کند. به‌عنوان‌مثال در این گزارش مدیر سبد می‌تواند حداقل و حداکثر درصد یک سهم را در هرکدام از سبدها یا همه سبدهای تحت مدیریت خود مشاهده کند. به‌این‌ترتیب همواره می‌تواند میزان ریسک ناشی از عدم توازن پرتفوی را رصد کند.
همینطور گزارش «خلاصه عملکرد سبد» که گزارشی کامل جهت ارائه عملکرد سبد به سرمایه گذاران است را می‌توان به‌عنوان یکی دیگر از گزارش‌های منحصربه‌فرد سبدیار عنوان کرد.
و درنهایت امکان دسترسی به اطلاعات مختلف در قالب همه سبدها یا به تفکیک سبد در یک گزارش از دیگر ویژگی‌های ممتاز گزارش‌گیری در نرم افزار سبدیار است. شرکت پردازش اطلاعات مالی مبنا مدت نه سال است که سبدیار را روانه بازار کرده است و در حال حاضر بیش از 25 شرکت سبدگردانی و سرمایه‌گذاری معتبر جزو مشتریان نرم‌افزار سبدیار هستند.
مدیریت سرمایه گذاری در بازار سرمایه
مدیریت سرمایه‌گذاری با توجه به شرایط جهان امروز از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. این موضوع هم برای سرمایه‌گذاران حقوقی از جهت حفظ داراییهای شرکت و هم سرمایه‌گذاران حقیقی از جهت حفظ منافع شخصی موضوع با اهمیت و ویژه ای خواهد بود. مدیریت سرمایه گذاری در بازار سرمایه با توجه میزان ریسک قابل توجه آن و اینکه در بخش سرمایه‌گذاری‌‌های مالی قرار می‌گیرد از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است. از سال ۸۱ و با توجه به رونق بورس در ایران بخش زیادی از بدنه جامعه علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این نهاد اقتصادی شده‌اند و گسترش مشارکت مردمی از این فرصت سرمایه‌گذاری دو چندان شده است. آنچه در این شرایط بسیار مهم و قابل توجه می‌باشد شیوه مدیریت سرمایه‌گذاری در بازار سهام با توجه به شرایط اقتصادی کشور و روند بازار خواهد بود. ورود به بازار سرمایه بدون برنامه و بدون تعیین استراتژی معاملاتی جز هدر‌رفت هزینه فرصت سود‌آوری، خطر از دست‌دادن اصل سرمایه را در‌پی خواهد داشت و این موضوعی است که امروزه در بازار ایران به وفور دیده می‌شود. مدیریت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه در اصل برنامه‌ای است بلند‌مدت که سرمایه‌گذار برای حراست از سرمایه خود از آسیب‌هایی مانند تورم و حفاظت از اصل سرمایه و . اتخاذ می‌کند. این برنامه با توجه به میزان نقدینگی، تحمل ضرر، مدت سرمایه‌گذاری، شرایط سیاسی و اقتصادی جهان و کشور مبدا، مدیریت ریسک و شخصیت سرمایه‌گذار برای هر سرمایه‌گذار منحصر به فرد خواهد بود. اهمیت مدیریت سرمایه‌گذاری در مورد ورود به بازارهای مالی با توجه به سرمایه محدوده سهامداران حقیقی، در مقابل سهامداران حقوقی بسیار مهم خواهد بود. سرمایه‌گذاران عمده بازار با توجه به میزان قابل توجه سرمایه، امکان دسترسی به منابع اطلاعاتی مهم و اثرگذاری را خواهند داشت و این امر موجب می‌شود که توانایی شناسایی وضعیت صنایع مناسب را بهتر از سایر افراد داشته باشند. از این‌رو سرمایه‌گذار بایستی به دور از تعصب، وضعیت اقتصادی کشور و وضعیت بازار و همچنین وضعیت گردش نقدینگی سهامداران عمده و صنایع مختلف را مورد بررسی قرار داده و در همین راستا نسبت به تبیین استراتژی برای سرمایه‌گذاری اقدام کند. برای این مهم سرمایه‌گذار بایستی میزان بازده مورد نیاز، ریسک قابل تحمل و شیوه معامله‌گری خود را انتخاب و اقدام به سرمایه‌گذاری در بازه‌‌های زمانی مختلف نماید. عوامل مهم و تاثیر گذار در مدیریت سرمایه‌گذاری شامل موارد زیر می‌باشد. ۱- کسب دانش و آگاهی از شیوه‌‌های نوین سرمایه‌گذاری ۲- شناسایی وضعیت اقتصادی کشور و بازار ۳- تبیین استراتژی و برنامه سرمایه‌گذاری ۴- مدیریت ریسک و بازده ۵- تشکیل سبد سهام ۶- سرمایه‌گذاری در صندوقهای سرمایه‌گذاری ۱- کسب دانش و آگاهی از شیوه‌‌های نوین سرمایه‌گذاری سرمایه دار بایستی قبل از انجام سرمایه‌گذاری با تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی و تفسیر نمودار قیمتی آشنایی پیدا کند. ورود به عرصه بازار سهام بدون اطلاع از شرایط مالی شرکتها، شرایط اقتصادی خرد و کلان کشور و روانشناسی بازار، ورود به یک سالن کازینو خواهد بود و بهتر است در این شرایط شخص به جای یادگیری فنون سرمایه‌گذاری، به فراگیری ترفند‌‌های آماری برای قمار بازی توجه نماید. متأسفانه تبلیغ و علاقمندی به جذب سرمایه افراد حقیقی موجب گردیده تا شرکتهای کارگزاری کدهای آنلاین و غیرآنلاین را بدون هیچ سنجش استانداردی از دانش مقدماتی مالی و تکنیکی به مشتریان خود تقدیم کنند. این امر باعث خواهد شد که سرمایه‌دار بدون آموزش مناسب در خصوص مباحث مالی و تکنیکی (تفسیر نمودار و روانشناسی بازار) یا با یادگیری فنونی ناقص و نادرست که نام آن را به اشتباه تحلیل تکنیکال می‌نامند، خود را به اشتباه در موقعیت شناسایی وضعیت بازار احساس کند. این امر موجب بروز مشکلات جدی برای سرمایه‌گذار و کل بازار خواهد شد. استفاده از نمودار قیمتی و به نوعی تحلیل تکنیکال، مقدماتی‌ترین شیوه معامله‌گری در تمام دنیا است. با این وجود متاسفانه عدم آموزش مناسب موجب شده است این روش آن هم به صورت ناصحیح بیشترین طرفدار را در بین معامله‌گران پیدا کند. ۲- شناسایی وضعیت اقتصادی کشور و بازار و تبیین استراتژی وبرنامه سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذار بایستی بدون تعصب و با دیدی باز وضعیت اقتصادی کشور و بازار سرمایه را رصد کند و بر اساس شرایط و وضعیت بازار استراتژی مناسب را اتخاذ نماید روند‌‌های نزولی و صعودی بلند مدت در تمام بازارهای دنیا وجود دارد و مشخصا برای هر بازار (صعودی – نزولی) استراتژی مناسب با آن وجود خواهد داشت. ۳- استراتژی معاملاتی سرمایه‌دار قبل از اقدام به سرمایه‌گذاری بایستی برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری و تشکیل سبد سهام خویش با توجه به وضعیت اقتصادی جهان، منطقه، کشور و بازار سرمایه اتخاذ نماید. شیوه‌‌‌ها و روش‌‌های متفاوتی برای تبیین استراتژی وجود دارد که بخشی از موارد عملیاتی آن به صورت زیر تقسیم‌بندی و تفسیر می‌شود. ۳-۱- بازه سرمایه گذاری سرمایه‌گذار سبدگردانی در بازار نزولی با توجه به وضعیت نقدینگی خویش و شرایط بازار، بازه زمانی معاملاتی خود را به سه بخش بلند مدت (یک‌سال و بیشتر از آن)، میان مدت (بین ۶ ماهه تا یک سال) و کوتاه مدت (بین یک تا شش ماه) تقسیم‌بندی می‌نماید. باید در نظر داشت که همیشه برای سرمایه‌گذار موقعیت‌‌‌هایی وجود خواهد داشت که شخص می تواند در بازه‌‌های بسیار کوچکتر از آنچه گفته شد اقدام به خرید و فروش نماید. معمولا این سرمایه‌گذاری‌‌‌ها زیر یک ماه خواهد بود و نباید بخش قابل توجهی از سبد سهامدار را به خود اختصاص دهد. مشخصا ریسک سرمایه‌گذاری در بازه‌‌های زمانی گفته شده به ترتیب بلند مدت، میان مدت، و کوتاه مدت و هفتگی افزایش خواهد یافت. سرمایه‌گذاری در بازه‌‌های کوچک (هفتگی ) بسیار با ریسک همراه خواهد بود. افزایش میزان معاملات به صورت روزانه و یا به اصطلاح نوسان‌گیری، شاید در بازه کوتاه مدت سود قابل توجهی نصیب سهامدار نماید. ولی بررسی این روند در بازه‌‌های بزرگ نشانگر می‌دهد که بازده این نوع سرمایه‌گذاری به نسبت سرمایه‌گذاری بلند مدت و میان مدت بسیار ناچیز خواهد بود و به بدنه اقتصاد و بازار سرمایه آسیب خواهد زد. ۳-۲- انتخاب صنعت در حال رشد سرمایه‌گذار بایستی صنعت مورد نظر بازار را در بازه‌‌های زمانی گفته شده، بررسی و انتخاب نماید باید در نظر داشت که با توجه به حرکت سیستماتیک صنایع در بازار سرمایه انتخاب یک سهم نا مناسب در یک گروه مناسب و رو به رشد بسیار ریسک کم‌تری از یک سهم مناسب در یک گروه نامناسب و رو به افول را دارد. پس قبل از ورود به بازار، سرمایه‌گذار باید دیدی کلی و کلان از وضعیت صنایع داشته باشد. ۳-۳- تشکیل سبد تشکیل سبد و سبد گردانی موجب کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه خواهد شد به این صورت که ریسک معاملاتی سرمایه‌گذار بین چند صنعت و سهام مختلف به نسبتی مشخص تقسیم می‌شود و به قول معروف "نباید تمام تخم مرغ‌‌‌ها را در یک سبد قرار داد" بررسی کاملی در روزهای آینده در مورد شیوه‌‌های نوین سبدگردانی ارائه خواهد شد ۳-۴- انتخاب شیوه معاملاتی هر سرمایه‌گذار بایستی با توجه به شرایط و میزان نقدینگی خود روش‌‌های معاملاتی خویش را که قبلا فرا گرفته انتخاب کند و به آن پای‌بند باشد. دو روش مرسوم در بازار برای انتخاب سهام شیوه بنیادی و تکنیکال وجود دارد. هرکدام از این روش‌ها معایب و محاسن قابل توجهی دارند که در زمانی دیگر بررسی خواهند شد ولی به نظر نگارنده هیچ یک از دو روش به تنهایی روش مناسب و درخوری برای معامله نمی‌باشد و سرمایه‌گذار بایستی با ادغام این دو روش شیوه معاملاتی کامل و جامعی اتخاذ نماید. این موضوع موجب می‌شود سرمایه‌گذار هم شناسایی معقولی از وضعیت مالی و مدیریت شرکت داشته باشد و هم تفسیر مناسبی از نمودار قیمتی و روانشناسی عرضه و تقاضای سهم پیدا کند. ۳-۵- شناسایی بازده سرمایه‌گذاری متناسب با میزان تورم و نرخ سود بانکی مصوب بانک مرکزی سهامدار بایستی بازده مورد نظر خود را با توجه به نرخ سود بانکی، نرخ تورم و سود مورد انتظار، در بازه‌‌های سه ماهه، شش ماه و یکساله تعیین نماید. ۳-۶- بررسی و بازنگری استراتژی‌‌های تبیین شده سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه و با عنایت به آنکه امکان تغییر استراتژی و موقعیت را در بازار خواهند داشت، بایستی در بازه‌‌های زمانی متفاوت برنامه و استراتژی خود را مورد بازبینی قرار داده و در صورت نیاز آن را اصلاح کنند و یا تغییر دهند. در بازارهای نزولی وضعیت تبیین استراتژی با بازارهای صعودی متفاوت خواهد بود. استراتژی‌‌های تدافعی برای بازارهای نزولی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و سهامداران و سرمایه‌گذاران بایستی به خوبی به اصول آن آشنا بوده و از آن استفاده نمایند. تغییرات معمول که بین سهامداران مرسوم می‌باشد به صورت زیر فهرست می‌شود. ۱- تغییر بازه سرمایه‌گذاری معمولا در زمان‌‌های اصلاحی بازار و به قولی در دوران‌‌های نزول و رکود اقتصادی بازه نگهداری سهام و سرمایه‌گذاری در بازار تغییر می‌کند. سرمایه‌گذاری در بازارهای نزولی در بازه‌‌های بلند مدت از سبد سهامدار حذف شده و دید سرمایه‌گذار میان مدت و کوتاه مدت خواهد شد. ۲- تغییر بازده سرمایه‌گذاری میزان بازده مورد نظر سرمایه‌گذار که قبلا به صورت مختصر به آن اشاره شد و در بازارهای صعودی بایستی با توجه به نرخ تورم، سود بانکی و سود مورد انتظار سهامدار تعیین می‌شد، در بازارهای نزولی این نسبت تغییر کرده و متناسب با پتانسیل بازار شناسایی می‌شود. این نکته برای حفظ سرمایه و احیا آن در دوران رکود و بحرانی اقتصادی بسیار مهم و قابل توجه خواهد بود. سهامدار بایستی از میزان سود سرمایه‌گذاری خود و هدف قیمتی دیدی منطقی و مناسب بازار داشته باشد. ۳- فرار از سرمایه‌گذاری نامناسب درست است که وجوه نقد، یک هزینه فرصت از دست رفته است و در صورت عدم سرمایه‌گذاری مناسب سود حاصله از آن از بین‌رفته خواهد رفت ولی گاهی باید برای حفظ اصل سرمایه، از سرمایه‌گذاری هیجانی و غیر‌ضروری اجتناب کرد یا محیط سرمایه‌گذاری را عوض نمود. در اصطلاحی عامیانه می‌توان گفت در بازه‌‌های خاص زمانی، "بهترین سرمایه‌گذاری، عدم سرمایه‌گذاری است". ۴- مدیریت ریسک و بازده مفهوم شناسایی ریسک و بازده از مهم‌ترین عوامل مدیریت سرمایه‌گذاری مخصوصا در بازار سرمایه خواهد بود. بازار سرمایه با توجه به شخصیت و ماهیتی که دارد در دسته سرمایه‌گذاری‌‌های مالی قرار می‌گیرد که سرمایه‌گذار مالکیت عینی و شهودی از موضوع سرمایه‌گذاری خود ندارد و به نسبت دیگر سرمایه‌گذاری‌‌‌ها با ریسک بیشتری همراه