آشنایی با شاخص کل هم وزن

کارگزاری فارابی

آشنایی با شاخص کل هم وزن

رایگان ثبت نام کنید

بلاگ/بورس

بررسی تحلیل بنیادی و تکنیکال شاخص کل و هم وزن

با توجه به شرایط مهم بازار، در این محتوا شاخص کل، شاخص هم‌وزن، ارزش معاملات و P/E TTM بازار بررسی شده است.

اگر چه این روزها بازار سرمایه و فعالان آن حال و روز خوشی ندارند اما اهمیت درک شرایط فعلی را نباید نادیده گرفت و سرمایه‌گذاران بایستی نسبت به شرایطی که در آن هستند واقف باشند. بر همین اساس، در ادامه سعی داریم از منظر تکنیکال و بنیادی وضعیت کلی بازار بورس را مورد بررسی قرار دهیم.

به‌دلیل آشنایی اکثر فعالان بازار بورس با تحلیل تکنیکال در ابتدا به بررسی روند تکنیکال دو شاخص شاخص کل و هم‌وزن و بررسی شرایط ارزش معاملات خواهیم پرداخت.

شاخص کل کماکان نزولی، اما نزدیک حمایت!

در ابتدا به‌دلیل تاثیرگذاری معاملات نمادهای بزرگ بر سایر نمادها با بررسی تکنیکال شاخص کل آغاز خواهیم کرد. تصویر زیر روند این شاخص را در تایم فریم روزانه نشان می‌دهد.

نزولی بودن شاخص کل در شرایط فعلی از 3 منظر قابل بررسی می‌باشد:

نمودار شاخص کل از 8 شهریور ماه در قالب کانالی نزولی با برخوردهای معتبر در حال نوسان رو به پایین است. این کانال 100 روزه با تعداد برخوردهای مناسب نشان از روند نزولی کوتاه مدت در شاخص کل دارد.

محدوده حمایتی بسیار مهمی را در کف این کانال نزولی در محدوده 1 میلیون و 250 هزار واحد خواهیم داشت که همپوشانی دو حمایت استاتیک و داینامیک است.

• بررسی سیستم معاملاتی PTM (آرایش میانگین‌های متحرک)

همانطور که در تصویر مشخص است اندیکاتور میانگین متحرک سریع (با تناوب 20 روزه و قرمز رنگ) در قسمت زیرین اندیکاتور میانگین متحرک کند (با تناوب 50 روزه و آبی‌رنگ) قرار گرفته است و هر دو رو به پایین در حرکت هستند که تایید کننده روند نزولی هستند.

اگر ریزش شاخص کل از سقف تا کف 1 میلیون و 100 هزار واحد را بعنوان موج نزولی تصور کنیم حرکت رشدی شاخص کل تا حوالی 1 میلیون و 600 هزار واحد موجی صعودی بوده و در حال حاضر با توجه به اصلاح بیش از 50 درصد نسبت به آن موج، در یک موج نزولی جدید هستیم که محدوده حمایتی مهم 1 میلیون و 280 هزار واحد را بعنوان سطح 8/61% فیبوناچی پیش رو خواهیم داشت.

بررسی هر 3 روش بیان شده به ما نشان می‌دهد که شاخص کل نشانه‌های صعودی بودن در خود ندارد اما به محدوده‌های حمایتی مهمی نزدیک خواهد شد که می‌شود در آن محدوده‌ها انتظار بازگشت را داشته باشیم.

1280000، 1250000 و 1230000 واحد محدوده‌های مهمی هستند که در صورت از دست رفتن آن‌ها در شاخص کل بایستی منتظر اصلاح تا کف تاریخی 2 ساله یعنی 1100000 واحد باشیم.

مقایسه شرایط شاخص کل در سال 1393 و 1400

با توجه به شباهت رشد بازار بورس در سال 92 و 99 بسیاری از فعالان بازار سرمایه معتقدند اصلاح فعلی بازار سرمایه تا حد زیادی مشابه شرایط سال 93 است که در ادامه قصد داریم مقایسه‌ای از نمودار این دو بازه زمانی داشته باشیم:

همانطور که در تصویر مشخص است فارغ از مقایسه شرایط بنیادی بازار در دو سال 1393 و 1400 از نظر نموداری رفتار شاخص کل در این 2 اصلاح بزرگ بشدت مشابه بوده و ممکن است در صورت واکنش شاخص کل به محدوده‌های حمایتی یاد شده و البته خروج از کانال نزولی کوتاه مدت مجدداً شاهد رفتار مشابهی از شاخص کل باشیم و سقف تاریخی شاخص کل تا چند ماه آتی در دسترس باشد!

شاخص هم‌وزن، نیمه بحرانی!

در ادامه برای بررسی وضعیت کلی بازار سهام نگاهی به روند تکنیکالی شاخص کل‌ هم‌وزن خواهیم داشت. برخلاف شاخص کل، شاخص هم‌وزن کف یک سال اخیر خود را شکسته است.محدوده‌های حمایتی که می‌توان برای این شاخص در نظر داشت به‌ترتیب سطح 38.2درصدی اصلاحی فیبوناچی (سطح 342هزارواحدی) و محدوده 323 الی 326هزارواحدی این شاخص است. محدوده 18 الی 21درصدی اندیکاتور RSI در پیش روی این شاخص است که می‌تواند سدی پیش روی اصلاح بیشتر آن باشد.

در نهایت باید گفت باتوجه به روند تکنیکی این شاخص‌ها انتظار برگشت بازار در روزهای آینده وجود دارد و بازار با برخورد به سطوح حمایتی مهم خود چندان فاصله نداشته و در روزهای آینده به آن‌ها برخورد خواهد کرد؛ اما پیش‌بینی اینکه واکنش بازار به این سطوح چه خواهد بود نیازمند بررسی از جوانب دیگر مانند ارزش معاملات و مسائل بنیادی می‌باشد.

P/E TTM بازار

نمودار بالا P/E TTM بازار را در دو سال اخیر نشان می‌دهد؛ این نسبت که در دوران اوج خود به 37 واحد رسیده بود با سرعت زیادی اصلاح را در پیش گرفته و مجدد به زیر 10 رسیده و عدد 8 را نشان می‌دهد؛ یعنی سطحی که در دی‌ماه سال 1398 در آن قرار داشته است. جالب است بدانید که میانگین 11ساله این نسبت نیز برابر با 8 واحد بوده و برابری این نسبت با میانگین 11 ساله اتفاق خوبی برای بازار است.

بنابر آخرین پیش‌بینی تحلیلگران P/E Forward بازار نیز در حال حاضر در محدوده 7 قرار دارد که با توجه به افزایش آرام نرخ دلار نیمایی به سطوح بالای 24 هزار تومان می‌توان به ارزندگی بازار اشاره داشت.

باتوجه به بررسی‌های بالا می‌توان گفت بازار از منظر بنیادی نیز پتانسیل رشد از محدوده‌های فعلی را دارد؛ اما چرا بازار با افزایش تقاضا مواجه نمی‌شود؟

ارزش معاملات، کلید واژه رونق یا رکود بازار!

برای بررسی وضعیت گردش نقدینگی در بازار نیاز به تعریف یک شاخص جدید داریم. در ادامه یک میانگین متحرک 20 روزه بر ارزش معاملات خرد اعمال کرده و رابطه میان حرکت شاخص با این میانگین را بررسی خواهیم کرد.

در تصویر بالا ستون سبز رنگ، ارزش معاملات خرد، نمودار خطی قرمز، میانگین متحرک 20روزه اعمال شده در آن و در نهایت نمودار خطی آبی رنگ شاخص کل را نمایش می‌دهد.

نکته اول قابل توجه از این نمودار رشد ارزش معاملات همگام با رشد قیمت‌هاست؛ به عبارتی دیگر در کف‌های قیمتی به یکباره ارزش معاملات خرد افزایش نمی‌یابد بلکه هرچه تقاضا بیشتر می‌شود و قیمت‌ها بالا آشنایی با شاخص کل هم وزن می‌رود گردش نقدینگی نیز بیشتر می‌شود؛ لذا انتظار این را نداشته باشیم که در کف‌های قیمتی شاهد ارزش معاملات عجیب در بازار باشیم.

نکته دیگری که از نمودار برداشت می‌شود این است که هرگاه ارزش معاملات خرد در زیر میانگین 20روزه خود قرار می‌گیرد شاهد افت بازار هستیم و زمانی که ارزش معاملات در بالای این میانگین قرار می‌گیرد رشد بازار محتمل است.

در شرایط فعلی ارزش معاملات به کف خود نزدیک است و همزمان میانگین متحرک آن نیز کاهش یافته است. پیش‌بینی می‌شود در صورت واکنش شاخص کل به محدوده‌های حمایتی خود ارزش معاملات نیز افزایش یافته و ضمن شکست میانگین متحرک خود آماده رشدی جدید شود.

جمع‌بندی

با بررسی جمیع موارد یاد شده در تحلیل بالا در حال حاضر شرایط کلی بازار نشانه‌های صعود را نمایان نکرده است اما در روزهای آتی با توجه به رسیدن به محدوده‌های حمایتی مهم، ارزندگی بازار با توجه به فاکتورهای بنیادی و رشد احتمالی ارزش معاملات می‌توان انتظار واکنش و بازگشت را در معاملات داشت.

سهامدارانی که در روزهای گذشته زیان شناسایی کردند و در حال حاضر نقد هستند بایستی آماده باشند تا در روزهای آتی در صورت بازگشت کلیت بازار خریدهای خوبی را در محدوده‌های حمایتی انجام دهند. سهامدارانی نیز که تا اینجا صبوری به خرج دادند طبیعتا در محدوده‌های فعلی زمان مناسبی جهت خروج نیست و ترجیحاً پس از تعیین تکلیف نسبت به محدوده‌های حمایتی یاد شده تصمیم لازم را اتخاذ نمایند.

شاخص هم‌وزن در بورس چیست؟

به گزارش همشهری آنلاین، شاید همواره این ذهنیت در اذهان اغلب سرمایه‌داران بازار سرمایه و بورس خطور کرده باشد که آیا شاخص کل بورس می‌تواند معیار خوبی برای وضعیت کلی بازار بورس و سرمایه محسوب شود یا خیر؟ از آنجایی که بارها شاهد این مسئله بوده‌ایم که معاملات بلوکی شده روی تابلوی اصلی در سهام شاخص‌ساز منجر به جهت‌دهی شاخص کل بورس شده است، پس نمی‌توان به طور حتم با مشاهده وضعیت شاخص کل بورس پی به وضعیت کلی بورس ببریم.