است. سرمایه دار قبل از اقدام به سرمایه‌گذاری بایستی با انواع ریسک و شیوه کنترل آن آشنا شده و قدرت مدیریت آن را داشته باشد. مفهوم ریسک در بازار سهام به دو بخش ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک تقسیم می‌شود ریسک سیستماتیک در اصل شامل عواملی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی خواهد بود که می‌تواند به صورت خارجی و داخلی بر بازار سرمایه تأثیر‌گذار باشد عوامل مذکور می‌تواند شامل بحران‌‌های اقتصادی تحولات سیاسی و اقتصادی، جنگ‌‌‌ها حوادث طبیعی باشد و یا می‌تواند در اثر افزایش و یا کاهش ارزش شاخص گروه‌‌های مهم در بازار سرمایه حادث گردد این عوامل باعث می‌شود شرکتها جدا از میزان مقبولیت بازار و شرایط مالی و استراتژیک خود تحت تأثیر اخبار و عوامل سیستماتیک جهت‌گیری نمایند. مشخصا شرکتهایی که ضریب همبستگی بیشتری با شاخص کل بازار دارند بیشترین تغییرات را خواهند داشت و ریسک سرمایه‌گذار را تغییر می‌دهند. عوامل مذکور از کنترل سرمایه‌گذار خارج است و سرمایه‌گذار تنها می‌تواند نسبت به این شرایط استراتژی تدافعی یا تهاجمی اتخاذ نماید. به عنوان مثال تحولات اخیر در حوزه توافق هسته‌ای، بازار سرمایه را با تغییرات قابل توجهی رو به رو کرد. بخشی دیگر از مدیریت ریسک در بازار سرمایه، مربوط به استراتژی معامله‌گر در بازار است که آن را به عنوان مدیریت ریسک غیر سیستماتیک نام میبرند. سرمایه‌گذار می تواند با انتخاب شیوه معاملاتی ریسک خود را در بازار کاهش دهد. همان‌گونه که گفته شد بخش اول ریسک که مربوط به صعود‌‌‌ها و سقوط‌‌های سیستماتیک می‌شود از کنترل سرمایه‌گذار خارج است ولی در بخش دوم مدیریت ریسک، سرمایه‌گذار می‌تواند با توجه به موارد زیر ریسک سرمایه‌گذاری خود را کنترل کند و کاهش دهد. ۴-۱- استراتژی‌‌های مناسب در بازه‌‌های زمانی مختلف ۴-۲- تعیین حدود ضرر ۴-۳- کاهش تعداد معاملات ۴-۴- تشکیل سبد با تعداد ۴ ۴-۵- سهم در بازه‌‌های بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت و از صنایع مختلف مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری در مقاله‌ای دیگر در روزهای آینده به صورت کامل و جامع بررسی خواهد شد. ۵- سرمایه‌گذاری در صندوقها و اوراق قرضه و . برخی از سهامداران که از فرصت لازم برای پیگیری بازار برخوردار نیستند یا دانش و تجربه لازم برای ورود به بازار را ندارند از خدمات صندوقهای سرمایه‌گذاری برای حفظ وجوه نقد خود استفاده می‌کنند. استفاده از این صندوقها باعث کاهش نرخ سود و افزایش اطمینان از سرمایه‌گذاری خواهد شد. این موضوع در مورد اوراق قرضه و مشارکت نیز صدق می‌کند.
امیررضا اعطاسی [email protected]
شیرین تجلی پیربازاری-روزنامه نگار– این روزها پیدا کردن نیروهای کار بسیار کاهش پیدا کرده است که این عامل به دو عامل برمی گردد یکی آنکه سایر شرکتها و سازمان روی برند کارفرمایی خود کار کرده اند که دیگر نیروی کار رغبتی به جا به جایی ندارد. عامل [بیشتر]
روند شاخص ارتباطی به عملکرد سازمان بورس ندارد
رییس سازمان بورس گفت: روند شاخص بورس در مدار صعودی قرار گرفته اما به صراحت اعلام می‌کنیم بالا رفتن شاخص هیچ ارتباطی به عملکرد سازمان بورس ندارد.
به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا به نقل از سنا، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار روز در مراسم هم اندیشی شرکت های سبدگردان با بیان مطلب فوق، گفت: سال گذشته که بازار سرمایه در مدار نزولی قرار گرفت و زمانی که اعلام کردیم روند اصلاحی بازار ارتباطی به سازمان بورس ندارد مورد هجمه قرار گرفتیم، اکنون شاخص بورس در مدار صعودی قرار گرفته است و در حال رشد است، اکنون هم به صراحت اعلام می کنیم بالا رفتن شاخص بورس هم سبدگردانی در بازار نزولی هیچ ارتباطی به عملکرد ما ندارد. با این اتفاق نه عکس یادگاری می گیریم و نه به آن افتخار می کنیم.