بنابراین شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۹۳ در بازار بورس ایران به یک باره سر برآورد تا در اختیار سرمایه‌گذاران فعال بازار بورس و سرمایه قرار گیرد تا در این فرآیند سرمایه‌گذاران بر پایه آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی با دقت نظر بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و نیز وضعیت کلی بازار بورس و سرمایه بهترین تصمیم را بگیرند.

امتیاز شاخص هم‌وزن این است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت‌ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر است و برخلاف شاخص کل بورس میزان مثبت و منفی بورس را نشان می‌دهد.

در محاسبه شاخص هم‌وزن به همه شرکت‌ها وزن یکسانی داده می‌شود در نتیجه اگر شاخص هم‌وزن مثبت شود یعنی اینکه تعداد بیشتری از شرکت‌ها در بورس مثبت هستند. امکان دارد در بورس تهران شاخص کل منفی باشد اما شاخص هم وزن مثبت. معنی آن این است که اگرچه سهام‌های شرکت‌های خیلی بزرگ در بورس منفی هستند اما تعداد زیادی از شرکت‌ها (با حجم کوچک و متوسط) مثبت‌اند.

• تفاوت شاخص هم وزن با شاخص بورس

در این قسمت با توجه به درهم‌تنیدگی این دو اصطلاح رایج در علم بورس درصدد تفاوت میان این دو بر آمده تا با وجود قائل شدن تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم‌وزن بهتر بتوان هر مفهومی را درک نمود. به واقع می‌توان گفت تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم‌وزن در این است که وزن شرکت‌ها در شاخص هم‌وزن چندان تأثیرگذار نیست و سرمایه آن‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود و تأثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت‌ها در شاخص در واقع به یک میزان تأثیر خود را می‌نهد.

پس شاخص هم‌وزن میانگین بازدهی شرکت‌ها را با ضریب یکسان مورد محاسبه قرار می‌دهد و آن‌ها را در نمودار نشان می‌دهد. با آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی می‌توان از این اعداد و ارقام بیشترین بهره‌وری را داشت.

نکته دیگر اینکه در شاخص هم‌وزن تمام شرکت‌های بزرگ و کوچک یکسان و با یک دید در نظر گرفته می‌شوند. زمانی که شاخص هم وزن منفی است، بیانگر این مسئله است که بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار رو به کاهش رفته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد، بیانگر رشد بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار است. این در حالی است که در شاخص کل بورس این احتمال وجود دارد که اکثر شرکت‌ها بازدهی منفی داشته باشند، اما مثبت بودن چند شرکت بزرگ به تنهایی کافیست که شاخص کل بورس مثبت گردد و این برخلاف شاخص هم‌وزن است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت‌ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر مثبت و منفی بورس نشان داده می‌شود؛ لذا شاخص هم وزن قابل اعتمادتر است.

معرفی شاخص بورس به بیان ساده به همراه جزئیات

شاخص بورس یک معیار آماری است که برای اندازه‌گیری و مقایسه استفاده می‌شود. هر شاخص با فرمول خاص خودش محاسبه می‌شود و راه کلی برای محاسبه همه شاخص‌ها وجود ندارد. مثلا نحوه محاسبه شاخص داو جونز در بورس آمریکا با شاخص کل بورس تهران متفاوت است. وقتی دو شاخص متفاوت از دو راه متفاوت محاسبه می‌شوند، نمی‌توانیم مقدار آن دو را باهم مقایسه کنیم.

مقایسه عدد دو شاخص که از فرمول‌های مختلف محاسبه شده‌اند، مثل این است که بخواهیم وزن یک تیرآهن را با سرعت حرکت قطار تهران-مشهد مقایسه کنیم! برای مقایسه دو شاخص، به جای مقایسه عدد آن‌ها باید درصد تغییرات آن‌ها نسبت به یک مبدا مشترک را مقایسه کرد. یعنی مثلا برای مقایسه شاخص کل بورس و شاخص 30 شرکت بزرگ، به جای مقایسه عدد فعلی این دو شاخص، باید ابتدا یک مبدا انتخاب کنیم و سپس درصد تغییرات این دو شاخص را نسبت به آن مبدا بررسی کنیم.

فرض کنید عدد شاخص کل بورس برابر 1662205 واحد و عدد شاخص 30 شرکت بزرگ برابر 64454 واحد باشد. برای مقایسه این دو شاخص نمی‌توان عدد این دو شاخص را مقایسه کرد. یعنی اینکه نمی‌توانیم بگوییم چون عدد شاخص 30 شرکت بزرگ 64454 واحد است، شاخص کل قیمت بورس باید به این عدد برسد یا اینکه عدد شاخص 30 شرکت بزرگ تا یک میلیون و ششصد هزار واحد رشد کند. برای مقایسه باید درصد تغییرات این دو شاخص را نسبت به یک مبدا زمانی دلخواه مقایسه کنیم.

اگر مبدا را ابتدای سال 1399 قرار دهیم، درصد تغییرات این دو شاخص به شکل زیر خواهد بود: تغییرات شاخص کل بورس از ابتدای سال 1399 برابر 229.16% و تغییرات شاخص 30 شرکت بزرگ نسبت به ابتدای سال 1399 برابر 262.25%. حال با این درصد تغییرات می‌توان این دو شاخص را باهم مقایسه کرد. یعنی می‌توان گفت حالا که تغییرات شاخص کمتر از تغییرات 30 شرکت بزرگ بوده، با رشد شرکت‌های کوچک و متوسط که در محاسبه شاخص 30 شرکت بزرگ اثری ندارند، تغییرات شاخص کل باید به تغییرات شاخص 30شرکت بزرگ نزدیک شود. از اینجا می‌توان پیش بینی کرد که احتمالا شاهد روی آوردن بازار به سمت سهام کوچک و متوسط خواهیم بود و یا در صورت افت، شرکت های کوچک و متوسط افت کمتری خواهند داشت. البته تاکید می شود که این بیانات تنها احتمالاتی هستند که باید در کنار دیگر شواهد و احتمالات مورد بررسی قرار گیرند و هیچ چیز قطعی وجود ندارد.

مهم‌ترین و معروفترین شاخص بورس در بورس تهران، شاخص کل است. علاوه بر این، شاخص‌های دیگری مثل شاخص کل هم وزن، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص 50 شرکت فعال‌تر، شاخـص ۳۰ شرکت بزرگ، شاخـص صنعت و شاخـص مالی، شاخـص بازار اول و بازار دوم، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و همچنین شـاخص آزاد شناور از انواع دیگر شاخص بورس هستند. در اصل همه این شاخص ها از جمله مواردی است که در زمان تابلو خوانی در بورس باید به آن ها دقت کرد.

شاخص کل بورس

به زبان ساده، شاخص کل بورس (شاخص کل قیمت یا TEPIX) برآیندی از تغییرات قیمت همه سهم‌های شرکت‌های بورسی است که در بورس معامله می‌شوند بطوریکه میزان سرمایه و ارزش و حجم معاملات شرکت در تاثیر آن روی این شاخص بورس، اثر مستقیم دارد. یعنی در محاسبه شاخص کل بورس، بزرگی و کوچکی شرکت یا به اصطلاح وزن آن نقش تعیین کننده دارد. به زبان ساده در محاسبه شاخص کل، تاثیر تغییر قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بورسی (مثل شرکت ملی مس ایران (فملی)، شرکت فولاد مبارکه (فولاد)، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) و. ) بیشتر از شرکت‌های کوچک و متوسط است. این به آن معناست که اگر شما به نسبت بزرگی شرکت‌های بورسی، از سهام تمامی آن‌ها بخرید، تغییرات پرتفوی سرمایه‌گذاری شما با تغییرات شاخص کل تقریبا یکسان خواهد بود. نام دیگر این شاخص، شاخص قیمت و بازده نقدی است. همانطور که از این نام مشخص است، این شاخص تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه که شرکت به سهامداران پرداخت می‌کند را بررسی می‌کند. شاخص کل بورس، همان شاخصی است که در رسانه های اجتماعی یا صدا و سیما، بیشتر از آن صحبت می شود. مثلا وقتی در اخبار اعلام می‌شود که شاخص بورس دو میلیونی شد، منظور همین شاخص است.

تغییرات در شاخص

وقتی تغییرات شاخص کل مثبت است، معنی آن این نیست که همه‌ی سهم‌ها افزایش قیمت داشته‌اند، ممکن است که برخی از سهم‌ها کاهش قیمت و برخی دیگر افزایش قیمت داشته باشند. مثلا وقتی فملی و فولاد تغییرات مثبت داشته باشند، (از آنجایی که این دو شرکت از غول‌های بورسی هستند) احتمالا تغییرات شاخص مثبت است و ممکن است تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و متوسط بورسی قیمت‌شان کاهش پیدا کرده باشد. یعنی به زبان دیگر از درصد تغییرات شاخص نمی‌توانیم درصد تغییر قیمت همه سهم‌ها را مشخص کنیم.

وقتی می‌گوییم شاخص بورس از ابتدای سال از یک میلیون واحد به دو میلیون واحد رسیده است (یعنی شاخص کل قیمت دو برابر شده) معنی این جمله این نیست که قیمت تمامی سهم‌ها دوبرابر شده است. به زبان ساده‌تر چون وزن شرکت در محاسبه شاخص موثر است، وقتی شاخص 100% رشد می‌کند، به این معنی نیست که همه سهم‌ها 100% رشد داشته‌اند بلکه ممکن است یک سهم 500% افزایش قیمت و سهمی دیگر 30% افت قیمتی را تجربه کرده باشد!

شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه یک شاخص، یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض می‌کنیم. ارزش جاری بازار را بر ارزش بازار در سال مبنا تقسیم می‌کنیم و عدد حاصل را در 100 ضرب می‌کنیم. مبدا محاسبه شاخص کل اول فروردین 1369 است که مبنای آن هم 100 واحد در نظر گرفته می‌شود. در واقع مقدار کل شاخص از فرمول زیر محاسبه می‌شود:

شاخص کل = ارزش بازار جاری/ارزش بازار در سال مبنا

در محاسبه این شاخص، ارزش بازار محاسبه می‌شود که شامل تمامی سهم‌های بازار می‌شود. یعنی اگر سهمی به هر دلیلی بسته شده باشد هم در محاسبه شاخص تاثیر دارد.

شاخص کل هم‌وزن چیست؟

گفتیم که در محاسبه شاخص کل، وزن شرکت‌ها (بزرگی و کوچکی شرکت) تاثیر گذار است. پس این شاخص برای تحلیل همه شرکت‌های بازار کافی نیست. برای بی‌تاثیر کردن اثر وزن شرکت، شاخص هم‌وزن تعریف شده است. در محاسبه این شاخص دیگر بزرگی یا کوچکی شرکت تاثیر گذار نیست. شاخص هم‌وزن نشان دهنده کلیت بازار است. یعنی شاخص هم‌وزن برآیند تغییرات قیمت همه سهم‌های پذیرفته شده در بورس، بدون در نظر گرفتن وزن شرکت‌ها می باشد.

تغییرات شاخص کل هم‌وزن

تغییرات شاخص کل هم‌وزن، تغییرات کلیت بازار را نشان می‌دهد. مثلا، وقتی شاخص هم وزن تغییرات مثبت داشته باشد، می‌توان گفت بیشتر شرکت‌های بورسی مثبت هستند. برخی مواقع پیش می‌آید که شاخص کل منفی است اما شاخص کل مثبت است. در این حالت، می توان گفت که شرکت‌های بزرگ منفی بوده ولی تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و متوسط، مثبت هستند.

انواع دیگر شاخص در بورس

گفتیم علاوه بر شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، تعداد دیگری شاخص در بورس تهران وجود دارند. این شاخص‌ها عبارتند از: شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص 50 شرکت فعال‌تر، شاخـص ۳۰ شرکت بزرگ، شاخـص صنعت و شاخـص مالی، شاخـص بازار اول و بازار دوم و همچنین شـاخص آزاد شناور.

شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

شاخص قیمت و بازده نقدی (شاخص درآمد کل) نشان دهنده بازده کل بورس است. این شاخص تقریبا مثل شاخص کل محاسبه می‌شود ولی تفاوتی که با شاخص کل دارد در این است که این شاخص به شکل متفاوتی تعدیل می‌‌شود.

شاخص بازده نقدی

این شاخص بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌ها است و از تقسیم شاخص کل بر شاخص قیمت و بازده نقدی به دست می‌آید.

شاخص 30 شرکت بزرگ

این شاخص تغییرات قیمتی 30 شرکت بزرگ در بازار را بر اساس میانگین وزنی و سهام شناور شرکت‌ها بررسی می‌کند. این شرکت‌ها شامل نمادهای زیر می باشند:

فخوز، فملی، شبندر، فارس، فولاد، وتجارت، شپدیس، کگل، وبصادر، شپنا، وغدیر، رانفور، وبانک، کچاد، شخارک، وپاسار، ومعادن، وصندوق، شبهرن، ونوین، پارسان، خودرو، حکشتی، وکار، رمپنا، همراه، اخابر، تاپیکو، وپارس و وبملت هستند.

شاخص 50 شرکت فعال تر

این شاخص، تغییرات قیمت 50 شرکت فعال بازار را بر اساس میانگین وزنی آن‌ها بررسی می‌کند. معمولا هر سه ماه یکبار سازمان بورس فهرست 50 شرکت فعالتر از نظر نقدشوندگی و تعداد روزهای معامله را اعلام می‌کند. این شاخص به دوشکل میانگین ساده و میانگین وزن دار محاسبه و گزارش می‌شود.

شاخص مالی

این شاخص مربوط به شرکت‌هایی است که در زمینه مالی (شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی، هلدینگ‌، بانک‌ها و. ) فعالیت دارند. برای محاسبه این شاخص، میانگین وزن دار نسبت‌های قیمتی سبد سهام این شرکت ها را با وزن برابر ارزش سهام آن ها در زمان پایه حساب می‌کنیم.

شاخص بازار اول

این شاخص تغییرات قیمت تمامی شرکت‌هایی که در بازار اول بورس پذیرفته شده‌اند را بررسی می‌کند.

شاخص بازار دوم

این شاخص تغییرات قیمت تمامی شرکت‌هایی که در بازار دوم بورس پذیرفته شده‌اند را بررسی می‌کند.

شاخص صنایع (شاخص قیمت صنعت)

شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته شده‌اند بر اساس صنایعی که در آن فعالیت می‌کنند گروه بندی می‌شوند (مثل گروه خودرو، پتروشیمی، فلزات اساسی و. ) و سازمان بورس شاخص هر گروه را جداگانه محاسبه می‌کند. فرمول محاسبه این شاخص مثل شاخص کل است.