دهقان دهنوی با بیان اینکه شاخص بورس تابعی از تحولات اقتصادی کلان و تغییراتی است که در صنایع مختلف رخ می دهد، اظهار داشت: قیمت سهام شرکت ها نیز به همان صورت که تابعی از این مسایل است در کنار آن تابعی از مدیران آن شرکت و تحولات آن بنگاه اقتصادی هم خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: هیچ یک از این مسائلی ارتباطی به سازمان بورس ندارد، بلکه وظیفه ما نظارت بر عملکردهاست تا تخلفی صورت نگیرد و زمینه شفافیت و کارایی بازار افزایش پیدا کند. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر وجود ریسک در معاملات این بازار اظهار داشت: افرادی که قادر به مدیریت این ریسک نیستند نباید به صورت مستقیم وارد بازار سرمایه شوند و اقدام به خرید و فروش در این بازار کنند.
وی افزود: افرادی که آمادگی و دانش کافی برای سرمایه گذاری در این بازار را ندارند باید سرمایه گذاری غیرمستقیم را سرلوحه فعالیت خود در این بازار قرار دهند، سرمایه گذاران باید این موضوع را مدنظر قرار دهند که سرمایه گذاری غیرمستقیم هم بدون ریسک نیست اما ریسک موجود در این نوع سرمایه گذاری محدود تر، کنترل شده تر و تحت نظارت است.
دهقان دهنوی با بیان اینکه بحثی که اکنون به دنبال آن هستیم آماده کردن فضای سرمایه گذاری غیرمستقیم برای مردم است، گفت: بخشی از آن شامل صندوق های سرمایه گذاری و بخشی دیگر مربوط به سبدهای سبدگردان است، در این زمینه می خواهیم با مدیران شرکت های سبدگردان استراتژی و راهبردهایی که قرار است در سازمان دنبال شود را مطرح کنم.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه اعتقاد ما این است که خدمت سبدگردان ها، مدیریت ثروت است، گفت: برخی از مفاهیم مانند مدیریت ثروت و مدیریت دارایی تاکنون در کشور به خوبی جا نیفتاده است.
وی ادامه داد: راهبرد اصلی ما این است تا سبدگردان ها به افراد خدمات مدیریت ثروت ارائه دهند و اعلام کنند که ثروت خود را سبدگردانی در بازار نزولی به چه صورتی سرمایه گذاری کنند. دهقان دهنوی افزود: مسایل و مشکلات شرکت های سبدگردان به نوعی مشکلات سازمان بورس است، زیرا برای توسعه بازار سرمایه باید این مشکلات و موانع از مسیر حرکت پیش رو برداشته شود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه میزان سهم سرمایه گذاری غیرمستقیم مردم در شرکت های سبدگردان و صندوق های سرمایه گذاری به هیچ عنوان قابل قبول نیست، خاطرنشان کرد: این مساله موضوعی مهم تلقی می شود که به دنبال آن هستیم تا شرایط را به سمت سرمایه گذاری غیرمستقیم تغییر دهیم.
وی خاطرنشان کرد: سیاست گذاری و مقررات گذاری ما و شرایطی را که در بازار فراهم می شود باید به شکلی باشد تا سرمایه گذاری غیرمستقیم از سرمایه گذاری مستقیم ترجیح داده شود. دهقان دهنوی گفت: در کشور این موضوع قابل قبول نیست که تمرکز افراد شاغل و خارج از بازار سرمایه در میان ساعات کاری به بازار سرمایه باشد و در ساعات کاری و اداری دائم پرتفوی خود را چک کنند، به طور حتم باید این دست مسایل برطرف شود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: آسیب هایی که به برخی از افراد در معاملات سال گذشته بازار سرمایه وارد شد ناشی از انتخاب استراتژی اشتباه و نادرست - سرمایه گذاری مستقیم - بوده است.
به گفته وی، افرادی که اطلاعات درستی از سرمایه گذاری در بازار سرمایه ندارند نباید به صورت مستقیم وارد سرمایه گذاری در این بازار شوند. دهقان دهنوی در ادامه به تسهیل مجوزها اشاره کرد و گفت: در تسهیل مجوزها دارای هیچ اعداد و ارقام مشخصی نیستیم، بازار سرمایه توسعه پیدا کرده است و تعداد زیادی از مردم وارد این بازار شده اند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: اهمیت این بازار در مسایل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نسبت به دو سال گذشته تا چند برابر افزایش پیدا کرده است و به هیچ عنوان قابل مقایسه با گذشته نیست.
وی تاکید کرد: به دنبال چنین اتفاقی باید تعداد شرکت های سبدگردانی افزایش پیدا کند تا ضمن وجود رقابت بین این شرکت ها، جوابگوی تقاضاهای ایجاد شده در بازار باشند و بتوانند در کنار این مسایل کار توسعه بازار سرمایه را پیش ببرند.
دهقان دهنوی گفت: برای تسهیل صدور مجوزها هر تصمیمی که با اصول بازار سرمایه تناقض نداشته باشد، خدشه ای به شفافیت این بازار وارد نکند، خیال سازمان بورس را از لحاظ امانتداری مخدوش نکند، احتمال ایجاد تعارض منافع وجود نداشته باشد و منافع مردمی که در اختیار سبدگردان ها قرار گرفته است اجرا شود و از هیچ اقدامی برای صدور مجوزها خودداری نمی کنیم.
آینده بازار سهام چه می شود؟
یک کارشناس بازار سرمایه معتقد است اگر تصمیم‌های درستی مانند افزایش سهام شناور شرکتهای دولتی زودتر اجرایی می‌شد، بازار به وضعیت کنونی دچار نمی‌شد. حال چه باید کرد؟ آیا اقداماتی همچون حذف دامنه نوسان در حال حاضر راهگشاست؟
به گزارش نوسان به نقل از ایرناپلاس، از ۱۹ مرداد تا ۱۹ شهریور، شاخص کل بورس ۲۵ درصد از سقف تاریخی خود ریزش کرده و از ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد به یک میلیون و ۵۵۶ هزار واحد رسیده و این اصلاح باعث نگرانی اشخاص حقیقی و خروج برخی از آنها از بازار شده است.
در این هفته، شاخص کل بورس سه روز منفی بود و شاخص کل هم‌وزن نیز همه روزها را با نزول پشت سر گذاشت.
برای بررسی عوامل این روند نزولی و راهکارهای خروج بورس از وضعیت کنونی با محسن قاسمی دکترای مدیریت و تحلیلگر بازار سرمایه گفت‌وگو کردیم. فعالیت در سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین کارگزاری‌های مختلف در کارنامه قاسمی به چشم می‌خورد.
ابتدا به این بپردازیم که چرا به این نقطه رسیدیم. برخی کارشناسان معتقدند اظهارات ضد و نقیض و تغییرات چندباره مقررات از عوامل اصلی بود که باعث شد بازار دچار روند نزولی شود. تحلیل شما چیست؟
_ معمولاً در بازارهای مالی هنگامی که بازار حالت صعودی دارد، با کوچک‌ترین خبر مثبت، بازار واکنش‌های زیادی نشان می‌دهد. هنگامی که بازار وارد فاز اصلاحی و نزولی می‌شود، کوچک‌ترین خبر منفی منتج به تشدید روند نزولی می‌شود.
در فاصله زمانی حدود پنج‌ماهه، قیمت سهام صنایع مختلف در بورس با افزایش‌هایی مواجه شد که در تاریخ بورس بی‌سابقه بود. روزهایی را در بورس تجربه کرده‌ایم که دوره رونق به شمار می‌رفته‌اند. اما اینکه در یک دوره کوتاه چند ماهه، قیمت‌ها چند برابر شود، اتفاق بی‌نظیری محسوب می‌شود. ضمن اینکه در این دوره با گستردگی ذی‌نفعان بازار نیز مواجه شدیم. پیش از این، افراد کمی درگیر بورس بودند و در دوره‌های رکود افراد کمی متضرر می‌شدند.
سال ۱۳۹۷ تعداد کدهای معاملاتی جدیدی که صادر شده ۱۰۰هزار مورد بوده که در سال ۱۳۹۸ سبدگردانی در بازار نزولی سبدگردانی در بازار نزولی به ۹۰۰هزار کد می‌رسد و در چهار ماه نخست امسال به چهار میلیون کد می‌رسد.
اما در این دوره ذی‌نفعان بازار به‌طرز چشمگیری افزایش یافت، نزول بورس نیز منتج به این شده که طیف گسترده‌ای از افراد تحت تأثیر قرار گیرند. آقای فهیمی مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، آماری را اوایل مردادماه اعلام کردند که جالب توجه است. سال ۱۳۹۷ تعداد کدهای معاملاتی جدیدی که صادر شده ۱۰۰ هزار مورد بوده که در سال ۱۳۹۸ به ۹۰۰ هزار کد می‌رسد و در چهار ماه نخست امسال به چهار میلیون کد رسید. طیف گسترده‌ای از این افراد آشنایی‌شان با بورس در پایین‌ترین سطح ممکن است.
این روند منتج به تقلیل‌گرایی در بورس شد و همه مفاهیم تخصصی که در بازار وجود داشت، به‌طرز عجیبی ساده‌سازی کردند. برای نمونه شرکتهایی را که سهمشان کمتر از یک هزار تومان قیمت داشت فهرست و سپس تحلیل می‌کردند از آنجایی که در ماه‌های آینده سهم هیچ شرکتی کمتر از هزار تومان نیست، پس خرید چنین شرکتهایی به‌صرفه است. آن هم در حالی که بازار سرمایه جزو تخصصی‌ترین بازارهای مالی محسوب می‌شود. ساده‌سازی مفاهیم باعث شد رسیدن بازار به نقطه کنونی دور از انتظار نباشد.