شاخص صنعت و شاخص مالی

علاوه بر این، به طور کلی شرکت‌های بورسی به دو گروه صنعتی و مالی هم طبقه بندی می‌شوند. گروه مالی شامل شرکت‌های است که فعالیت‌های مالی دارند مثل بانک‌ ها و موسسات مالی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها، لیزینگ‌ها و. گروه صنعت هم شامل باقی گروه‌ها و شرکت‌های بورسی است. به زبان ساده‌تر شرکت‌هایی که محصولی را تولید می‌کنند (مثل دارو، خودرو، فولاد، سرب و. ) عضو گروه صنعتی و شرکت‌های دیگر عضو گروه مالی هستند. برای این دو گروه هم به صورت جداگانه شاخصی محاسبه می‌شود. نام این دو شاخص، شاخص مالی و شاخص صنعت می‌باشد. روش محاسبه این دو شاخص هم مثل فرمول شاخص کل است.

شاخص شناور آزاد ( TEFIX )

شاخص شناور آزاد همانند شاخص کل محاسبه می‌شود. در محاسبه شاخص کل وزن شرکت‌ها تاثیر گذار است ولی در محاسبه این شاخص، میزان سهام شناور شرکت است که تاثیرگذار است.

جمع بندی

در این مقاله با انواع شاخص بورس آشنا شدیم و بیان کردیم که شاخص کل بورس مهمترین این شاخص ها می باشد و هنگامی که از شاخص بورس صحبت می شود، معمولا منظور این شاخص می باشد. اما با وجود این، در ماه های اخیر، ضعف فرمول مورد استفاده در این شاخص، بیش از قبل خود را نشان داده است و در نتیجه با وجود اینکه این شاخص، پر استفاده ترین شاخص بورس است، ولی لزوما بهترین نیست.

آشنایی با شاخص هم وزن و شاخص کل

پس از آشنایی با شاخص کل بورس در اینجا می خواهیم با یکی دیگر از درس های آموزش بورس تحت عنوان شاخص هم وزن آشنا گردیم. شاید همواره این ذهنیت در اذهان تک تک سرمایه داران بازار بورس و سرمایه خطور کرده باشد که آیا شاخص کل بورس می تواند معیار خوبی برای وضعیت کلی بازار بورس و سرمایه محسوب گردد و یا خیر؟ از آنجایی که بارها شاهد این مسئله بوده ایم که معاملات بلوکی شده روی تابلوی اصلی در سهام شاخص ساز منجر به جهت دهی شاخص کل بورس شده است، پس نمی توان به طور حتم با مشاهده وضعیت شاخص کل بورس پی به وضعیت کلی بورس ببریم.

بنابراین شاخص هم وزن در سال 1393 در بازار بورس ایران به یک باره سر بر آورد تا در اختیار سرمایه گذاران فعال بازار بورس و سرمایه قرار گیرد تا در این فرآیند سرمایه گذاران بر پایه آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی با دقت نظر بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و نیز وضعیت کلی بازار بورس و سرمایه بهترین تصمیم را بگیرند.

تفاوت شاخص هم وزن با شاخص بورس

در این قسمت با توجه به در هم تنیدگی این دو اصطلاح رایج در علم بورس درصدد تفاوت میان این دو بر آمده تا با وجود قائل شدن تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم وزن بهتر بتوان هر مفهومی را درک نمود. به واقع می توان گفت تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم وزن در این مورد است که وزن شرکت ها در شاخص هم وزن چندان تأثیر گذار نیست و سرمایه آن ها یکسان در نظر گرفته می شود و تأثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص در واقع به یک میزان تأثیر خود را می نهد.

پس شاخص هم وزن میانگین بازدهی شرکت ها را با ضریب یکسان مورد محاسبه قرار می دهد و آن ها را در نمودار نشان می دهد. با آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی می توان از این اعداد و ارقام بیشتری بهره وری را داشت.

نکته دیگر اینکه در شاخص هم وزن تمام شرکت های بزرگ و کوچک یکسان و با یک دید در نظر گرفته می شوند. زمانی که شاخص هم وزن منفی است، بیانگر این مسئله است که بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رو به کاهش رفته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد، بیانگر رشد بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار است. این در حالی است که در شاخص کل بورس این احتمال وجود دارد که اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، اما مثبت بودن چند شرکت بزرگ به تنهایی کافیست که شاخص کل بورس مثبت گردد و این برخلاف شاخص هم وزن است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر مثبت و منفی بورس نشان داده می شود؛ لذا شاخص هم وزن قابل اعتماد تر است.

شاخص فرابورس چیست؟ | بررسی انواع شاخص های فرابورس + کاربردهای آن

بورس یک بازار معاملاتی است که سهام و اوراق بهادار در آن خرید و فروش می‌شود. امروزه با پیشرفت ابزار تکنولوژیک بازار بورس از حالت سنتی و کاغذی خارج شده و تمام معاملات در آن به صورت آنلاین انجام می‌شوند. تغییرات قیمت، روند کلی، رشد، افت و به طور کلی ارزیابی این بازار توسط عددی به نام شاخص بورس نشان داده می‌شود. اما سوالی که احتمالا در ذهن ایجاد می‌شود، این است که تفاوت بورس با فرابورس چیست و شاخص فرابورس به چه معناست؟ در ادامه مطلب به پاسخ این دو پرسش و موارد دیگر می‌پردازیم.

اصولا جذب سرمایه اصلی‌ترین چالش شرکت‌های تولید و خدماتی و به ویژه شرکت‌های تازه تأسیس است. یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به این هدف، ورود شرکت به بازار آشنایی با شاخص کل هم وزن بورس است. ورود یک شرکت در بازار بورس و عرضه سهام در آن قوانین خاصی داشته و تمام شرکت‌ها شرایط لازم برای عرضه سهام خود در این بازار را ندارند.

بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده و عملکرد شرکت‌ها تعیین کننده حضور آنها در بازار اول یا دوم است، به این ترتیب که، شرکت‌هایی با عملکرد خوب به بازار اول صعود کرده و در مقابل شرکت‌هایی با عملکرد ضعیف به بازار دوم سقوط می‌کنند.

از طرف دیگر، فرابورس نیز محلی برای جذب سرمایه و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار بوده و برخلاف بورس قوانین و شرایط آسان‌تری بر فضای این بازار معاملاتی حاکم است. در نتیجه، شرکت‌هایی که هنوز شرایط لازم برای حضور در بازار بورس را ندارند، می‌توانند از این طریق وارد شده و سرمایه جذب کنند. برخلاف دامنه نوسان 5 درصدی بورس، دامنه نوسان فرابورس تا 3 درصد و در هر دو جهت منفی و مثبت در نوسان است.

به‌طورکلی، مهم‌ترین هدف فرابورس، پذیرش شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بازار بورس و اوراق بهادار را نداشته و مایل هستند با سرعت بالایی وارد بازار سرمایه شوند. فرابورس از پنج بازار مختلف تشکیل شده که عبارت‌اند از:

• بازار اول فرابورس: حضور سهام شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
• بازار دوم فرابورس: حضور شرکت‌های سهامی عام، شرکت‌های تازه تأسیس، شرکت‌های زیان‌ده و شرکت‌های سهامی خاصی که قصد تبدیل شدن به شرکت سهام عام را دارند.
• بازار سوم فرابورس: نام دیگر این بازار، بازار عرضه بوده و محل انجام معاملات عمده اوراق بهادار و حضور شرکت‌های سهامی عام در شرف تأسیس است.
• بازار پایه فرابورس (زرد، نارنجی و قرمز): عرضه و انتقالات اوراق بهادار
• در نهایت، پذیرش سایر اوراق بهادر در بازار ابزارهای نوین مالی انجام می‌شود.

مزایای سرمایه‌گذاری در فرابورس

همان‌طور که ملاحظه کردید بازار فرابورس محیطی مناسب برای جذب سرمایه بوده و شرایط پذیرش آسان سبب شده تا شرکت‌های تازه تأسیس و نوپا برای ورود به این بازار با محدودیت‌های ورود به بورس روبه‌رو نباشند. این شرکت‌ها می‌توانند تا یک ماه وارد این بازار شده و به فروش سهام خود بپردازند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در فرابورس مزایای دیگری دارد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:

• آسان بودن تأمین مالی
• معافیت مالیاتی
• مکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
• امکان خروج ساده از بازار فرابورس
• عدم وجود حجم مبنا
• افزایش نقدشوندگی سهام
• انتقال آسان، سریع و ارزان سهام
• شفافیت و اعتبار قیمت سهام
• معرفی شرکت به طیف وسیعی از افراد و افزایش اعتبار شرکت

شاخص فرابورس بورس چیست؟

در یک تعریف ساده، شاخص یا Index، یک معیار آماری بوده و نشان‌دهنده تغییرات اقتصاد یا بورس است. معامله‌گران بازار با استفاده از شاخص‌های موجود، تغییرات یک متغیر را طی بازه‌های زمانی مختلف مشاهده و ارزیابی می‌کنند. در بازار بورس و فرابورس از شاخص‌های مختلفی استفاده شده و هر کدام از آنها نیز وضعیت بازار را از یک جنبه خاص ارزیابی می‌کنند.

معرفی انواع شاخص فرابورس و کاربردهای آن

شاخص فرابورس انواع مختلفی داشته و محاسبه هر کدام از آنها از طریق اعداد و ارقام و فرمول‌های خاص ریاضی انجام می‌شود. معامله‌گران و فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از این شاخص‌ها استفاده می‌کنند. در این میان، شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، نسبت به سایرین اهمیت بیشتری داشته و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه آشنایی با شاخص کل هم وزن به توضیح انواع شاخص های فرابورس اشاره می‌کنیم.

شاخص کل در فرابورس چیست؟

شاخص کل، مهم‌ترین و پرکاربردترین شاخص فرابورس بوده و توسط اکثر فعالان بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، شاخص کل نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های حاضر در فرابورس بوده و میانگین بازدهی سرمایه‌گذاری فرابورس را نشان می‌دهد. در مورد شاخص کل تغییرات قیمت مورد توجه فعالان بازار بوده و عدد خود شاخص اهمیتی ندارد.
شاخص کل، در میان عموم مردم و رسانه‌ها به شاخص بورس تهران نیز معروف بوده و نام دیگر آن " شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX " است. هر چه شرکت پذیرفته شده در فرابورس بزرگ‌تر بوده و سرمایه بیشتری را جذب کرده باشد تأثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهد داشت. برای محاسبه شاخص کل فرابورس از طریق فرمول زیر عمل کنید:

"ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه" را بر "ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ" تقسیم کرده و جواب را در 100 ضرب کنید.