شتابی که در همه‌گیر کردن بورس داشتیم و ورود گروهی از اشخاص حقیقی به بورس که آموزش‌های لازم را ندیده بودند؛ این دو مورد را آسیب اصلی ارزیابی می‌کنید؟
_ مساله این است که افراد به‌صورت مستقیم و به‌راحتی وارد این بازار شدند. در کشورهای توسعه یافته درصد بالایی از افراد در بورس فعالیت می‌کنند اما کسی نگفته که بخش زیادی از این افراد به‌طور غیرمستقیم در بورس فعالیت می‌کنند.
برای سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس، دو شرط لازم است، یکی اینکه باید دانش و تخصص داشت و دیگر اینکه برای بررسی و تحلیل کردن وقت صرف کرد. بسیاری از متخصصان این بازار را می‌شناسم که گاهی بیش از ۳۰ سال در این بازار سابقه دارند، اما با وجود اینکه دانش آن را دارند، وقتی برای تحلیل کردن ندارند. در نتیجه به‌صورت غیرمستقیم در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری و سبدگردانی ممکن است.
حُسن بازار سرمایه تبدیل به تهدید شده است
مورد دیگر بحث دسترسی آنلاین به سامانه معاملات است. این مورد از محاسن بازار سرمایه محسوب می‌شود؛ اما در دوره کنونی به یک تهدید بزرگ تبدیل شده است. در گذشته کسانی که می‌خواستند در بورس سرمایه‌گذاری کنند، به کارگزاری‌ها مراجعه می‌کردند. اگر می‌خواستند یک خرید غیرعادی انجام دهند، کارگزاری‌ها این افراد را راهنمایی کرده و به آنها هشدار می‌دادند.
شرکتی را در نظر بگیرید که زیان انباشته آن چند برابر سرمایه‌اش بوده و مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است و تقریباً عملیات آن متوقف شده. کسی که می‌خواست سهام این شرکت را خریداری کند، از سوی کارگزاری به وی هشدار داده می‌شد. اما اکنون به‌راحتی نسبت به خرید و فروش سهم اقدام می‌کنند. آنچه اتفاق افتاد کوچک‌ترین پیامدهای این رویه است.
سبدگردانی زیر پنج میلیارد تومان را قبول نمی‌کردند
شما بر آموزش افراد پیش از ورود به بازار سرمایه و پذیرفتن ریسک بازار از سوی سرمایه‌گذار تأکید دارید؛ یعنی همان مواردی که در این مدت رعایت نشد.
_ البته در چند ماه گذشته با پدیده دیگری نیز مواجه شدم. در این مدت افراد مختلف را تشویق کردم از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری وارد بورس شوند. متأسفانه در آن زمان حتی این زیرساخت نیز فراهم نبود. از آنجایی که دوره رونق بود، هنگامی که افراد به صندوقهای سرمایه‌گذاری مراجعه می‌کردند، موفق به خرید نمی‌شدند. زیرا این صندوقها یا باید افزایش سرمایه دهند که واحدهای جدید داشته باشند و افراد جدید بتوانند در آن صندوق سرمایه‌گذاری کنند، یا اینکه باید برخی افراد واحد خود را ابطال کنند تا آن واحد برای فرد دیگری صادر شود.
در آن زمان نیز درخواست‌های این صندوقها برای افزایش سرمایه دیر پاسخ داده شد و سبدگردانی در بازار نزولی کسی نیز تمایل به ابطال واحد خود نداشت. همچنین سبدگردان‌ها به‌قدری با تقاضا مواجه بودند که برخی پول‌های کمتر از پنج میلیارد تومان را قبول نمی‌کردند. در نتیجه کسی که ارقامی کمتر از این داشت، نمی‌توانست سبدگردانی را پیدا کند. در نتیجه افراد تنها راهی که پیش روی خود می‌دیدند، خرید مستقیم سهام بود.
برخی از سبدگردان‌ها وقتی با تقاضای بسیار زیاد برای سرمایه‌گذاری در صندوقها مواجه شدند، پول‌های کمتر از پنج میلیارد تومان را قبول نمی‌کردند. در نتیجه متقاضیان تنها راه پیش روی خود را خرید مستقیم سهام دیدند.راهکارهایی که اکنون کارشناسان مطرح می‌کنند مبتنی بر حذف محدودیت از معاملات است که دو مورد اصلی آن دامنه نوسان و حجم مبناست. آیا اکنون زمان مناسبی برای این اقدام است؟
_ نکته‌ای به‌طور عام درباره بازارها وجود دارد. بازارها جای قیمت‌گذاری دارایی‌ها هستند، نه ارزش‌گذاری دارایی‌ها. در هیچ بازاری این الزام وجود ندارد ارزش واقعی دارایی در حال مبادله پرداخت شود. اگر بازار به شرایط بازار کارا نزدیک باشد، قیمت به ارزش واقعی نزدیک می‌شود. اما هر چه بازار از شرایط بازار کارا دورتر باشد، قیمت مبادله به همان نسبت پایین‌تر یا بالاتر از ارزش واقعی دارایی است. آنچه که این قیمت را تعیین می‌کند، سازوکار عرضه و تقاضا است.