برای جای‌گذاری ارزش جاری در این فرمول، قیمت پایانی سهام را در تعداد سهام شرکت مدنظر ضرب کنید. همچنین، سال مبدأ بورس و اوراق بهادار تهران سال 1369 بوده و در این فرمول، قیمت سهام سال 1369 به‌عنوان مبدأ محاسبات در نظر گرفته می‌شود.

شاخص کل هم وزن در فرابورس چیست؟

شاخص کل هم‌وزن به درخواست معامله‌گرانی که به شاخص کل انتقاد داشتند، طراحی شده است. برخلاف شاخص کل، در شاخص کل هم‌وزن برای محاسبه شاخص از تعداد سهام شرکت استفاده نمی‌شود؛ بنابراین، بدون توجه به اندازه شرکت‌ها، هر کدام اثر یکسانی را در بازار خواهند داشت. در نتیجه 10 درصد نوسان مثبت یک شرکت بزرگ‌ترین شرکت فرابورس، به اندازه 10 آشنایی با شاخص کل هم وزن درصد نوسان مثبت یک شرکت کوچک، در شاخص کل هم‌وزن تأثیرگذار است. در تصویر زیر، نمونه‌ای از شاخص کل هم وزن در یک روز معاملاتی آورده شده است.

شاخص قیمت در فرابورس

یکی دیگر از شاخص‌های مهم فرابورس، شاخص قیمت است. از طریق این شاخص، روند عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، قابل مشاهده است. در این شاخص قیمت سهام شرکت‌های بورسی مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

تفاوتی که شاخص قیمت و شاخص فرابورس با یکدیگر دارند این است که، در شاخص قیمت تنها قیمت سهام و در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها نیز در فرمول محاسبات شاخص لحاظ می‌شود. اما از طرف دیگر، در شاخص قیمت نیز مانند شاخص کل، وزن شرکت‌ها نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

شاخص قیمت هم وزن در فرابورس

از طریق شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، با وزنی برابر برای محاسبه شاخص قیمت، در نظر گرفته می‌شوند. در نتیجه، مانند شاخص کل هم وزن، در شاخص قیمت هم وزن نیز نوسانات مثبت و منفی قیمت شرکت‌های بزرگ و کوچک به یک اندازه در محاسبات تأثیرگذار خواهد بود.

شاخص سهام آزاد شناور

بهتر است قبل از بررسی شاخص سهام آزاد شناور، به تعریف مفهوم این عبارت بپردازیم. به سهام موجود در شرکت‌های بورسی که در بازار خرید و فروش شده و در اختیار افراد حقیقی قرار می‌گیرند، سهام آزاد شناور گفته می‌شود. محاسبه این شاخص با تفاوت‌های اندک مانند محاسبه شاخص کل انجام می‌شود.
در شاخص سهام آزاد شناور برخلاف شاخص کل، تنها از سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده شده و کل سهام منتشر شده در نظر گرفته نمی‌شود. در واقع، به منظور پیگیری رفتار بخشی از بازار که از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار است، از شاخص سهام آزاد شناور استفاده می‌شود.

سایر شاخص‌های فرابورس

علاوه بر موارد ذکر شده بالا، شاخص‌های دیگر بازار فرابورس نیز مورد استفاده فعالان بازار قرار می‌گیرند. در واقع، هر کدام از شاخص‌های فرابورس، یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه هستند. سایر شاخص‌های مورد استفاده در فرابورس عبارتند از: شاخص صنعت، شاخص مالی، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت 50 شرکت. به عنوان مثال؛ تغییرات شاخص مالی نشان‌دهنده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.

انواع شاخص های بورس

برای آشنایی بیشتر با انواع شاخص های بازار بورس، به مقاله " شاخص هم وزن چیست؟ | معرفی شاخص های آشنایی با شاخص کل هم وزن آشنایی با شاخص کل هم وزن بازار سرمایه به زبان ساده" مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

فرابورس بازار معاملاتی است که شرکت‌های نوپا، زیان‌ده و سهامی عام می‌توانند از طریق آن و با شرایط آسان‌تر به جذب سرمایه بپردازند. شاخص های فرابورس معیارهای محاسباتی هستند که فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از آنها استفاده می‌کنند.

سوالات متداول

شاخص فرابورس چیست؟

شاخص فرابورس معیار آماری است که به معامله‌گران بازار کمک می‌کند تا از طریق اعداد، فرمول‌های ریاضی و تحلیل آنها وضعیت حال و گذشته بازار را بررسی و ارزیابی کنند.

انواع شاخص های فرابورس چیست؟

شاخص های فرابورس انواع و کاربردهای مختلفی دارند و به‌طورکلی هر کدام از آنها یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه محسوب می‌شوند. شاخص کل و شاخص کل هم وزن مهم‌ترین و پرکاربردترین شاخص های فرابورس هستند.

کارگزاری هوشمند رابین

کارگزاری فارابی

این مقاله به کوشش نگار پورجواد و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تک‌تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.