در چند ماه گذشته با فشار زیادی از سمت تقاضا روبرو بودیم، طیف گسترده‌ای از افراد با منابع مالی زیاد خواهان خرید سهم بودند. در چند ماه نخست سال حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان منابع وارد بازار سرمایه شد. در حالی که سمت عرضه به‌شدت محدود بود. میانگین سهام شناور آزاد در بورس ۲۰ درصد است. یعنی از ارزشی که برای بورس ذکر می‌شود، ۲۰ درصد قابل معامله است. ۸۰ درصد باقی‌مانده در اختیار سهامداران عمده است که عملاً معامله نمی‌شود.
سهامدار خُرد، فقط ۲۰ درصد بازار را در اختیار دارد
مدیریت شرکتها را در اختیار دارند و نمی‌خواهند سهام خود را عرضه کنند؟
_ بله، این بخش از سهام به‌صورت خُرد در بازار معامله نمی‌شود. آن ۲۰ درصد میانگین نیز هنگامی که بازار حالت صعودی دارد، معمولاً فروشنده‌ها خیلی کم هستند و کمتر کسی راغب به فروش است. به همین سبب سمت عرضه محدود و سمت تقاضا پرفشار بود. طبیعی‌ترین اتفاق این بود که قیمت سهام به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.
در بورس‌های مختلف دنیا اصلاً محدودیتی به اسم دامنه نوسان وجود ندارد. اگر قرار است بورس مثلاً ۲۰ درصد سقوط کند، در یک روز اتفاق می‌افتد.
اکنون که با بازار نزولی مواجه شدیم، عکس این مساله اتفاق افتاده است. عرضه به‌شدت زیاد شده و بازار اصطلاحاً ترسیده است. در چنین شرایطی برخی سهامداران می‌خواهند به هر قیمتی از بازار خارج شوند؛ در نتیجه سمت عرضه به‌شدت تقویت می‌شود. از سوی دیگر تقاضا برای خرید سهام کاهش می‌یابد. در یک ماه گذشته که روند نزولی بود، خروج پول از بورس اتفاق افتاد. روزهایی بود که چند هزار میلیارد تومان پول از بازار خارج می‌شد.
در چنین شرایط، به صلاح نیست راهکارهایی مطرح شود که وحشت بیشتر بازار را به همراه داشته باشد. اگر ۶ ماه پیش این پرسش مطرح می‌شد، پاسخ متفاوت بود. شخصاً موافق بودم که محدودیت را به‌طور کلی برداریم، زیرا در بورس‌های مختلف دنیا اصلاً محدودیتی به اسم دامنه نوسان وجود ندارد. اگر قرار است بورس مثلاً ۲۰ درصد سقوط کند، در یک روز اتفاق می‌افتد. پس از اینکه به قیمت‌هایی رسید که خریدار پیدا کرد، به یک تعادل می‌رسد.
در حالت نرمال و متعادل اگر دامنه نوسان حذف می‌شد، اتفاق مناسبی بود. حداقل باید برای آن برنامه‌ریزی می‌شد و اعلام می‌کردند که در یک بازه زمانی دو ساله دامنه نوسان حذف می‌شود.
اما در شرایطی که فضای ترس بر بازار حاکم شده، اگر دامنه نوسان نیز حذف شود، می‌تواند روند را تشدید کند. شنیدم که برخی به ناظر بازار پیشنهاد داده‌اند که شرکتها افشای اطلاعات گروه الف اعلام کنند و پس از آن بدون دامنه نوسان باز شوند. هر چند گویا این موضوع منتفی شده است. باید در نظر بگیریم اصلاح یک سهم شاخص‌ساز که اغلب سهامداران آن را در پرتفوی خود دارند، ترس را در بازار دامن می‌زد.
یعنی اقدام درستی بود که در زمان مناسب انجام نشد؟
_ همین طور است. همچنین افزایش سهام شناور شرکتهای دولتی اقدام بسیار خوبی بود که به تصویب هیات وزیران هم رسید. از تیر و مرداد این کار درباره شرکتهای بزرگ مانند پالایشی‌ها آغاز شد.
اگر این اتفاق در اسفند سال گذشته انجام می‌شد، بازار به تعادل مناسبی می‌رسید. در آن دوره فشار تقاضا زیاد بود و افزایش عرضه می‌توانست پاسخ مناسبی باشد. متأسفانه این تصمیم و مواردی دیگری مانند کاهش حد اعتباری کارگزاری‌ها و… تصمیم‌های درستی بودند که در زمان بدی اجرایی شدند.
دیدگاه شما